Từ công thức “mạ nấu”
Anh là Nguyễn Đức Nhật Thuận (33 tuổi), sinh ra và lớn lên ở vùng đất lửa Quảng Trị, nhà khởi nghiệp trẻ với thương hiệu ẩm thực Cà Mèn có địa chỉ tại quận Phú Nhuận, TPHCM.
Miền quê nghèo Hải Lăng (Quảng Trị) mùa hè nắng chang chang, mùa mưa trắng xóa cả đất trời, rét cắt da cắt thịt. Bên ánh lửa nhảy nhót, mạ (mẹ) anh đều tay nhào bột. Bột trắng tinh từ hạt gạo trên đồng, nhào thành khối rồi cắt sợi. Con cá lóc bắt ngoài ruộng được mạ làm sạch, phi lê, ướp thấm gia vị cùng củ ném giã nhuyễn, rim đến khi thấm gia vị thơm lừng. Chờ nước hầm xương cá sôi lên, mạ từ từ cho sợi bột vào, đợi bột mềm thì thêm cá, ném lá. “Mùi thơm lừng chạy quanh cả gian bếp nhỏ. Chúng tôi đón lấy từng tô cháo nóng hổi từ tay mạ đưa, xì xụp ăn, ấm và ngon đến khắc sâu vào tâm khảm”, anh Thuận nhớ về một khung trời tuổi thơ với món ngon của quê hương. Với anh, dù đi mọi phương trời, thưởng thức đủ các món ngon vật lạ, nhưng bữa cơm ngon nhất vẫn từ tay mạ nấu. Không chỉ anh, ở quê hương Quảng Trị, bao đời nay, thế hệ này nối thế hệ khác lớn lên từ những hạt gạo, con cá. Tô cháo bột cá lóc đồng nóng hổi bình dị và thân thương trở thành một trong những đặc sản trứ danh mà ai đi xa cũng nhớ về.
Mang theo tuổi thơ đầy thi vị, Nguyễn Đức Nhật Thuận vào TPHCM học tập và tốt nghiệp ngành xuất nhập khẩu. Ra trường, anh có công việc đúng chuyên môn trong một công ty lớn, thu nhập cao và ổn định. Một người bạn gốc miền Nam hỏi anh: “Quảng Trị có phải Huế không?”. Anh chạnh lòng, bởi Quảng Trị và ẩm thực Quảng Trị có nét đặc sắc riêng, nhưng nhiều người vẫn gộp chung với Huế (tỉnh Thừa Thiên Huế). Đặc sản trứ danh Quảng Trị ít được quảng bá, đó là điều khiến anh không ngừng khắc khoải, tìm lối đi góp phần “định danh” cho ẩm thực quê hương.
Bằng niềm đam mê nấu nướng, vốn liếng là những công thức mạ truyền, năm 2015, anh Thuận bỏ công việc lương cao, khởi nghiệp với thương hiệu Cà Mèn, đưa bánh ướt Phương Lang, cháo bột gạo cá lóc, cháo bột gạo vịt... “chu du” vào TPHCM. Nguyên liệu hoàn toàn từ Quảng Trị được vận chuyển bằng đường hàng không. Đồng hương Quảng Trị đang sinh sống tại TPHCM biết và tìm đến ngày càng nhiều, dần lan tỏa đến những thực khách khắp mọi miền.
Vươn ra thế giới
Không dừng lại ở đó, anh Thuận ấp ủ giấc mơ đưa đặc sản Quảng Trị đi muôn phương, khắp mọi vùng miền cả nước và thậm chí là vươn ra thế giới. “Tôi có dịp trò chuyện với nhiều bà con miền Trung xa quê, đang sinh sống và học tập ở nước ngoài, ít có điều kiện về quê. Họ xuýt xoa bày tỏ rằng: Nhìn món ngon quê nhà rất thèm, ở nơi đất khách có tiền cũng khó mà ăn được. Tôi thấu hiểu, trăn trở rất nhiều”, anh Thuận nói.
Năm 2020 đến 2021, anh tìm tòi nghiên cứu và thành công cho ra mắt sản phẩm cháo bột cá lóc đóng gói, phiên bản gia đình (5 người ăn). Thời điểm đó, anh Thuận cùng đội ngũ nhân viên như vỡ òa, bởi cháo bột cá lóc để nấu ăn ngon đã khó, bởi sự kỳ công, nhiều công đoạn, công thức chuẩn, huống hồ quy trình sản xuất đóng gói, đảm bảo chất lượng, vận chuyển càng phức tạp gấp nhiều lần. Thành công bước đầu, tuy nhiên sản phẩm chủ yếu được người dân ký gửi cho người thân ở một số nước như Tây Ban Nha, Pháp, Mỹ; khó xuất khẩu mở rộng bởi có kích thước và trọng lượng lớn khiến cước phí vận chuyển cao, đôn giá thành lên cao. Anh Thuận kể: “Lúc đó, đúng thời điểm cuối năm, một chị đồng hương đang sinh sống ở bang California (Mỹ) gửi cho tôi video clip ngoài trời mưa tuyết trắng xóa. Chị nói, thời tiết mùa đông nơi đất khách chị rất nhớ quê nhà. Chị ước gì được ăn một tô cháo bột cá lóc của quê hương. Tôi bùi ngùi lây, và có động lực quyết tâm tiếp tục nghiên cứu, thử nghiệm nâng cấp nhiều lần”.
