Năm “thảm họa” của thị trường tiền số

Những cú sốc

Theo số liệu của Công ty quản lý tài sản kỹ thuật số CoinShares, các nguồn đầu tư ròng vào tiền kỹ thuật số trong năm 2022 chỉ là 498 triệu USD, so với 9,1 tỷ USD trong năm ngoái.

Chuyên gia James Malcolm thuộc Ngân hàng UBS (Thụy Sĩ) cho biết, trong khi trong nửa đầu năm nay, 70% thời gian của ông là dành cho khách hàng liên quan vấn đề tiền điện tử, thì trong 10 ngày hồi tháng 11 vừa qua tại khu vực Bắc Mỹ, từ Montreal (Canada) đến Miami (Mỹ), thời gian thảo luận về tiền kỹ thuật số của ông chưa đến 2%.

Tháng 11-2021, giá trị đồng bitcoin đạt mức cao kỷ lục 69.000USD/bitcoin và thị trường tiền số khi đó cũng chạm mốc 3.000 tỷ USD nhờ các biện pháp kích thích tài chính và tiền tệ của các quốc gia trên thế giới nhằm giảm thiểu thiệt hại kinh tế do các hạn chế vì dịch Covid-19.

Tuy nhiên, khi các nước mở cửa trở lại, lạm phát gia tăng buộc các ngân hàng trung ương phải triển khai các biện pháp thắt chặt lãi suất, khiến các nhà đầu tư từ bỏ các loại tài sản rủi ro cao hơn như cổ phiếu công nghệ và tiền điện tử. Giá trị đồng bitcoin, loại tiền điện tử từ lâu được coi là tài sản có giá trị lưu trữ trong thời kỳ lạm phát vì nguồn cung hạn chế, đã giảm mạnh (hơn 30% giá trị vào tháng 1-2022) do các nhà đầu tư chuyển sang đầu tư vào các tài sản an toàn đã được kiểm chứng như đồng USD.

Khi các nhà đầu tư quay lưng với tiền kỹ thuật số, các công ty tiền kỹ thuật số lớn đã gặp khó khăn, với sự sụp đổ trước tiên của đồng tiền kỹ thuật số TerraUSD, vốn được coi là đồng tiền ổn định (stablecoin) và đồng Luna. Các loại tiền số đã giảm giá mạnh vào tháng 5 năm nay khiến các nhà đầu tư trên toàn cầu thua lỗ khoảng 42 tỷ USD. Sau đó, vào tháng 6, nền tảng vay và cho vay tiền điện tử lớn nhất thế giới Celsius (Mỹ) đã đóng băng tài sản của khách hàng, thông báo lỗ 1,2 tỷ USD khi tuyên bố phá sản.

Năm 2022 là năm đáng quên với thị trường tiền kỹ thuật số

Quỹ đầu tư tiền điện tử Three Arrows Capital có trụ sở tại Singapore cũng chung số phận trong cùng tháng. Bitcoin và các đồng tiền kỹ thuật số khác đồng loạt lao dốc theo, giảm hơn 50% giá trị chỉ trong vòng 49 ngày kể từ cuối tháng 5. Cũng chỉ trong vòng 1 ngày hồi tháng 6, giá trị đồng bitcoin đã giảm khoảng 15%. Đây được coi là ngày tồi tệ nhất đối với đồng tiền điện tử này kể từ tháng 3-2020 khi đại dịch Covid-19 làm chao đảo các thị trường tài chính.

Tiếp sau đó, cú sốc được cho là mạnh nhất trên thị trường tiền kỹ thuật số trong năm nay là sự sụp đổ của FTX, một trong những sàn giao dịch tiền kỹ thuật số lớn nhất thế giới, vào tháng 11 vừa qua. Vụ việc này đã khiến các nhà đầu tư lo ngại về nguy cơ hiệu ứng domino trên thị trường tiền kỹ thuật số. Giá trị đồng bitcoin đã giảm khoảng 25% chỉ trong vòng chưa đầy 4 ngày sau sự sụp đổ của FTX. Hiện bitcoin có giá khoảng 16.000USD/bitcoin. Có thể nói, năm 2022 gần như là năm “thảm họa” của thị trường tiền số.

