Dư luận cho rằng phát biểu mới nhất của Tổng thống Donald Trump sẽ giúp hạ nhiệt căng thẳng giữa 2 nước.
Nhà Trắng khẳng định, việc Tổng thống Donald Trump sẵn sàng gặp lãnh đạo Iran vô điều kiện không đồng nghĩa với việc Mỹ sẽ từ bỏ ý định tăng cường sức ép với Iran thông qua lệnh trừng phạt. Mặc dù vậy, bình luận của ông Donald Trump cho thấy nhà lãnh đạo Mỹ bắt đầu dịu giọng so với cách đây 1 tuần khi ông đưa ra những lời cảnh báo Iran. Chưa có Tổng thống Mỹ nào gặp nhà lãnh đạo của Iran kể từ khi Washington cắt đứt quan hệ ngoại giao với Iran 1 năm sau khi xảy ra cuộc Cách mạng Hồi giáo vào năm 1979. Năm 2013, Tổng thống Mỹ Barack Obama đã “phá băng” trong quan hệ 2 nước khi điện đàm với người đồng cấp Hassan Rouhani. Phản ứng lại tuyên bố của Tổng thống Mỹ, một cố vấn của Tổng thống Iran Hassan Rouhani, ông Hamid Aboutalebi, cho rằng để mở đường cho các cuộc đàm phán với nước này, Mỹ nên quay trở lại thỏa thuận hạt nhân mà Tehran ký kết với 6 cường quốc thế giới hồi năm 2015, còn gọi là Kế hoạch hành động chung toàn diện (JCPOA). Trước đó, Bộ Ngoại giao Iran đã bác bỏ khả năng đối thoại với Chính phủ Mỹ về các vấn đề song phương.
Ngày 8-5, Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố Mỹ rút khỏi JCPOA. Theo đó, Mỹ sẽ áp đặt trở lại các lệnh trừng phạt Iran. Các biện pháp trừng phạt của Mỹ sẽ chính thức khôi phục từ ngày 6-8 đối với hoạt động thương mại trong lĩnh vực ô tô và kim loại, và ngày 4-11 đối với hoạt động xuất khẩu dầu mỏ và giao dịch ngân hàng. Iran cùng các nước còn lại trong JCPOA đang tìm cách duy trì thỏa thuận hạt nhân này cũng như hạn chế những tác động tiêu cực từ các biện pháp trừng phạt của Mỹ. Iran cho biết các nước châu Âu nói trên sẽ sớm đưa ra một gói biện pháp bảo vệ lợi ích của Iran theo thỏa thuận JCPOA.
Chiến thuật mặc cả
Tuyên bố bất ngờ của Tổng thống Donald Trump diễn ra trong thời điểm quan hệ Mỹ - Iran liên tục leo thang căng thẳng vì hàng loạt phát ngôn công kích lẫn nhau. Trong đợt khẩu chiến mới nhất, Iran tuyên bố chiến tranh với Mỹ sẽ là “mẹ của các cuộc chiến”. Đáp trả đe dọa, Tổng thống Mỹ Donald Trump có phản ứng gay gắt, cảnh báo Iran sẽ phải đối mặt với hậu quả mà chưa có mấy quốc gia phải hứng chịu trong lịch sử. Hành động của Tổng thống Donald Trump khiến dư luận so sánh với cuộc gặp lịch sử giữa nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un và người đứng đầu Nhà Trắng trong tháng 6 vừa qua.
Lý giải cho hàng loạt phát ngôn công kích vào Iran trong thời gian gần đây, giới phân tích cho rằng Tổng thống Donald Trump đang muốn đánh lạc hướng dư luận sau cuộc gặp với Tổng thống Putin bị công kích mạnh mẽ và chương trình phi hạt nhân hóa bán đảo Triều Tiên tiến triển chậm. Hù dọa Iran còn được xem là chiến thuật mặc cả. Washington gia tăng áp lực nhằm đạt được một thỏa thuận hạt nhân mới với Iran. Trong năm 2017, Tổng thống Donald Trump từng đe dọa “xóa sổ” Triều Tiên để rồi chưa đầy 1 năm sau, tại Singapore, cũng chính ông bắt tay nhà lãnh đạo Kim Jong-un. Tổng thống Donald Trump dường như đang cho thấy rằng ông đã dừng lại đúng lúc, tức là sẽ tránh lao vào cuộc xung đột quân sự với Teheran. Washington đã có bài học quý giá từ sau quyết định can thiệp quân sự tại Iraq vào năm 2003, cuộc chiến quá tốn kém về tài chính lẫn nhân mạng với những hậu quả chính trị đi kèm. Bên cạnh đó, xung đột với Iran có nguy cơ đẩy giá dầu hỏa lên cao, tức là sẽ đánh trực tiếp vào túi tiền của người Mỹ, vốn là cử tri mà nội các Tổng thống Donald Trump đang muốn giành sự ủng hộ trước mùa bầu cử giữa nhiệm kỳ và trong kịch bản ông Donald Trump ra tái tranh cử năm 2020.
