Doanh nghiệp than trời
Tại buổi đối thoại với ngành thuế mới đây, đại diện Công ty Daikin Việt Nam nêu, hàng năm, đoàn kiểm tra của ngành thuế luôn rà soát, loại trừ hóa đơn của các doanh nghiệp bỏ trốn, doanh nghiệp “ma”, trong đó chủ yếu là hóa đơn tiếp khách, thuê phòng, vật tư phụ..., giá trị chỉ vài chục triệu đồng.
Tại thời điểm kiểm tra, doanh nghiệp phát hành hóa đơn đã bỏ trốn, nhưng lúc bán hàng hóa, dịch vụ thì vẫn hoạt động bình thường. Tuy nhiên, căn cứ Điều 142 Luật Quản lý thuế về hành vi khai sai, Điều 143 về hành vi trốn thuế, cơ quan thuế vẫn phạt, khiến doanh nghiệp làm ăn đàng hoàng có khả năng bị tước quyền ưu tiên hải quan.
Đại diện Công ty May thêu Thuận Phương cũng phản ánh một tình huống trớ trêu. Tháng 1-2022, công ty sử dụng dịch vụ quay phim truyền hình của Công ty A, trị giá khoảng 9 triệu đồng. Đầu năm 2024, công ty nhận được thông tin Công ty A nằm trong danh sách doanh nghiệp bị nêu trong bản án của một vụ án về mua bán hóa đơn trái phép. Mặc dù khi giao kết hợp đồng, Công ty May thêu Thuận Phương có tra cứu thông tin doanh nghiệp, mã số thuế, hợp đồng có văn bản báo giá, có thanh toán chuyển khoản qua ngân hàng..., nhưng khi ngành thuế kiểm tra thì loại các hóa đơn này khỏi chi phí, công ty bị dừng hoàn thuế.
Tương tự, anh M., kế toán một doanh nghiệp tại TPHCM, cho hay, năm 2023 vì có sử dụng mấy hóa đơn của doanh nghiệp nằm trong danh sách rủi ro cao về mua bán hóa đơn trái phép, nên doanh nghiệp của anh phải giải trình với cơ quan thuế; cuối cùng phải loại trừ toàn bộ hóa đơn đó ra khỏi chi phí của doanh nghiệp và còn bị đóng phạt. Đáng nói, việc này áp dụng với tất cả các hóa đơn mà doanh nghiệp rủi ro về thuế xuất ra, trong tất cả các năm.
Luật sư Đỗ Ngọc Thịnh (Liên đoàn Luật sư Việt Nam) cho rằng, việc loại trừ hóa đơn của các doanh nghiệp rủi ro về thuế là một thiệt thòi cho doanh nghiệp làm ăn chân chính. Bởi trong nhiều trường hợp, các doanh nghiệp thuộc diện rủi ro cao về thuế ban đầu được thành lập và hoạt động hợp pháp, những giao dịch trong thời điểm này là giao dịch hợp pháp.
Tăng cường hậu kiểm
“Hành vi mua bán hóa đơn diễn biến rất nhanh và phức tạp. Nhiều doanh nghiệp được thành lập bằng cách lấy cắp thông tin căn cước công dân, hoặc mua lại doanh nghiệp ngừng hoạt động. Vừa thành lập và đăng ký sử dụng hóa đơn xong, vài ngày sau đã phát hành vài trăm ngàn hóa đơn”, ông Nguyễn Tiến Dũng, Phó Cục trưởng Cục Thuế TPHCM, chia sẻ.
Theo ông Dũng, từ hóa đơn bất hợp pháp, các đối tượng trục lợi ngân sách khi giảm số tiền thuế phải nộp, tăng số tiền hoàn thuế… Khi cơ quan chức năng phát hiện, tổ chức, cá nhân sử dụng hóa đơn của các doanh nghiệp “ma”, doanh nghiệp bỏ trốn, đều sẽ bị xử lý theo quy định của pháp luật về quản lý thuế. Nếu chứng minh được lỗi của bên bán hóa đơn, thì bên mua chỉ bị xử lý hành chính về hành vi khai sai. Còn nếu không chứng minh được, bên mua có thể bị xử lý về hành vi trốn thuế.