Nỗi lo khủng hoảng tài chính

Dẫn chứng về sự sụp đổ của sàn giao dịch tiền kỹ thuật số FTX, Thống đốc Ngân hàng Dự trữ Ấn Độ (ngân hàng trung ương) đã cảnh báo thị trường tiền điện tử có thể là nguyên nhân dẫn đến cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu tiếp theo.

Theo ông Das, không giống như các sản phẩm thông thường, tiền điện tử “không có bất kỳ giá trị cơ bản nào” và đây là điều khiến các nhà quản lý lo ngại. Ông Das cho rằng các chính phủ cần áp dụng lệnh cấm đối với loại tiền này để giảm thiểu nguy cơ khủng hoảng tài chính liên quan tới sự phát triển của các tiền điện tử tư nhân.

Các cơ quan quản lý Ấn Độ áp dụng chính sách giám sát chặt chẽ đối với tiền điện tử kể từ lần đầu loại tiền này xuất hiện tại khu vực cách đây một thập niên. Số vụ gian lận tài chính tại Ấn Độ cũng gia tăng kể từ khi loại tiền này xuất hiện, buộc ngân hàng trung ương phải ban hành lệnh cấm vào năm 2018.

Tòa án Tối cao Ấn Độ đã dỡ bỏ lệnh cấm 2 năm sau đó và thị trường tiền điện tử đã tăng trưởng nhanh chóng nhờ các nền tảng giao dịch trong nước và những chủ sở hữu là các nhân vật nổi tiếng. Tuy nhiên, việc chính phủ áp mức thuế 30% đối với lợi nhuận từ giao dịch “tiền tệ tư nhân” trong năm nay đã dẫn đến khối lượng giao dịch giảm xuống còn 1/10 so với quy mô trước đây.

Theo Thống đốc Das, sự sụt giảm mạnh về giá của các mã tiền điện tử hàng đầu như bitcoin khiến các nhà đầu tư không khỏi lo lắng. Trong khi đó, sự sụp đổ đột ngột của FTX - một sàn giao dịch tiền điện tử từng có trị giá 32 tỷ USD trước khi nộp đơn xin phá sản và các cáo buộc gian lận nhằm vào nhà sáng lập tỷ phú một thời Sam Bankman-Fried cũng làm tăng sức ép với thị trường này.

Thống đốc Das cho biết, giá đồng tiền điện tử giảm và những diễn biến gần đây liên quan FTX đã xác thực quan điểm lâu nay của ông rằng tiền điện tử có “rủi ro cố hữu rất lớn đối với sự ổn định tài chính và kinh tế vĩ mô”. Chủ nhân giải Nobel Kinh tế, ông Ben Bernanke, cũng nhận định tiền kỹ thuật số không có giá trị. Tuy nhiên, theo ông Bernanke, các loại tiền này khó có thể làm chao đảo hệ thống tài chính do hiện nay không có ngân hàng nào nắm giữ các tài sản lớn bằng tiền điện tử.

Trong khi đó, tháng trước, Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi đã kêu gọi tăng cường quy định về các đồng tiền điện tử tư nhân để hạn chế nguy cơ tài trợ khủng bố.

Ông Modi nhấn mạnh bitcoin tiềm ẩn rủi ro đối với thế hệ trẻ và có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến họ nếu bị lợi dụng cho mục đích xấu. Trong năm nay, Ngân hàng Dự trữ Ấn Độ đã ra mắt đồng rupee kỹ thuật số của riêng mình dựa trên công nghệ chuỗi khối nhằm giảm chi phí giao dịch thương mại khi nền kinh tế Ấn Độ trở nên ít phụ thuộc hơn vào tiền giấy.