Hội đồng xét xử gồm 5 người, do Thẩm phán Trương Việt Toàn, Phó Chánh Tòa Hình sự, Tòa án Nhân dân TP Hà Nội làm chủ tọa. Tính đến thời điểm này có 33 luật sư tham gia bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho các bị cáo trong vụ án. Trong đó, có 15 luật sư do bị cáo, gia đình bị cáo mời; 18 luật sư còn lại do Tòa án chỉ định bào chữa đối với những bị cáo bị VKS truy tố về tội “Giết người” (có mức cao nhất của khung hình phạt là 20 năm, tù chung thân hoặc tử hình), thuộc diện phải có người bào chữa nhưng bị cáo không mời luật sư.
Việc chỉ định luật sư thực hiện theo quy định tại Điều 76 - Bộ luật Hình sự năm 2015 (về chỉ định người bào chữa), nhằm đảm bảo quyền lợi hợp pháp cho các bị cáo tại phiên tòa, thể hiện tính nhân đạo của pháp luật tố tụng hình sự nước ta. 29 bị cáo trong vụ án đều trú tại thôn Hoành và thôn Đồng Mít, xã Đồng Tâm, huyện Mỹ Đức, Hà Nội.
Khu vực Miếu Môn, Đồng Tâm, Mỹ Đức Vụ án có 25 bị cáo bị truy tố và đưa ra xét xử về hành vi “Giết người” theo quy định tại Điều 123, khoản 1, điểm a, d, n, o - Bộ luật Hình sự năm 2015, gồm: Lê Đình Công, Bùi Viết Hiểu, Nguyễn Văn Tuyển, Lê Đình Chức, Lê Đình Doanh, Nguyễn Quốc Tiến, Nguyễn Văn Quân, Lê Đình Uy, Lê Đình Quang, Bùi Thị Nối, Bùi Thị Đục, Nguyễn Thị Bét, Nguyễn Thị Lụa, Trần Thị La, Bùi Văn Tiến, Nguyễn Văn Duệ, Lê Đình Quân, Bùi Văn Niên, Bùi Văn Tuấn, Trình Văn Hải, Nguyễn Xuân Điều, Mai Thị Phần, Đào Thị Kim, Lê Thị Loan và Nguyễn Văn Trung.
Các bị cáo còn lại gồm: Lê Đình Hiển, Bùi Viết Tiến, Nguyễn Thị Dung và Trần Thị Phượng bị Viện Kiểm sát Nhân dân thành phố Hà Nội truy tố về hành vi “Chống người thi hành công vụ” theo quy định tại Điều 330, khoản 2, điểm a - Bộ luật Hình sự năm 2015.
Cáo trạng vụ án cho thấy, theo Quyết định số 5383 của UBND TP Hà Nội và các cơ quan chức năng, toàn bộ đất sân bay Miếu Môn là đất quốc phòng, được các đơn vị quân đội sử dụng vào mục đích quốc phòng, lập các sơ đồ quản lý sân bay với 16 mốc giới, đã giao cho Quân chủng Phòng không - Không quân thuộc Bộ Quốc phòng với diện tích hơn 236ha tại xã Mỹ Lương, xã Trần Phú, xã Đồng Lạc, huyện Chương Mỹ và xã Đồng Tâm, huyện Mỹ Đức là hơn 64ha (trong đó có hơn 47ha do HTX Đồng Tâm quản lý).
Ngày 27-3-2015, Bộ Tổng tham mưu có quyết định thu hồi 50,3ha đất do Quân chủng Phòng không - Không quân quản lý tại sân bay Miếu Môn để giao Tập đoàn Viễn thông Quân đội Viettel xây dựng dự án quốc phòng, trong đó diện tích thuộc địa giới hành chính xã Đồng Tâm là 32,57ha.
Từ năm 2013, một số đối tượng trên địa bàn xã Đồng Tâm, huyện Mỹ Đức đã thành lập “Tổ Đồng thuận” do Lê Đình Kình (sinh năm 1936 trú tại thôn Hoành, xã Đồng Tâm), Lê Đình Công (sinh năm 1964), Bùi Viết Hiểu (sinh năm 1943) cầm đầu.
Do có ý định chiếm đoạt đất quốc phòng, các đối tượng này thường xuyên lôi kéo, kích động quần chúng nhân dân khiếu kiện phức tạp về công tác quản lý, sử dụng đất của chính quyền xã Đồng Tâm.
Bản thân ông Kình từng là Bí thư Đảng ủy xã Đồng Tâm và Hiểu từng là Chủ nhiệm HTX nông nghiệp Đồng Tâm (giai đoạn 1981-1982), đã chứng kiến việc giao nhận đất giữa UBND xã Đồng Tâm và Bộ Tư lệnh Công binh, biết rõ nguồn gốc đất ở cánh đồng Sênh là đất quốc phòng, nhưng các đối tượng vẫn tuyên truyền đất là của xã Đồng Tâm, đồng thời kêu gọi người dẫn đấu tranh giữ đất, các đối tượng hứa nếu lấy lại được đất sẽ chia cho những người tham gia đòi đất và đi theo “Tổ Đồng thuận”. Các đối tượng còn tự ý phân lô, thuê máy cày, máy xúc san lấp đất, gieo trồng ngô trên đất.
