Một bộ phận cán bộ coi nhẹ việc chống lãng phí

Sáng 4-11, Quốc hội thảo luận ở hội trường về đánh giá kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2024; dự kiến kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2025 và nhiều nội dung quan trọng khác.

Có chế tài lãng phí, nhưng tính răn đe chưa cao

Đề cập vấn đề chống lãng phí trong bộ máy công quyền, ĐB Mai Thị Phương Hoa (Nam Định) đánh giá, thời gian qua, Đảng và Nhà nước rất quan tâm.

Nhắc đến bài viết Chống lãng phí của Tổng Bí thư Tô Lâm, ĐB Mai Thị Phương Hoa khẳng định, bài viết đã đánh giá đúng thực trạng, chỉ ra nguyên nhân và đưa ra nhiều giải pháp rất trúng.

“Đây là thông điệp mạnh mẽ, sâu sắc, khuyến khích mọi người dân, đặc biệt là cán bộ trong bộ máy công quyền cần xem xét lại cách thức sử dụng và quản lý các nguồn lực trong xã hội”, ĐB Mai Thị Phương Hoa nói.

Nêu lên tình trạng lãng phí, ĐB Mai Thị Phương Hoa cho rằng, một trong những nguyên nhân là còn có một bộ phận cán bộ có tâm lý coi nhẹ việc chống lãng phí ngay trong hoạt động quản lý.

“Lâu nay họ chỉ coi lãng phí là hành vi cần khắc phục nhưng chưa đến mức nghiêm trọng, chưa coi lãng phí là hành vi nguy hiểm cho xã hội”, ĐB Mai Thị Phương Hoa nhìn nhận.

Theo ĐB, có một số cán bộ còn quan niệm lãng phí chỉ là việc quản lý, sử dụng vốn, tài sản Nhà nước không hiệu quả. Nhưng thực tế, còn lãng phí về cơ hội và thời gian. ĐB dẫn chứng một ý kiến của chuyên gia cho rằng, lãng phí cơ hội và thời gian là sự lãng phí tài sản vô hình lớn nhất của con người. Khi cơ hội và thời gian trôi qua sẽ không bao giờ trở lại.

ĐB Mai Thị Phương Hoa dẫn lại lời Tổng Bí thư Tô Lâm nhận định, thủ tục hành chính rườm rà làm lãng phí thời gian của người dân, doanh nghiệp. Bệnh sợ trách nhiệm, đùn đẩy trong công việc sẽ lãng phí cơ hội phát triển của địa phương và đất nước.

ĐB Mai Thị Phương Hoa cũng nêu lên một vấn đề về bệnh thành tích, tư duy nhiệm kỳ, tư duy chủ quan của một số cán bộ muốn thực hiện dự án ở địa phương, bộ ngành trong nhiệm kỳ mình làm lãnh đạo để chứng tỏ năng lực, sự năng động. Nhưng do cách làm nóng vội, tính toán chủ quan, không tuân thủ đầy đủ các quy trình thủ tục nên một số dự án không mang lại hiệu quả mong muốn.

“Vừa qua, một số dự án đã được Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực điểm mặt chỉ tên là những dẫn chứng cụ thể nhất”, ĐB nói.

Về chế tài xử lý lãng phí, ĐB Mai Thị Phương Hoa cho rằng, tính răn đe chưa cao. Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí đã quy định trách nhiệm cá nhân, trách nhiệm người đứng đầu, việc xử lý hành vi vi phạm trong để xảy ra lãng phí. Tuy nhiên, các quy định này chủ yếu có tính chất cảnh báo, nhắc nhở.

Bộ luật Hình sự cũng có 2 điều đề cập các hành vi phạm tội dẫn đến hậu quả lãng phí. Trên thực tế, các điều luật này ít khi sử dụng để xử lý hành vi lãng phí mà thường được xử lý bằng các tội danh khác.

