Trở về với cuộc sống hôm nay, các cựu tù chính trị - những người đã nêu cao khí phách không khuất phục đòn tra tấn dã man của quân thù - đều ít nhiều mang thương tích, bệnh tật trong người. Ông Trịnh Phi Long (69 tuổi), cựu chiến sĩ Biệt động thành, đang mang trên người nhiều di chứng của tháng ngày gian lao đó. Ông Phi Long cho biết: “Tôi bị bắt và trải qua các trại giam Chí Hòa, Tổng nha Cảnh sát… Đầu năm 1970, chính quyền Sài Gòn kêu án tôi 20 năm tù khổ sai, 5 năm biệt xứ và đày anh em chúng tôi ra Côn Đảo. Ở địa ngục trần gian, tôi tiếp tục đấu tranh chống chào cờ, không hô khẩu hiệu và bọn chúng đã đưa tôi qua các trại 4, trại 5, trại 7, sau này bọn chúng gọi là trại Phú Tường, Phú Phong, Phú Bình, có chuồng cọp kiểu Mỹ. Bọn cai ngục đã nấu nhựa nóng chảy đổ vào tai tôi.
Khi được nghỉ hưu theo chế độ, các cựu tù chính trị vẫn tiếp tục tập hợp, sát cánh cùng nhau ở Ban liên lạc Cựu tù chính trị và tù binh TPHCM để thăm hỏi sức khỏe, chăm lo cho các đồng chí, đồng đội đang gặp khó khăn trong cuộc sống. Và, trong những lần gặp mặt thấm đẫm ân tình, các cô chú đều mong mỏi được quay về nơi mình từng bị giam cầm để tưởng nhớ các đồng đội đã hy sinh.
Trở lại với Côn Đảo trong tâm thế người chiến thắng, các cô chú cựu tù chính trị có nhiều cảm xúc riêng tư… Cách đây 3 năm, ông Long đã cùng các cô chú Ban liên lạc Cựu tù chính trị - tù binh TPHCM trở lại Côn Đảo. Xen lẫn với cảm giác nôn nao là những ký ức khó thể diễn tả được trong nỗi lòng các cô chú cựu tù. Nhà tù Côn Đảo vẫn kiên cố, lạnh tanh; tiếng ken két khi mở cánh cửa phòng giam vẫn còn đó, nhưng hôm nay tâm trạng các cựu tù chính trị hoàn toàn khác. Các cô chú ngỡ ngàng với sự đổi thay của Côn Đảo.
Hôm nay Côn Đảo đã trở thành điểm du lịch nổi tiếng. Người dân đến với Côn Đảo không chỉ để tận mắt chứng kiến tội ác chiến tranh, sự tàn bạo của chế độ đế quốc thực dân, bọn cai ngục và ý chí kiên cường, quả cảm của cựu tù chính trị, mà còn dành thời gian đến Nghĩa trang Hàng Dương - một nghĩa trang đặc biệt, có một không hai trên toàn thế giới - thành kính viếng mộ các Anh hùng liệt sĩ ngàn thu yên nghỉ nơi đây.
