Theo đánh giá của các chuyên gia, việc ứng dụng công nghệ số vào hoạt động ngân hàng sẽ khiến chi phí tăng khoảng 31% nhưng cũng làm tăng lợi nhuận ròng khoảng 43%. Vì vậy, giữa lúc thị trường thương mại điện tử tại Việt Nam đang phát triển đầy triển vọng, các ngân hàng cũng cần thay đổi cho phù hợp với xu thế cuộc cách mạng công nghiệp 4.0.
ATM là loại hình dịch vụ ngân hàng điện tử được nhiều người sử dụng Ảnh: THÀNH TRÍ Xu thế tất yếu
Vừa qua, Việt Nam được các tổ chức thế giới đánh giá nằm trong “tốp” 10 thị trường thương mại điện tử hấp dẫn trên thế giới. Minh chứng là trong năm qua, người mua hàng online tăng gấp 3 lần. Rất nhiều trang web bán hàng điện tử ra đời thì nhu cầu thanh toán điện tử chắc hẳn sẽ tăng. Cụ thể, theo kết quả khảo sát hàng Việt Nam chất lượng cao 2018 của Hội doanh nghiệp Hàng Việt Nam chất lượng cao vừa công bố cho thấy, xu hướng mua bán online ngày càng rõ rệt, đặc biệt với người tiêu dùng trẻ. Nếu như kết quả khảo sát đầu năm 2017 về nơi chọn mua sản phẩm thì mua sắm online mới chỉ chiếm 0,9%, nhưng chỉ sau 1 năm, số người tiêu dùng chọn mua online đã tăng gấp 2,7% lần.
Do vậy, với cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, thói quen tiêu dùng cũng thay đổi. Khách hàng sử dụng ngân hàng số - ngân hàng điện tử, ngày càng gia tăng. Nhiều ngân hàng lớn trên thế giới đã thu hẹp mặt bằng, chuyển sang dịch vụ ngân hàng số. Điều này đã giúp giảm chi phí cho các ngân hàng vì đỡ tốn tiền thuê mặt bằng, giảm bớt số lượng nhân viên. Cùng xu thế đó, đã đến lúc đòi hỏi các ngân hàng Việt Nam cũng phải điều chỉnh theo hướng này. Khi thị trường Việt Nam có nhiều lợi thế, thị trường với quy mô dân số lớn, dịch vụ bán lẻ còn nhiều tiềm năng, tỷ lệ người sử dụng điện thoại và internet cao sẽ giúp các ngân hàng Việt Nam có thể khai thác rất lớn hiệu quả của ngân hàng số.
Về chính sách, với chủ trương thanh toán không dùng tiền mặt của nhà nước được triển khai mạnh mẽ thời gian qua, thì việc phát triển ngân hàng số sẽ rất thuận lợi trong thời gian tới. Bởi thanh toán không dùng tiền mặt còn giúp nhà nước kiểm soát được dòng tiền, chống thất thu thuế.
Cần đầu tư mạnh
Tuy có nhiều tiện ích từ ngân hàng số, nhưng so với thị trường những nước tiên tiến, số lượng ngân hàng áp dụng số hóa ở Việt Nam còn ở mức khiêm tốn. Chủ yếu chỉ mới ở giai đoạn đầu của quá trình số hóa. Cụ thể, một số ngân hàng như TPBank với hệ thống eBank phục vụ 24/7, dịch vụ LiveBank có thể thanh toán QuickPay với mã QR tuân theo chuẩn quốc tế; VietinBank thì cải tiến các phương thức thanh toán qua mạng lưới ngân hàng điện tử iPay, eFast… với nhiều tính năng mới như nộp thuế điện tử, mua vé xem phim trên ứng dụng, kích hoạt và khóa thẻ online, tích lũy điểm thưởng cho khách hàng thân thiết… OCB cũng đưa ra mục tiêu trở thành một trong những ngân hàng số tốt nhất Việt Nam giai đoạn 2016-2020. VPBank cũng ứng dụng ngân hàng số và đã huy động được hơn 10.000 tỷ đồng huy động thông qua dịch vụ ngân hàng số, chiếm tới 41% số tài khoản tiết kiệm mới mở; hơn 42.000 khoản vay đã được thực hiện qua dịch vụ ngân hàng số, trong đó hơn 30.000 tỷ đồng tín dụng đã phát hành…
Có thể thấy vai trò của công nghệ số, số hóa hoạt động của ngân hàng là rất quan trọng và sẽ còn tiếp tục phát triển mạnh trong thời gian tới. Tuy nhiên, các chuyên gia cảnh báo rủi ro của ngân hàng sử dụng công nghệ cũng rất cao, chiếm từ 40% - 45%. Vì vậy, cần sớm có hành lang pháp lý để các ngân hàng số yên tâm phát triển công nghệ trong thời gian tới.
Mặc dù, hiện nhiều ngân hàng đã triển khai dịch vụ Internet banking, Smart banking… thanh toán qua mạng; thế nhưng, việc kết nối và quản trị ở các ngân hàng chưa thông và còn tình trạng “chập chờn”. Chỉ một số ngân hàng tham gia kết nối với nhau, trong khi nhiều ngân hàng khác vẫn nằm ngoài hệ thống. Dù đã công nghệ số, nhưng một số ngân hàng như BIDV khống chế giờ giao dịch qua Smart banking theo giờ làm việc hành chính! Đã vậy, tại nhiều ngân hàng hệ thống mạng có đôi lúc bị trục trặc, không giao dịch được.
Trước xu thế chung, việc phát triển và đưa vào sử dụng ngân hàng số là tất yếu, không những mang đến nhiều lợi ích thiết thực hơn cho người sử dụng mà còn gia tăng lợi nhuận (giảm chi phí, tăng tiện ích) cho chính ngân hàng. Do vậy, các ngân hàng phải quan tâm hơn nữa việc phát triển thành ngân hàng tự động 24/7 không cần nhân viên, những nền tảng thanh toán không chạm, đẩy mạnh thanh toán không dùng tiền mặt… để kịp thời cạnh tranh trên thị trường.