ĐB Mai Thị Phương Hoa nhận định, với cách xử lý này, mặc dù tội phạm vẫn bị trừng trị nhưng tính răn đe, giáo dục về chống lãng phí chưa cao.

Khoáng sản là "miếng mồi ngon"

Trong phiên thảo luận, ĐB Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) nhấn mạnh tầm quan trọng của việc quản lý hiệu quả tài nguyên khoáng sản – một nguồn tài nguyên quý giá và không thể tái tạo, đang ngày càng cạn kiệt.

Ông cho rằng, trong thực tế, nhiều tổ chức và cá nhân đã lợi dụng các lỗ hổng pháp lý để khai thác khoáng sản quý mà không quan tâm đến hậu quả, miễn là mang lại lợi nhuận cho họ.

Tuy nhiên, thực tiễn cho thấy, nhiều nơi vẫn còn vấn đề cần phải nghiên cứu thấu đáo, vì khoáng sản là “miếng mồi ngon” mà những người biết cách sẽ khai thác triệt để, bất chấp hệ quả, miễn là có lợi cho họ. ĐB Phạm Văn Hòa cho rằng, các đối tượng lợi dụng các sơ hở trong quản lý để khai thác khoáng sản quý hiếm lẫn với các vật liệu thông thường.

Các hành vi khai thác trái phép diễn ra phổ biến và khó bị phát hiện do quá trình kiểm soát còn phụ thuộc nhiều vào sự tự giác kê khai của các doanh nghiệp, cá nhân. Bên cạnh đó, quy trình cấp phép khai thác khoáng sản theo cơ chế "xin cho" đang gây thất thoát lớn cho ngân sách nhà nước.

Đồng thời, ĐB bày tỏ lo ngại về các dự án xây dựng lại đang gặp khó khăn do thiếu nguồn nguyên liệu, mặc dù có một lượng lớn đất đá thải từ các mỏ khoáng sản vẫn chưa được tận dụng. Về vấn đề phát triển hạ tầng giao thông, nhiều địa phương vẫn gặp khó khăn trong tìm kiếm nguồn vật liệu san lấp.

ĐB Phạm Văn Hòa đề xuất, Chính phủ và các bộ, ngành cần có giải pháp tận dụng đất đá thải từ các mỏ khoáng sản và xỉ than từ các nhà máy nhiệt điện, điện lực. Ông cũng nhấn mạnh việc nghiên cứu kỹ lưỡng để khai thác cát biển và xây dựng cầu cảng ở các vùng đất yếu, đặc biệt tại ĐBSCL nhằm giảm thiểu tác động đến môi trường.

ĐB Trần Quốc Tuấn (Trà Vinh) lo lắng, với sự gia tăng mạnh mẽ của các nền tảng mạng xã hội, nguy cơ bị lừa đảo và đánh cắp thông tin cá nhân ngày càng trở nên nghiêm trọng.

Các thống kê chỉ ra rằng, Việt Nam là 1 trong 10 điểm nóng về tội phạm mạng trên thế giới vào năm 2023. Đặc biệt, chỉ trong nửa đầu năm 2024, số lượng thông tin cá nhân bị đánh cắp đã tăng 50% so với cùng kỳ năm trước, gây ra nhiều hệ lụy cho cá nhân và xã hội.

Trước thực trạng đáng lo ngại này, ĐB Trần Quốc Tuấn kiến nghị, Quốc hội và Chính phủ cần có những biện pháp mạnh mẽ và chủ động hơn trong việc phòng ngừa và xử lý các vụ án liên quan đến tội phạm mạng, đảm bảo bảo vệ quyền riêng tư và an toàn thông tin của người dân; kiến nghị đến Quốc hội, Chính phủ cần tập trung chỉ đạo giải quyết căn cơ xử lý ngăn chặn các vụ lừa đảo và đánh cắp thông tin cá nhân trên mạng xã hội.