Tổ chức Nghiên cứu quốc tế về toán học và khoa học (TIMSS) vừa công bố một bảng xếp hạng được tổ chức mỗi 4 năm về trình độ toán học và khoa học của học sinh ở nhiều quốc gia. Theo đó, Pháp nằm ở cuối bảng xếp hạng trong số các nước thành viên Liên minh châu Âu và OECD. Chẳng hạn, đối với môn toán của học sinh lớp 4, điểm trung bình của các nước châu Âu và OECD là khoảng 530 điểm.
Pháp đứng cuối trong nhóm các nước châu Âu và áp chót trong nhóm các nước thuộc tổ chức OECD với 485 điểm. Như vậy, khoảng cách chênh lệch là hơn 40 điểm, tương đương với trình độ một năm dạy toán. Bảng xếp hạng TIMSS cũng chỉ ra rằng tỷ lệ học sinh giỏi môn toán của Pháp rất thấp, đa phần học sinh học kém…
Ông Frederic Lambda, một giáo viên dạy toán ở vùng Paris, cho hay, 25 năm trước, học sinh phổ thông Pháp còn trong nhóm đứng đầu châu Âu trong bảng xếp hạng của TIMSS. Thực trạng hiện nay rất đáng lo ngại, sự xuống cấp thực sự được trông thấy rõ qua từng năm. Lý do thì nhiều, nhưng trước hết, theo ông Lambda, đó là do hệ thống giáo dục Pháp không còn phù hợp với nhu cầu hiện tại.
Học sinh bây giờ cần được kèm cặp hỗ trợ phù hợp với khả năng riêng của mình, trong khi đó sĩ số học sinh trong lớp lại tăng mạnh, việc cho học sinh lưu ban cũng không được phép. Hàng năm, học sinh đều được lên lớp ngay cả khi không đạt được các kiến thức cơ bản. Do đó, đã xảy ra những chuyện rất vô lý như có những học sinh lớp 10 không thuộc bảng cửu chương, nhiều học sinh lớp 12 ban S (ban thi tú tài khoa học) không biết làm phép tính với phân số…
Sâu xa hơn là do sự bất bình đẳng của nền giáo dục Pháp. Theo ông Lambda, điều này có thể giải thích vì sao về mặt bằng chung, học sinh Pháp kém hơn bạn bè quốc tế về toán, nhưng về nghiên cứu Pháp lại có uy tín trên thế giới. Theo đó, các nhà nghiên cứu thường theo học các khóa học dự bị rồi sau đó thi tuyển vào Ecole normale supérieure (trường đại học danh tiếng của Pháp), nhưng lộ trình như vậy thực sự chỉ là con đường của một số ít cá nhân. Bảng xếp hạng Chương trình đánh giá học sinh quốc tế (Pisa) 2018 cho thấy, Pháp là một trong những quốc gia bất bình đẳng nhất trong số các nước thuộc tổ chức OECD, tức là kết quả học tập của học sinh phụ thuộc rất nhiều vào giai tầng xã hội.
Trình độ giáo viên cũng là vấn đề. Theo nhiều chuyên gia giáo dục, bậc mẫu giáo, tiểu học là giai đoạn mà việc dạy toán có vai trò rất quan trọng đối với cả quá trình học toán sau này của học sinh, thế nhưng giáo viên cấp mẫu giáo và tiểu học lại thường học các khối thi tú tài khoa học xã hội chứ không phải ban khoa học tự nhiên nên kỹ năng toán học thường cũng không cao.
Có lẽ đó cũng chính là lý do giải thích phần nào Pháp là một trong những nước học sinh tiểu học có nhiều giờ học toán nhất châu Âu nhưng kết quả lại rất hạn chế. Đối với các cấp học cao hơn, nhiều người theo học chuyên toán lại không muốn làm giáo viên vì họ có thể tìm được việc khác lương cao hơn giáo viên rất nhiều. Pháp hiện là một trong những nước giáo viên có mức lương thấp nhất Tây Âu.