Cao điểm trong các vụ gây rối, mất trật tự an ninh tại xã Đồng Tâm do các đối tượng cầm đầu gây ra là vụ bắt giữ người trái pháp luật đối với 34 cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn Cảnh sát cơ động năm 2017. Ngay sau đó, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an TP Hà Nội đã khởi tố vụ án “Gây rối trật tự công cộng; Bắt giữ người trái pháp luật và Hủy hoại tài sản”.
Cũng trong năm 2017, UBND TP Hà Nội đã giao Thanh tra thành phố Hà Nội thanh tra toàn diện việc quản lý, sử dụng và quá trình xử lý từ trước tới nay đối với diện tích khu sân bay Miếu Môn; sau 3 tháng thanh tra, kết luận toàn bộ diện tích hơn 239ha đất sân bay Miếu Môn, gồm cả diện tích hơn 64ha nằm trong xã Đồng Tâm là đất quốc phòng.
Các đối tượng trong “Tổ Đồng thuận” không đồng ý với kết luận thanh tra, tiếp tục khiếu kiện và sau đó gây ra nhiều vụ gây rối khác. Cuối tháng 4-2019, Thanh tra Chính phủ có thông báo về kết quả rà soát, kiểm tra tính chính xác, hợp pháp của kết luận thanh tra của Thanh tra thành phố Hà Nội. Thanh tra Chính phủ khẳng định, việc tiến hành thanh tra của Thanh tra thành phố Hà Nội là đúng thẩm quyền, trình tự, thủ tục, các nội dung kết luận thanh tra phù hợp với quy định, đảm bảo tính chính xác.
Đầu năm 2020, khi biết thông tin Công an TP Hà Nội phối hợp với Quân chủng Phòng không - Không quân (Bộ Quốc phòng) triển khai bảo vệ lực lượng thi công xây dựng tường rào sân bay Miếu Môn trên đất đồng Sênh, ông Lê Đình Kình đã cùng với Lê Đình Công, Bùi Viết Hiểu, Nguyễn Văn Tuyển, Nguyễn Quốc Tiến, Đào Thị Kim, Lê Đình Quang, Bùi Văn Tiến, Lê Đình Uy, Trần Thị La, Lê Thị Loan, Mai Thị Phần, Bùi Thị Nối, Bùi Thị Đục, Nguyễn Thị Lụa và Nguyễn Thị Bét… góp tiền mua 10 quả lựu đạn, mua xăng làm 85 chai bom xăng, mua khoảng 10 tuýp sắt có gắn dao bầu và liềm, nhặt gạch đá, làm bùi nhùi, mua pháo… nhằm tấn công lực lượng chức năng.
Đầu tháng 1-2020, khi biết lực lượng Công an TP Hà Nội sẽ về xã Đồng Tâm, ông Lê Đình Kình đã cùng nhiều đối tượng họp tại nhà ông Kình vào các ngày 6, 7 và 8-1-2020 để chỉ đạo chống đối, sát hại lực lượng công an.
Chiều ngày 8-1-2020, theo chỉ đạo của ông Kình, Công đã yêu cầu đồng bọn mang các hung khí gồm tuýp sắt có gắn dao bầu, gắn liềm, bom xăng, các bao chứa gạch đá tập trung tại nhà ông Kình để tấn công lại lực lượng công an.
Rạng sáng ngày 9-1-2020, khi lực lượng công an đến chốt cổng làng thôn Hoành, xã Đồng Tâm (cách nhà ông Kình khoảng 50m) để bảo vệ mục tiêu theo kế hoạch đã đề ra thì Bùi Văn Niên và Lê Đình Quân đánh kẻng báo động.
Các đối tượng dùng gạch đá, bom xăng, dao bầu tấn công lực lượng công an, khiến 3 cán bộ, chiến sĩ công an là Nguyễn Huy Thịnh, Phạm Công Huy, Dương Đức Hoàng Quân bị rơi xuống hố ở gần nhà ông Lê Đình Kình. Lúc đó, Chức bảo Doanh đổ xăng từ can ra chậu để Chức đổ xuống hố nơi các chiến sĩ công an Thịnh, Huy và Quân rơi xuống và châm lửa đốt. Hậu quả là cả 3 chiến sĩ tử vong do ngạt khí và bị thiêu cháy.
Trong vụ án này, cơ quan điều tra đã kết luận hành vi của ông Lê Đình Kình cấu thành hành vi “Giết người”, tuy nhiên do ông Lê Đình Kình đã chết vào rạng sáng hôm xảy ra vụ án, nên cơ quan điều tra không đề cập xử lý.
Dự kiến, phiên tòa sẽ được diễn ra trong khoảng 10 ngày.
