Thay đổi biện pháp
Theo số liệu thống kê đầu tiên do Đài CBS (Mỹ) công bố ngày 23-7 (giờ địa phương), sau khi chính thức triển khai chiến dịch truy quét người nhập cư không giấy tờ, hay còn gọi là nhập cư lậu, tại 10 thành phố lớn, Cơ quan Thực thi di trú và hải quan Mỹ (ICE) chỉ bắt được 35 người.
Trong số 35 di dân lậu đã bị bắt, 18 người đã có lệnh trục xuất của tòa án. Rõ ràng đây là những kết quả hết sức khiêm tốn so với mục tiêu bắt 2.100 di dân lậu (tương đương tỷ lệ khoảng 2%) và những cam kết khác của Tổng thống Mỹ Donald Trump.
Trước diễn tiến không khả quan của chiến dịch truy quét này, ngày 23-7, hãng tin Reuters đưa tin Chính phủ Mỹ vừa thông báo sẽ tăng tốc quy trình trục xuất những người di cư bất hợp pháp vào nước này, bằng cách lược bỏ các khâu giám sát của tòa án, cho phép các quan chức trục xuất những người nhập cư lậu có thời gian ở Mỹ chưa đến 2 năm chỉ trong vòng vài ngày, thay vì vài tháng hay vài năm như quy trình cũ trước kia.
Chính phủ cho rằng, quy định sẽ giúp tăng tốc việc trục xuất, giảm tải cho các cơ sở tạm giữ và giảm tình trạng căng thẳng tại tòa án di trú, nơi đang tồn đọng hơn 900.000 hồ sơ cần giải quyết. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cũng cho rằng, chính sách mới có khả năng bị chặn bởi tòa án. Trong đó, Liên đoàn Tự do dân sự Mỹ (ACLU) đã đệ đơn kiện nhằm ngăn chặn chính sách này.
Gây áp lực lên Guatemala
Ngày 23-7, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã đe dọa áp dụng các biện pháp hạn chế, áp thuế hoặc nâng lệ phí đối với nguồn kiều hối đổ vào Guatemala, sau khi quốc gia Trung Mỹ này từ chối đóng vai trò làm “nước thứ 3 an toàn” trong vấn đề người di cư.
Chia sẻ trên tài khoản Twitter cá nhân, ông chủ Nhà Trắng cho rằng, Guatemala đã quyết định phá vỡ thỏa thuận ký với Mỹ về nước thứ 3 an toàn… Hiện Mỹ đang cân nhắc các biện pháp hạn chế, áp thuế và lệ phí kiều hối, hay tất cả các biện pháp đó cùng lúc.
“Nước thứ 3 an toàn” là khái niệm chỉ một quốc gia trên đường trung chuyển của những dòng người di cư tới Mỹ, cấp quy chế tị nạn cho họ trong thời gian làm thủ tục nhập cảnh vào Mỹ một cách hợp pháp. Điều này cũng đồng nghĩa với việc quốc gia đó đối mặt với khả năng sẽ phải chăm lo cho những người di cư này một cách lâu dài nếu họ bị chính quyền Mỹ từ chối nhập cảnh, hay nói cách khác là chia sẻ gánh nặng người di cư.
Trước đó, chính phủ 2 nước đã đạt được thỏa thuận sơ bộ về vấn đề này, song Quốc hội Guatemala hôm 14-7 đã bác dự thảo và Tổng thống Guatemala Jimmy Morales đang tìm cách thông qua bằng việc đưa dự thảo ra Tòa án Hiến pháp phân xử.
Trong một diễn biến có liên quan, Bộ An ninh và bảo vệ công dân Mexico ngày 23-7 cho biết, cảnh sát liên bang đã cứu 150 người di cư Nam và Trung Mỹ được đưa lậu trên một chiếc xe tại bang Veracruz miền Đông nước này. Trong số này có 73 người đến từ Guatemala, 45 người đến từ Honduras, 26 người đến từ El Salvador và 6 người đến từ Ecuador.
Những người di cư cho biết, họ bị nhốt kín đã vài ngày, không có lương thực và nước uống. Mexico thường xuyên phải ứng phó với các hoạt động đưa lậu người như vậy về phía biên giới Mỹ.
Ngày 22-7, Ngoại trưởng Mexico Marcelo Ebrard cho biết, nước này sẽ không đồng ý thảo luận với Mỹ về quy chế “nước thứ 3 an toàn” đối với người di cư vì Mexico đã tăng cường an ninh tại biên giới phía Nam trong tháng 6 để ngăn dòng người di cư, giảm 36% số người xin tị nạn tại biên giới với Mỹ.
