Đơn cử như tại thời điểm cuối năm 2022, tỷ lệ tín dụng/GDP neo ở mức 125,34% ), trong khi nhu cầu vốn để phát triển kinh tế luôn ở mức cao, tạo áp lực lên lãi suất cho vay.
 |
Hình minh họa |
Sau dịch Covid-19, kinh tế phục hồi trở lại nên nhu cầu vốn cho sản xuất kinh doanh gia tăng, hệ thống ngân hàng sử dụng tối đa nguồn huy động cho phép để đáp ứng vốn cho nền kinh tế. Hiện chênh lệch tiền gửi và tín dụng bằng VNĐ ở mức 167.000 tỷ đồng; hệ số sử dụng vốn trên thị trường 1 (tỷ lệ tín dụng/huy động vốn thị trường 1) bằng VNĐ ở mức 101,45%, giảm so với mức 102,28% cuối năm 2022 nhưng vẫn ở mức rất cao.
Trong khi đó, hệ thống ngân hàng chủ yếu huy động vốn ngắn hạn (khoảng 88% tiền gửi là kỳ hạn 12 tháng trở xuống) nhưng vẫn phải đáp ứng các nhu cầu cho vay trung dài hạn (trên 52% dư nợ tín dụng VNĐ của hệ thống là trung dài hạn) nên đã tạo sức ép lên lãi suất huy động.
Đồng thời, mặt bằng lãi suất thế giới gia tăng trong năm 2022 và vẫn ở mức cao trong các tháng đầu năm 2023. Các ngân hàng trung ương lớn trên thế giới vẫn tiếp tục triển khai lộ trình thắt chặt chính sách tiền tệ và duy trì lãi suất ở mức cao. FED đã 10 lần tăng lãi suất (hiện lãi suất mục tiêu FED Fund ở mức 5,0-5,25%/năm; ECB: lãi suất tái cấp vốn là 3,5%/năm, lãi suất tiền gửi là 3,0%/năm). Việt Nam có độ mở kinh tế lớn, biến động của thị trường tài chính, tiền tệ thế giới đã tác động nhanh và mạnh lên lãi suất, tỷ giá trong nước, cũng làm gia tăng về lãi suất.
Trong khi đó, Thông tư số 02/2023/TT-NHNN mới ban hành (ngày 23-4-2023) cho phép cơ cấu lại thời hạn trả nợ và giữ nguyên nhóm nợ khách hàng gặp khó khăn, điều này cũng đồng nghĩa các ngân hàng chưa thu nợ khi đến hạn trong khi vẫn phải đảm bảo chi trả tiền gửi, làm giảm doanh số cho vay và chậm lại vòng quay vốn trong nền kinh tế, nên gây áp lực trở lại lên khả năng cân đối vốn và dư địa giảm lãi suất.
Thêm vào đó, theo quy định hiện hành, việc xem xét quyết định về lãi suất cho vay là do các ngân hàng và khách hàng thỏa thuận theo cung cầu vốn thị trường và mức độ tín nhiệm của khách hàng.
Trường hợp lãi suất thị trường có biến động hoặc NHNN điều chỉnh các mức lãi suất điều hành dẫn đến việc các tổ chức tín dụng điều chỉnh tăng hoặc giảm lãi suất tiền gửi, hoặc chủ động điều chỉnh giảm lãi suất cho vay, đối với các khoản vay mà các ngân hàng và khách hàng đã thỏa thuận về lãi suất thì vẫn tiếp tục áp dụng lãi suất đã thỏa thuận cho tới hết thời hạn khoản vay hoặc đến hết kỳ hạn trả lãi.
