Trong khuôn khổ diễn đàn "Hợp tác quản trị an ninh phi truyền thống khu vực ASEAN", ngày 18-10, Cổng Thông tin điện tử Chính phủ phối hợp với Viện An ninh phi truyền thống, Trường Quản trị và Kinh doanh, Đại học Quốc gia Hà Nội (ĐHQGHN) tổ chức tọa đàm "An ninh phi truyền thống và thách thức đặt ra".
Tại tọa đàm, các chuyên gia đều thống nhất cho rằng, an ninh phi truyền thống (ANPTT) đang là thách thức đặt ra đối với toàn thế giới, trong đó có Việt Nam. Các nguy cơ, thách thức, mối đe dọa ANPTT hiện hữu ngày càng rõ nét hơn và tác động trực tiếp đến mọi lĩnh vực từ kinh tế, xã hội, văn hóa đến quốc phòng, an ninh. Một biểu hiện rõ ràng nhất của ANPTT trong thời gian vừa qua là những hậu quả của đại dịch Covid-19.
Theo báo cáo của Ban Kinh tế Trung ương, chỉ riêng hai năm 2020-2021, đại dịch Covid-19 đã làm Việt Nam thiệt hại hơn 500.000 tỷ đồng. ANPTT tại các khu công nghiệp trong thời gian chống dịch Covid-19 và phục hồi sau dịch là vấn đề rất nóng, cũng thể hiện phần nào một khía cạnh của ANPTT trong tình hình hiện nay. Các nguy cơ, thách thức, mối đe dọa ANPTT ở Việt Nam đang có những biến đổi theo chiều hướng bất lợi hơn đối với cuộc sống con người, thách thức sự phát triển bền vững của đất nước.
PGS-TS Đỗ Cảnh Thìn (trái) và Trung tướng, GS-TS Nguyễn Xuân Yêm tại buổi tọa đàm PGS-TS Đỗ Cảnh Thìn, chuyên gia tội phạm học, Phó Viện trưởng Viện An ninh phi truyền thống, Trường Quản trị và Kinh doanh, ĐHQGHN dẫn chứng vụ việc Formosa năm 2014 tại các tỉnh miền Trung hay các vụ gây rối năm 2018 ở nhiều tỉnh, thành phố với lý do "phản đối Luật Đặc khu"… cho thấy rằng, những vấn đề ANPTT nếu như không được ngăn chặn, xử lý, giải quyết kịp thời và đúng đắn thì sẽ tích tụ, dẫn đến hậu quả lớn về trật tự xã hội, an ninh, ảnh hưởng đến sự phát triển của quốc gia. “Nếu chúng ta chủ quan, không quan tâm đến vấn đề ANPTT, những thách thức của ANPTT thì tất yếu chúng chuyển hóa dần từng bước, đến lúc nào đó trở thành thách thức trực tiếp đến vấn đề quốc phòng, an ninh, sức mạnh của quốc gia”, PGS-TS Đỗ Cảnh Thìn bày tỏ quan điểm.
Hay vấn đề an ninh mạng, theo Phó Tổng Giám đốc VNPT Vinaphone Nguyễn Trọng Nghĩa, môi trường mạng đi nhanh hơn môi trường thực. Trong môi trường thực, nếu chúng ta bước nhầm thì có thể bước vào vũng nước, nhưng trong môi trường mạng nếu lướt ngón tay nhầm, chúng ta đã có rủi ro lớn. “Đã có nhiều báo cáo đánh giá năng lực mạng lưới, năng lực hạ tầng thông tin của Việt Nam sẽ sánh ngang với các nước phát triển nhưng ở phạm trù về an ninh an toàn mạng thì chúng ta cần đánh giá cặn kẽ hơn. Hiện nay, với ứng dụng xác thực định danh điện tử, người dân giao tiếp trực tiếp với các cấp chính quyền thông qua môi trường mạng, do đó, từng người chính là những nhân tố, thành tố tham gia vào quá trình bảo đảm an ninh, an toàn cho các giao dịch của Chính phủ, các giao dịch của chính mình, và cả hệ thống quốc gia”, ông Nguyễn Trọng Nghĩa nói.
