Vì sao Đông Nam Á lại là điểm đến của ông Vương Nghị? Theo giới quan sát, trước tiên, năm 2021 có ý nghĩa đặc biệt đối với quan hệ Trung Quốc - ASEAN khi hai bên sẽ kỷ niệm 30 năm thiết lập quan hệ đối thoại. Thứ hai, chuyến công du 4 nước Đông Nam Á lần này là sự tiếp nối chuyến công du Campuchia, Malaysia, Lào, Thái Lan và Singapore hồi tháng 10-2020. Trong bối cảnh thế giới đang trải qua những thay đổi chưa từng có trong cả thế kỷ qua bên cạnh các yếu tố bất ổn, khó đoán định, Trung Quốc coi ASEAN là phương hướng ưu tiên trong chính sách ngoại giao láng giềng.
Điều này được thể hiện qua 3 chủ đề chính trong nghị trình của ông Vương Nghị, vốn là những vấn đề “nóng” hiện nay tạo cho Trung Quốc cơ hội xích lại gần hơn nữa với ASEAN. Thứ nhất là tăng cường hợp tác chống dịch Covid-19. Trung Quốc dự kiến sẽ cung cấp vaccine và hỗ trợ cho các nước Đông Nam Á phòng chống dịch. Thứ hai, thúc đẩy sự phục hồi kinh tế khu vực, bao gồm việc sớm thực hiện Hiệp định đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP) mới ký kết; thúc đẩy Sáng kiến Vành đai và con đường (BRI). Trong tình hình mới, ASEAN được xem là khu vực trọng điểm mà Trung Quốc nhắm tới cho BRI, một dự án chiến lược của Trung Quốc bị cáo buộc là sợi dây để trói chặt, buộc các quốc gia phải phụ thuộc vào Bắc Kinh. Cuối cùng là chuẩn bị cho các sự kiện quan trọng như thảo luận về cách thức tổ chức kỷ niệm 30 năm thiết lập quan hệ đối thoại.
Trước khi lên đường, nhiều phương tiện truyền thông nhận định, ngoài mục tiêu tăng cường với đối tác mà theo như tuyên bố của Trung Quốc là “hết sức coi trọng”, chuyến công du của ông Vương Nghị là để thực hiện ý đồ củng cố ảnh hưởng ở Đông Nam Á của Bắc Kinh trước khi ông Joe Biden nhậm chức Tổng thống Mỹ vào ngày 20-1 tới. Theo tờ Bưu điện Hoa Nam buổi sáng, khi lên nắm quyền, chính sách châu Á của ông Biden sẽ ưu tiên xây dựng lại mạng lưới đồng minh của Mỹ tại khu vực này để chống lại ảnh hưởng ngày càng tăng của Trung Quốc thay vì tỏ ra thờ ơ với Đông Nam Á như Tổng thống Donald Trump. Do đó, có thể nói, chuyến công du đầy toan tính lần này của ông Vương Nghị là một phần trong “chiến dịch lôi kéo” các nước châu Á của Bắc Kinh.
