Sau thời gian ngủ đông, khoảng đầu năm cây sâm Ngọc Linh bắt đầu sinh trưởng và từ tháng 4 đến tháng 6 bắt đầu ra hoa, kết hạt. Mất khoảng 4 tháng từ khi ra hoa đến khi hạt chín đỏ đủ điều kiện để thu hái và ươm hạt. Mỗi chùm hạt chín sẽ cho từ 20 đến 100 hạt sâm chín đủ điều kiện gieo ươm.
Những ngày này, các nhân viên của Trạm dược liệu Trà Linh (tại thôn 2, xã Trà Linh, huyện Nam Trà My, tinh Quảng Nam) thuộc Trung tâm Phát triển sâm Ngọc Linh và Dược liệu Quảng Nam lại tất bật với việc thu hái hạt sâm đã chín đỏ.
Hạt khi thu hoạch sẽ được nhân viên phân loại, thống kê và bắt đầu ươm mầm cho vụ mới. Những cây sâm được gieo ươm sẽ phục vụ cho việc mở rộng diện tích trồng trên ngọn núi cao nhất miền Trung.
Sau thời gian ngủ đông, khoảng đầu năm cây sâm Ngọc Linh bắt đầu sinh trưởng và từ tháng 4 đến tháng 6 bắt đầu ra hoa, kết hạt. Mất khoảng 4 tháng từ khi ra hoa đến khi hạt chín đỏ đủ điều kiện để thu hái và ươm hạt. Mỗi chùm hạt chín sẽ cho từ 20 đến 100 hạt sâm chín đủ điều kiện gieo ươm.
Một chùm hạt sâm Ngọc Linh sắp chín
Lúc này cũng là thời gian mà cán bộ, nhân viên Trạm dược liệu Trà Linh vất vả nhất khi túc trực ngày đêm để theo dõi bảo vệ cây sâm tránh hư hại do thời tiết, trộm cắp cũng như chuột phá hoại.
Năm nay, Trung tâm Phát triển sâm Ngọc Linh và Dược liệu Quảng Nam đã đặt hàng một đơn vị tại TPHCM sản xuất một loại bọc nhựa bảo vệ hạt với giá 8.500 đồng/bọc và đã thu về kết quả tốt trong việc bảo vệ hạt.
Nhân viên của Trạm dược liệu Trà Linh thu hoạch hạt sâm được bảo vệ trong bọc nhựa chuyên dùng
Anh Hồ Văn Chính (32 tuổi, nhân viên của Trạm dược liệu Trà Linh) cho biết, từ khi có bọc nhựa này, việc bảo vệ hạt trước chuột, chim đã tốt hơn lúc trước. Khi nào chùm hạt chín đều là có chấm đen mới thu hoạch vì sớm hơn sẽ có hạt lép. Thời gian thu hoạch hạt từ tháng 7 đến tháng 10, cứ 3 đến 4 ngày thì chúng tôi sẽ thu hoạch hạt một lần.
Vườn sâm Ngọc Linh của UBND tỉnh Quảng Nam nằm dưới tán rừng già ở độ cao 1.800m so với mực nước biển
Ngoài việc thu hái hạt, 16 cán bộ nhân viên tại trạm dược liệu được chia thành nhiều tổ để đi tuần tra, theo dõi sự sinh trưởng của cây sâm, bọc chùm hạt sâm, phát hoang, nhổ cỏ trong vườn, lên luống trồng mới… Đêm đến, một tổ từ 3-4 người sẽ đi tuần tra đến các điểm xung yếu trên diện tích hơn 10ha của vườn để đề phòng trộm sâm hay chuột vào cắn phá. Bởi vì, chỉ cần sơ hở, trong một buổi tối, một con chuột có thể cắn phá cả 1.000 hạt giống hay hàng chục gốc sâm lớn tuổi, gây thiệt hại kinh tế tới cả trăm triệu đồng.
Cán bộ, nhân viên tại nơi đây phải thường xuyên tuần tra cả ngày lẫn đêm để phòng chuột phá hoại và trộm cắp
Sau khi thu hoạch, số hạt thu được sẽ được sàng lọc, phân loại. Số hạt còn xanh sẽ được ủ trong vòng vài ngày, còn hạt chín được đem gieo ươm ngay đó. Hạt sâm được ươm trong khay chứa mùn được lấy tại cánh rừng đã được xử lý sâu, bệnh. Khi gieo hạt vào khay đã được tính toán sẵn diện tích để cây phát triển qua một bảng nhựa đục lỗ, một hạt cách nhau vào khoảng 4cm. Một khay trồng được gần 100 hạt, sau đó sẽ ủ lên bằng một lớp lá tranh. Tầm 4 tháng sau khi gieo hạt, sâm Ngọc Linh sẽ nảy mầm với tỉ lệ đạt xấp xỉ 92% và bắt đầu sinh trưởng.
Khi sâm sinh trưởng được khoảng 1 năm tuổi, Trung tâm sẽ hỗ trợ cho người dân địa phương phát triển sản xuất, cung ứng cho doanh nghiệp sản xuất gắn với chế biến sâu, di thực sang địa phương có khí hậu tương đồng theo chủ trương của tỉnh Quảng Nam.
Sâm 1 ngày tuổi đủ điều kiện để cung ứng ra thị trường
Trung tâm Phát triển sâm Ngọc Linh và Dược liệu Quảng Nam có nhiệm vụ được UBND tỉnh Quảng Nam giao là bảo tồn và phát triển nguồn giống sâm Ngọc Linh. Hiện tại, Trung tâm có Trạm dược liệu tại thôn 2, xã Trà Linh, hàng năm Trung tâm sẽ chăm sóc và quản lý vườn này. Trong quá trình trước khi cây sâm ngủ đông thì chăm sóc và hạn chế việc sói mòn, rửa trôi đất làm hỏng cây sâm. Đến mùa sâm sinh trưởng, những cán bộ nhân viên tại đây lại chăm sóc chống bị chim, chuột phá hoại, thu hoạch hạt sâm và gieo ươm cho vụ mới.
>>> Một số hình ảnh về thu hoạch và chăm sóc sâm Ngọc Linh:
Thu hoạch hạt sâm Ngọc Linh đã chín
Một chùm hoa sâm Ngọc Linh mới bắt đầu nở
Kiểm tra lưới bẫy chuột khỏi phá hoại các luống sâm
Bọc nhựa chuyên dùng được đặt riêng để bảo vệ chùm hạt của cây sâm
Chùm hạt sẽ được cắt ngang và đem nguyên về trạm dược liệu để phân loại hạt
Hạt sẽ được bóc ra khỏi chùm hạt bằng cách thủ công để tránh xay xát
Hạt sâm chín có màu đỏ và chấm đen
Gieo hạt tại vườn ươm
Các vườn ươm được che bằng lưới, kê cao để tránh chuột phá hoại
Năm nay Trạm dược liệu ươm trồng được 60.000 cây sâm 1 năm tuổi để cung ứng giống theo yêu cầu