Thỏa thuận trên đạt được trong các cuộc đàm phán tại Doha (Qatar) giữa các thành viên cấp cao của Taliban với Tướng Mỹ Frank McKenzie, Tư lệnh Bộ chỉ huy Trung tâm Mỹ. Hai bên dường như đã nhất trí về một "cơ chế tránh xung đột" trong đó các hoạt động tại sân bay Kabul được phép tiếp tục mà không có sự can thiệp của Taliban. Theo nguồn tin, Tướng McKenzie đã cảnh báo rằng nếu Taliban can thiệp thì sẽ phải đối mặt với lực lượng quân đội Mỹ đến "bảo vệ sân bay nếu cần thiết".
Cùng ngày 16-8, một quan chức Bộ Quốc phòng Mỹ cho biết nước này đã tạm thời đình chỉ mọi chuyến bay sơ tán từ sân bay ở sân bay Kabul để giải tán đám đông đổ xô tới sân bay này tìm cách rời khỏi Afghanistan. Tuy nhiên, quan chức giấu tên trên không cho biết lệnh tạm dừng sẽ kéo dài trong bao lâu. Theo CNN, còn khoảng 3.500 nhân sự Đại sứ quán Mỹ tại Afghanistan đang chờ được sơ tán, bên cạnh nhiều nhân sự địa phương cùng người nhà khác.
Trong một diễn biến liên quan, Tổng thống Joe Biden đã bảo vệ quyết định rút các lực lượng Mỹ ra khỏi Afghanistan khi khẳng định ông ủng hộ chính sách này và đã đến lúc để Mỹ thoát khỏi cuộc xung đột kéo dài 20 năm qua.
Theo phóng viên TTXVN tại Mỹ, trong bài phát biểu được truyền hình trực tiếp từ Nhà Trắng sau khi lực lượng Taliban nắm quyền kiểm soát thủ đô Kabul, Tổng thống Biden nhấn mạnh: “Tôi kiên định ủng hộ quyết định của mình. Sau 20 năm, tôi buộc phải chấp nhận thực tế rằng không có thời điểm nào là thích hợp cho việc rút các lực lượng Mỹ".
Tổng thống Biden cho biết ông phải đưa ra lựa chọn là hoặc tiếp tục thực hiện theo thỏa thuận giữa Mỹ và lực lượng Taliban đạt được dưới thời cựu Tổng thống Donald Trump hoặc tiếp tục cuộc chiến tại quốc gia này. Tuy nhiên, Tổng thống Biden cũng thừa nhận rằng sự sụp đổ của chính quyền Afghanistan diễn ra nhanh hơn dự đoán, đồng thời cho biết Mỹ “đã tạo mọi cơ hội cho họ để xác định tương lai của chính mình, nhưng không thể cho họ ý chí chiến đấu vì tương lai đó”.
Theo Tổng thống Biden, lợi ích quốc gia của Mỹ ở Afghanistan chủ yếu nhằm ngăn chặn các lực lượng khủng bố ở quốc gia bị chiến tranh tàn phá này tiến hành tấn công Mỹ.
Ngoài ra, Tổng thống Biden cũng cảnh báo lực lượng Taliban không được gây rối hoặc đe dọa tới công tác sơ tán hàng nghìn nhà ngoại giao Mỹ cũng như các phiên dịch viên người Afghanistan tại sân bay quốc tế Kabul. Ông nhấn mạnh, Mỹ sẽ đáp trả “nhanh chóng và mạnh mẽ” đối với bất kỳ cuộc tấn công nào để bảo vệ cho người dân của mình cũng như những người Afghanistan đã hỗ trợ Mỹ. Bên cạnh đó, Tổng thống Biden cũng cam kết lên tiếng bảo vệ các quyền cơ bản của người dân Afghanistan, của phụ nữ và trẻ em gái dưới thời chính quyền mới ở Afghanistan.
Bài phát biểu trên được Tổng thống Joe Biden đưa ra trong bối cảnh nhà lãnh đạo Mỹ phải đối mặt với làn sóng chỉ trích gay gắt từ lưỡng đảng về việc Taliban kiểm soát thủ đô Kabul, sự sụp đổ của chính phủ Afghanistan cũng như công tác sơ tán các nhân viên ngoại giao Mỹ và những người Afghanistan hỗ trợ Mỹ ra khỏi quốc gia này.
Trước đó, sân bay Kabul đã rơi vào cảnh hỗn loạn khi hàng nghìn người dân Afghanistan đổ xô vào đường băng, cố lao lên các máy bay để rời khỏi đất nước sau khi Taliban tiếp quản quyền kiểm soát thủ đô.
