Theo báo cáo tại cuộc họp, năm 2023 trên thế giới và khu vực đã xảy ra nhiều trận thiên tai lớn, phạm vi ảnh hưởng rộng, vượt mức lịch sử, gây thiệt hại rất nghiêm trọng về người và tài sản.
Ở Việt Nam, thiên tai năm 2023 xảy ra cực đoan trên các vùng miền với 1.964 trận thiên tai thuộc 21/22 loại hình. Đặc biệt, mưa lớn gây sạt lở đất, lũ quét, lũ, ngập lụt trên diện rộng. Năm 2023 cũng xảy ra nhiều sự cố tai nạn trên biển, sập đổ công trình, sự cố hóa chất, độc, xạ, tràn dầu, hỏa hoạn, cháy nổ với mức độ nghiêm trọng hơn so với năm trước đó.
Năm 2023, cả nước ghi nhận 5.331 sự cố, thiên tai làm 1.129 người chết, mất tích; thiệt hại về kinh tế do thiên tai ước tính trên 9.324 tỷ đồng.
Trong những tháng đầu năm 2024, một số đợt thiên tai nghiêm trọng đã xảy ra trên cả nước như rét đậm, rét hại tại khu vực Bắc bộ, Trung bộ; hạn hán, xâm nhập mặn, sạt lở và ngập lụt do triều cường tại ĐBSCL, nghiêm trọng nhất là tại khu vực Cà Mau. Đặc biệt, nắng nóng kỷ lục được ghi nhận tại 110/186 trạm quan trắc trên cả nước; động đất được ghi nhận tại các tỉnh, thành phố như Hòa Bình, Lai Châu, Tuyên Quang, Hà Nội, Kon Tum. Kể từ đầu năm đến nay, thiên tại đã làm 14 người chết, mất tích, thiệt hại vật chất ước tính trên 399 tỷ đồng.
Về công tác khắc phục hậu quả thiên tai, năm 2023, Chính phủ đã quyết định hỗ trợ 8.500 tỷ đồng từ nguồn dự phòng ngân sách Trung ương cho 43 tỉnh, thành phố để khắc phục hậu quả thiên tai. Trong tổng nguồn vốn hỗ trợ trên, Chính phủ dành 4.000 tỷ đồng cho 13 địa phương ở ĐBSCL thực hiện các dự án phòng, chống sạt lở bờ sông, bờ biển. Các địa phương cũng đã ưu tiên, sử dụng các nguồn lực cho hoạt động phòng, chống thiên tai với tổng kinh phí trên 3.070 tỷ đồng...
Tổng cục Khí tượng thủy văn nhận định, thời gian tới thiên tai có khả năng diễn biến phức tạp, khó lường và cực đoan. Dự báo có thể xảy ra nhiều đợt nắng nóng gay gắt ở nhiều vùng trên cả nước với nền nhiệt độ cao hơn trung bình nhiều năm.
Sau El Nino thì ảnh hưởng của La Nina vào những tháng cuối năm có thể gây mưa lớn, lũ lụt, nhất là tại khu vực miền Trung, đi kèm với đó là sạt lở đất, lũ quét ở vùng núi. Từ tháng 4 đến tháng 6-2024, nắng nóng có khả năng sẽ gia tăng về cường độ và mở rộng dần sang các nơi khác của khu vực Bắc bộ, Bắc Trung bộ và Trung bộ. Dự báo khu vực Tây Nguyên và Nam bộ, tình trạng khô hạn còn tiếp diễn đến nửa đầu tháng 5; Trung bộ có khả năng xuất hiện khô hạn kéo dài trong khoảng thời gian từ tháng 4 đến tháng 8.
Tại cuộc họp, các địa phương kiến nghị Trung ương tiếp tục hỗ trợ kinh phí cho các địa phương khắc phục hậu quả thiên tai năm 2023, xây dựng khu tái định cư để di dời bà con trong tình trạng khẩn cấp, nâng cấp các hồ chứa, đập xung yếu, các vị trí đê điều xung yếu.
Phát biểu kết luận hội nghị, Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang cho rằng, bên cạnh những kết quả đạt được, cần thẳng thắn nhìn nhận, nhận thức của cán bộ, người dân còn có nơi chưa đầy đủ; không phải nơi nào cũng làm tốt việc kiểm tra, giám sát, đôn đốc, kể cả trước khi mùa thiên tai, bão lũ. Công tác giám sát, dự báo, cảnh báo sớm cũng có những vấn đề cần chấn chỉnh. Trên bình diện chung cả nước, khả năng chống chịu của cơ sở hạ tầng còn hạn chế, nên cần từng bước được đầu tư phát triển.
Trong thời gian tới, Phó Thủ tướng yêu cầu tập trung chuẩn bị kiện toàn bộ máy phòng, chống thiên tai, tìm kiếm cứu nạn, bảo đảm bộ máy mới hoạt động nhanh hơn, mạnh hơn, hiệu quả hơn. Tiếp tục hoàn thiện việc sửa đổi, bổ sung văn bản pháp luật; mạnh dạn đề xuất các quy định mới nhằm tạo hành lang pháp lý đầy đủ, thuận lợi cho công tác phòng, chống thiên tai, tìm kiếm cứu nạn.
Phó Thủ tướng yêu cầu phải tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, đặc biệt là trước mùa mưa lũ; thường xuyên rà soát, tính toán, cập nhật kịch bản ứng phó thiên tai, sự cố cho sát với thực tiễn nhất.
Cơ quan dự báo khí tượng thủy văn tiếp tục tăng cường chất lượng dự báo để bảo đảm kịp thời, chuẩn xác nhất có thể. Từng địa phương tập trung nâng cao năng lực điều hành của mình; tăng cường trao quyền và nâng cao trách nhiệm của người đứng đầu địa phương bởi đây là người chỉ huy trực tiếp tại chỗ, mới có thể ra quyết định sáng suốt nhất và hợp lý nhất tại thời điểm xảy ra sự cố, thiên tai.
Song song đó, phải cố gắng huy động nguồn lực đầu tư và các nguồn lực khác cho công tác phòng, chống thiên tai, tìm kiếm cứu nạn. Trong đó, chú trọng huy động nguồn lực từ xã hội cho công tác khắc phục hậu quả thiên tai, sự cố.