Tại buổi giám sát mới đây của HĐND TPHCM, một lãnh đạo Cục Thuế TPHCM cho biết, thời gian qua, ngành thuế phối hợp Sở KH-ĐT TPHCM rà soát số doanh nghiệp thành lập mới nhằm ngăn chặn tình trạng lập ra để mua bán hóa đơn. Kết quả, có một lượng lớn doanh nghiệp đăng ký thành lập trong thời gian ngắn nhưng sau đó rời bỏ thị trường kinh doanh. Qua kiểm tra căn cước công dân, người đứng tên thành lập doanh nghiệp lại không phải chủ doanh nghiệp. Vừa thành lập, họ cấp tập xuất hóa đơn số lượng lớn rồi rời bỏ thị trường.
Từ thực tế này, Cục Thuế TPHCM đề nghị các sở ngành, trong đó có Sở KH-ĐT, Công an TPHCM cùng phối hợp xây dựng dữ liệu dùng chung, kiểm soát chặt chẽ ngay từ ban đầu. “Việc quản lý bằng dữ liệu sẽ giúp cơ quan chức năng quản lý tốt, nhận biết được doanh nghiệp thực và ảo ngay từ khi đăng ký kinh doanh”, lãnh đạo Cục Thuế TPHCM nhìn nhận.
Tuy nhiên, theo các chuyên gia, để đảm bảo thủ tục thành lập doanh nghiệp thông thoáng, thì việc kiểm soát nên chú trọng ở khâu hậu kiểm. Sở KH-ĐT TPHCM cũng cho biết, hiện nay đã có hệ thống công nghệ thông tin liên thông giữa thuế và đăng ký doanh nghiệp theo thời gian thực. Cơ quan chức năng sẽ nhận hồ sơ trực tuyến trên toàn hệ thống này.
Theo ông Nguyễn Tiến Dũng, Chính phủ cũng đang hoàn thiện để ban hành nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định 123/2020 về quản lý hóa đơn chứng từ. Trong đó có bổ sung nội dung khi tổ chức, cá nhân đăng ký sử dụng hóa đơn, hệ thống hóa đơn điện tử sẽ đối chiếu thông tin sinh trắc học theo quy định về định danh và xác thực điện tử của người đại diện theo pháp luật, đại diện hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh, chủ doanh nghiệp tư nhân đăng ký sử dụng hóa đơn, xác minh địa chỉ đăng ký của người nộp thuế nếu người nộp thuế đã từng có trạng thái mã số thuế không hoạt động tại địa chỉ đăng ký… Tất cả giải pháp này nhằm phòng ngừa gian lận ngay từ khi người nộp thuế đăng ký sử dụng hóa đơn điện tử.
Kiên quyết xử lý người cố tình không thực hiện hóa đơn điện tử
Thủ tướng Phạm Minh Chính vừa ký công điện yêu cầu các bộ, ngành, địa phương tăng cường quản lý, sử dụng hóa đơn điện tử (HĐĐT), nâng cao hiệu quả công tác thu thuế đối với thương mại điện tử (TMĐT). Thủ tướng yêu cầu lãnh đạo các bộ, ngành, địa phương nâng cao hiệu quả công tác quản lý thu thuế đối với hoạt động TMĐT, kinh doanh trên nền tảng số; tăng cường quản lý, sử dụng HĐĐT, góp phần đẩy mạnh công tác chuyển đổi số; tăng cường công tác quản lý, sử dụng HĐĐT đối với hoạt động kinh doanh, bán lẻ xăng dầu.
Bộ Tài chính tăng cường kết nối, trao đổi thông tin, dữ liệu với các bộ, cơ quan liên quan, nhất là với Bộ Công an để quản lý thuế hiệu quả, đặc biệt là đối với các hoạt động TMĐT, xăng dầu, kinh doanh trên nền tảng số, bảo đảm thu đúng, thu đủ, thu kịp thời; kiên quyết xử lý theo pháp luật những người cố tình không thực hiện HĐĐT khởi tạo từ máy tính tiền.
PHAN THẢO