----------------------
Hầu hết quan chức cấp cao chính quyền cũ đã ra nước ngoài
Phóng viên TTXVN tại Moskva dẫn hãng tin Pazhwok của Afghanistan ngày 16-8 cho biết, hầu hết các quan chức cấp cao chính quyền cũ và nhiều chính trị gia Afghanistan đã rời khỏi nước này sau khi Tổng thống Ashraf Ghani chạy khỏi Kabul và Taliban tiến tới ngoại ô thành phố này. Một bộ phận của giới tinh hoa vẫn lưu lại Afghanistan để tìm cách ngăn chặn một cuộc khủng hoảng chính trị mới, lấp đầy khoảng trống quyền lực và chuyển giao nó một cách hòa bình.
Theo hãng tin trên, ông Ashraf Ghani cùng Cố vấn an ninh quốc gia Hamdullah Mohib và cựu Chánh văn phòng Tổng thống Fazl Mahmoud Fazli đã đáp máy bay tới Tajikistan và tiếp đó là tới Oman.
Trước đó, các nhân vật chính trị nổi tiếng như Abdul-Rashid Dostum và Atta Mohammad Nur, những người từng tuyên chiến với Taliban ở tỉnh Balkh, đã bỏ chạy đến Tajikistan sau khi Taliban chiếm thành phố Mazar-i-Sharif, thành phố chính ở miền Bắc nước này. Cựu Phó Chủ tịch Hội đồng An ninh Quốc gia Afghanistan, Serur Ahmad Durrani, đã lên đường đến Mỹ, và cố vấn pháp lý chính cho tổng thống, ông Kabir Issa Khel đến Anh. Bộ trưởng Quốc phòng cuối cùng, Bismillah Mohammadi, chạy đến Dubai, và người đứng đầu lực lượng dân quân tỉnh Herat, Mohammad Ismail Khan đến Iran.
Một phái đoàn lớn các chính trị gia Afghanistan do Chủ tịch Viện Nhân dân (Hạ viện) Mir Rahman Rahmani dẫn đầu đã thực hiện chuyến thăm Pakistan để thảo luận với lãnh đạo nước này về các vấn đề đảm bảo hòa bình và ổn định ở Afghanistan. 3 chính trị gia có ảnh hưởng, gồm cựu Tổng thống Hamid Karzai, Chủ tịch Hội đồng Hòa giải Quốc gia Tối cao Abdullah Abdullah và lãnh đạo Đảng Hồi giáo Afghanistan, Gulbeddin Hekmatyar - đã thành lập Hội đồng Điều phối để chuyển giao quyền lực một cách hòa bình cho Taliban.
Cùng ngày, trong cuộc gọi từ Washington, cựu Bộ trưởng Nội vụ Afghanistan Ali Ahmad Jalali khẳng định ông chưa bao giờ được xem xét cho vị trí Tổng thống chính phủ chuyển tiếp tại nước này và nói thêm rằng bản thân ông cũng sẽ không chấp nhận cương vị đó. Trước đó một ngày, các nguồn tin ngoại giao cho rằng ông Ali Ahmad Jalali nhiều khả năng được đề cử đứng đầu chính quyền chuyển tiếp tại Afghanistan sau khi Taliban tiến vào thủ đô Kabul.
Ông Ali Ahmad Jalali, từng đảm nhiệm cương vị Bộ trưởng Nội vụ Afghanistan sau cuộc xâm lược của Mỹ và liên quân năm 2001, đang là giáo sư tại Đại học Quốc phòng Mỹ ở Washington. Ông Ali Ahmad Jalali lưu ý rằng ông sẽ bị cấm đảm nhiệm cương vị Tổng thống Afghanistan vì hiến pháp quy định vị trí này phải là công dân Afghanistan, trong khi bản thân ông hiện có cả quốc tịch Mỹ.
Trong diễn biến khác, cùng ngày, hai nguồn tin an ninh Thổ Nhĩ Kỳ giấu tên cho biết nước này đã từ bỏ các kế hoạch kiểm soát sân bay Kabul sau khi Mỹ và liên quân NATO rút lui, nhưng Ankara sẵn sàng hỗ trợ kỹ thuật và an ninh nếu Taliban đề nghị. Một nguồn tin nêu rõ, trên cơ sở xem xét “tình cảnh vô cùng hỗn loạn” tại sân bay Kabul, “quá trình binh sĩ Thổ Nhĩ Kỳ tiếp quản kiểm soát… đã tự động được hủy bỏ”.