Từ thực tiễn hiện nay, các đại biểu cho rằng, một trong những bài học thành công trong quản trị ANPTT ở Việt Nam, đó là Việt Nam đã thực hiện rất tốt phương châm quản trị "4 tại chỗ: chỉ huy tại chỗ; lực lượng tại chỗ; phương tiện, vật tư tại chỗ; hậu cần tại chỗ”. Đơn cử như phương châm “4 tại chỗ” đã phát huy hiệu quả trong phòng chống dịch Covid-19 cũng như ứng phó một số thiên tai, hoạn nạn, hỏa hoạn… Phương châm này cần tiếp tục tăng cường, sáng tạo hơn nữa bởi nó đem lại hiệu quả cao nhất là chúng ta giải quyết được nhiều vấn đề, mọi thứ ngay ở cơ sở. “Khi vấn đề đã giải quyết được ở cơ sở thì nó không lan tỏa, không bùng phát, không ảnh hưởng diện rộng, như vậy chúng ta sẽ đảm bảo được an ninh trật tự”, PGS-TS Đỗ Cảnh Thìn phân tích.
Tại tọa đàm, đưa ra giải pháp cho vấn đề ANPTT, Trung tướng, GS-TS Nguyễn Xuân Yêm, Viện trưởng Viện An ninh phi truyền thống, Trường Quản trị và Kinh doanh, ĐHQGHN cho rằng, để phòng ngừa, ứng phó với các mối đe dọa ANPTT thì đầu tiên là phải có hệ thống chính sách pháp luật tương đối tốt, hoàn chỉnh, giúp cho các cơ quan chức năng của Nhà nước có thể kiểm soát được các mối đe dọa này. Bên cạnh đó, cần tăng cường nâng cao năng lực về quản trị quốc gia, kiểm soát tốt được mối đe dọa nhỏ ban đầu để không phát triển thành khủng hoảng, thảm họa. “Biện pháp rất quan trọng là chúng ta phải ngăn ngừa ngay từ đầu, ngay từ nhỏ để không phát triển thành vấn đề lớn”, Trung tướng Nguyễn Xuân Yêm nhấn mạnh.
Đặc biệt, cần tăng cường đào tạo nguồn nhân lực, cần đưa chương trình tập huấn về quản trị ANPTT thành chương trình bắt buộc trong giáo dục quốc phòng an ninh cho các cơ quan Đảng, chính quyền, địa phương. “Mặt khác, phải đầu tư nghiên cứu khoa học trong lĩnh vực này. Cho đến thời điểm này, ở Việt Nam mới chỉ có 3 đề tài khoa học cấp Nhà nước nghiên cứu vấn đề mang tính quan điểm chung về ANPTT. Trong khi đó, có khoảng 20 vấn đề ANPTT rất cần nghiên cứu chuyên sâu ở Việt Nam như an ninh kinh tế, an ninh năng lượng, an ninh lương thực, an ninh môi trường", Trung tướng Nguyễn Xuân Yêm cho hay.
Cũng theo các đại biểu, bên cạnh hiểu rõ hơn về ANPTT và xác định rõ các mối đe dọa ANPTT để có cách ứng xử kịp thời, phù hợp với nguồn lực và đặc thù sẵn có, cần tích cực hội nhập, hợp tác quốc tế để nâng cao hiệu quả phát hiện, nhận diện các thách thức ANPTT, các yếu tố tác động từ sớm, từ xa để phối hợp, khắc phục, giải quyết triệt để từ gốc các vấn đề phát sinh, góp phần hiệu quả vào công cuộc bảo vệ an ninh Tổ quốc…