Tháng 6-2022, sản phẩm cháo bột cá lóc phiên bản tiện lợi, kích thước nhỏ gọn bằng gói mì ăn liền thông dụng, dành cho một người ăn được ra mắt. Vài ngày sau, anh Thuận được một chủ đại lý chuyên phân phối đặc sản Việt Nam tại bang California (Mỹ) đặt đơn hàng 500 gói đầu tiên. Chuyến hàng chưa cập sân bay trên đất Mỹ nhưng đã được bà con kiều bào “đặt gạch” toàn bộ. Nhiều chuyến hàng khác nối tiếp. Tháng 5-2023, sản phẩm cháo bột cá lóc của Cà Mèn chính thức được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) cấp chứng nhận thông qua các tiêu chuẩn an toàn sức khỏe cho cộng đồng và giám sát an toàn thực phẩm. Đồng thời Cà Mèn thành công đàm phán trong phân phối chính ngạch các sản phẩm đóng gói tại thị trường Mỹ, trở thành cú hích lớn đưa Cà Mèn chạm vào giấc mơ vươn ra thế giới.
Cháo bột cá lóc Cà Mèn gói ghém hương vị miền quê Quảng Trị hiện đã được phân phối tại các đại lý ở nhiều tỉnh thành lớn trong cả nước như: TPHCM, Hà Nội, Bình Dương, Đà Nẵng, Huế, Đắk Lắk, Đắc Nông… Ở nước ngoài, sản phẩm đã có mặt tại Mỹ, Đức, Nhật Bản, Australia, Hàn Quốc, Singapore, Đài Loan... Chị Liên Phạm, chủ siêu thị Liên Phạm, chuyên phân phối các sản phẩm Việt Nam tại bang California cho biết, chị biết đến cháo bột cá lóc Cà Mèn qua lời chia sẻ của kiều bào và nhanh chóng đặt hàng, trở thành đại lý phân phối chính thức tại Mỹ đã 6 tháng nay. “Tôi sinh ra và lớn lên ở TPHCM, sau đó định cư ở California. Lần đầu tiên tôi ăn cháo bột cá lóc của Cà Mèn, cảm nhận rất ngon, hương vị đậm đà đặc trưng. Nhiều người Mỹ bản địa chưa từng đến Việt Nam cũng ăn thử và rất thích thú bởi món ăn không có xương, rất thơm mùi củ ném, vị ngon đậm đà”, qua điện thoại, chị Liên Phạm cho hay.
Anh Nguyễn Trung Anh, chủ cửa hàng Cọng Rơm tại Osaka, Nhật Bản, chia sẻ, cháo bột cá lóc của Cà Mèn tiện lợi, giữ nguyên được hương vị nên được cộng đồng người Việt Nam tại Nhật Bản đánh giá rất cao. Sức tiêu thụ 1 tháng khoảng 4.000 gói. “Lúc ăn xong, nhiều người nhắn tin với tôi rằng, lâu lắm rồi họ mới cảm nhận được hương vị của quê hương, gần gũi và thân thương như vị mẹ nấu. Ở Nhật Bản, được “ăn” nỗi hoài hương, ký ức quê làng, họ xúc động và cảm ơn rất nhiều. Nhiều người bản địa Nhật Bản bất ngờ khi thưởng thức vì miếng cá tươi ngon và nước súp đậm đà, sợi bột gạo dẻo dai khác với sợi mì udon truyền thống của Nhật, mang lại nhiều cảm xúc thú vị. Tôi hy vọng đóng góp được chút sức lực nhỏ bé để quảng bá cho hình ảnh, văn hóa ẩm thực của quê hương Việt Nam đến nhiều bạn bè quốc tế”, anh Trung Anh nói.
Đầu năm 2023, với sản phẩm cháo bột cá lóc đóng gói, anh Thuận đoạt giải nhất cuộc thi Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo do Sở KH-CN tỉnh Quảng Trị tổ chức. Anh ấp ủ mở rộng quy mô sản xuất và đưa xưởng sản xuất về với quê hương Quảng Trị để “trả ơn” quê hương, tạo công ăn việc làm cho nhiều bà con, tiêu thụ những nông sản organic của người dân. Với sản phẩm cháo bột cá lóc, anh Thuận cùng cộng sự đã xây dựng gây quỹ “Cháo bột yêu thương”, đưa món ăn đến với những trẻ em ở các mái ấm, khu vực vùng sâu vùng xa còn khó khăn của tỉnh Quảng Trị. “Tôi hy vọng, trước hết là các em được ăn no, ăn ngon. Từ món ăn này sẽ nuôi dưỡng trong tâm hồn của các bé, khi lớn lên có thể làm điều gì đó cho quê hương. Sau này sẽ có thật nhiều Cà Mèn trên quê hương mình”, anh Thuận nói.
Trước đó, trong thời điểm dịch Covid-19, anh Thuận cùng toàn thể nhân viên Cà Mèn thực hiện bếp ăn miễn phí kéo dài 4 tháng. Mỗi ngày cung cấp 700-800 phần cơm chất lượng đến những khu cách ly, bệnh viện dã chiến, chung sức cùng cộng đồng đẩy lùi dịch bệnh.
