Tại phiên họp thứ 25 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội sáng 17-8, Bộ trưởng Bộ LĐTB-XH Đào Ngọc Dung cho biết, Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) có hai phương án để giảm tình trạng tình trạng hưởng bảo hiểm xã hội một lần. Tuy nhiên, mỗi phương án đều có ưu điểm, nhược điểm nhất định.
 |
Bộ trưởng Bộ LĐ-TBXH Đào Ngọc Dung trình bày tờ trình dự án luật. Ảnh: VIẾT CHUNG |
Theo tờ trình của Chính phủ mà Bộ trưởng Bộ LĐTB-XH trình bày, dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) đã có nhiều sửa đổi, bổ sung theo hướng gia tăng quyền lợi, tăng tính hấp dẫn khuyến khích người lao động bảo lưu thời gian đóng để hưởng lương hưu thay vì nhận Bảo hiểm xã hội một lần. Có 2 phương án cụ thể như sau:
Phương án 1: Quy định việc hưởng Bảo hiểm xã hội một lần đối với hai nhóm người lao động khác nhau
- Nhóm 1: Đối với người lao động đã tham gia Bảo hiểm xã hội trước khi Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) có hiệu lực, sau 12 tháng nghỉ việc, có nhu cầu thì được nhận Bảo hiểm xã hội một lần.
- Nhóm 2: Đối với người lao động bắt đầu tham gia Bảo hiểm xã hội từ ngày Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) có hiệu lực trở đi (dự kiến 1-7-2025) thì không được nhận Bảo hiểm xã hội một lần (trừ các trường hợp: đủ tuổi hưởng lương hưu mà chưa đủ năm đóng để hưởng lương hưu; ra nước ngoài để định cư hoặc bị mắc một trong những bệnh nguy hiểm đến tính mạng theo quy định tại điều 60, Luật Bảo hiểm xã hội hiện hành).
Ưu điểm của phương án này là từng bước khắc phục được tình trạng hưởng Bảo hiểm xã hội một lần của thời gian qua. Do quy định này không ảnh hưởng tới những người lao động đang tham gia Bảo hiểm xã hội, nên cơ bản sẽ ít khả năng gặp phản ứng của người lao động hơn.
Phương án 2:
Sau 12 tháng không thuộc diện tham gia Bảo hiểm xã hội bắt buộc, không tham gia Bảo hiểm xã hội tự nguyện và có thời gian đóng Bảo hiểm xã hội chưa đủ 20 năm mà người lao động có yêu cầu thì được giải quyết một phần nhưng tối đa không quá 50% tổng thời gian đã đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất. Thời gian đóng Bảo hiểm xã hội còn lại được bảo lưu để người lao động tiếp tục tham gia và hưởng các chế độ Bảo hiểm xã hội.
Phân tích ưu, nhược điểm của từng phương án, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung nhìn nhận: “Đây là vấn đề lớn, hết sức nhạy cảm, phức tạp, Chính phủ báo cáo xin ý kiến Quốc hội đối với cả 2 phương án như đã nêu”.
 |
Quang cảnh phiên họp |
Báo cáo của cơ quan thẩm tra do bà Nguyễn Thúy Anh, Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội của Quốc hội trình bày sau đó cũng nêu nhiều ý kiến khác nhau liên quan quy định hưởng Bảo hiểm xã hội một lần.
Loại ý kiến thứ nhất, ủng hộ phương án 1, vì cho rằng, tỷ lệ lao động có việc làm phi chính thức ở Việt Nam hiện nay vẫn còn rất cao (68,5%), tích lũy từ tiền lương và thu nhập của người lao động còn thấp, việc rút bảo hiểm xã hội một lần có thể là nguồn tài chính hữu ích để người lao động duy trì, bảo đảm được phần nào cuộc sống trước mắt. Phương án này cũng không gây xáo trộn, ảnh hưởng tới những người có thời gian bắt đầu tham gia bảo hiểm xã hội trước khi luật này có hiệu lực thi hành.
Loại ý kiến tán thành phương án 2 lập luận, quy định này giúp người lao động có thêm chi phí để giải quyết những khó khăn trước mắt, nhưng vẫn có những yếu tố động lực để giữ người lao động ở lại hệ thống lâu hơn, tăng thêm khả năng được thụ hưởng các quyền lợi của Bảo hiểm xã hội khi họ tiếp tục tham gia đóng, hoặc khi họ đến tuổi nghỉ hưu vẫn còn cơ hội để hưởng sớm khoản trợ cấp do chính mình tích lũy.
Hơn nữa, nếu chọn phương án này, Quỹ Bảo hiểm xã hội luôn được duy trì ở trạng thái an toàn cao hơn so với phương án 1 trong các trường hợp người tham gia Bảo hiểm xã hội bắt buộc đồng loạt rút bảo hiểm xã hội một lần (như tình trạng đã từng xảy ra trong đại dịch Covid-19).
Loại ý kiến thứ 3, chưa đồng ý với cả hai phương án Chính phủ trình và cho rằng, phương án 1 sẽ tạo sự bất bình đẳng giữa những người tham gia trước và sau khi luật có hiệu lực, tiềm ẩn gây mất ổn định xã hội, tạo làn sóng ồ ạt rút Bảo hiểm xã hội một lần. Phương án 2 cho rút 50% cũng không hợp lý, vì chưa giải thích tại sao lại đưa ra tỷ lệ này.
Loại ý kiến thứ 4 đề nghị Chính phủ nghiên cứu, có chính sách hỗ trợ người lao động, giúp họ vượt qua khó khăn thật sự, giúp giảm thiểu nguy cơ phải hưởng Bảo hiểm xã hội một lần hoặc bổ sung chính sách tín dụng ưu đãi đối với người lao động khi bị nghỉ việc.
Loại ý kiến thứ 5 cho rằng, trong bối cảnh bảo hiểm hưu trí bổ sung chưa phát triển, đề nghị nghiên cứu tách quỹ hưu trí bắt buộc thành 2 phần, phần bắt buộc đóng ở mức sàn để bảo đảm an sinh xã hội và phần còn lại của thu nhập. Người lao động không có quyền rút phần bắt buộc nhưng được rút phần còn lại. Cả 2 quỹ này đều do cơ quan Bảo hiểm xã hội quản lý.
Thường trực Ủy ban Xã hội đề nghị Chính phủ tiếp tục tham vấn, lấy ý kiến công chúng, đối tượng chịu tác động trực tiếp; đồng thời khẩn trương báo cáo cấp có thẩm quyền để cho ý kiến chỉ đạo trước khi trình ra Quốc hội.
