Mở rộng quy mô cấp xã: Xây dựng đội ngũ cán bộ ngang tầm nhiệm vụ

Tăng số lượng, chất lượng đội ngũ

Mới đây, thông tin tại phiên họp lần thứ nhất, Ban Chỉ đạo thực hiện sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính các cấp và xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho biết, cả nước đang có 10.035 đơn vị cấp xã và sẽ tổ chức lại quy mô chỉ còn khoảng 2.000, “mỗi xã gần như là một huyện nhỏ”.

Với quy mô dân số của cả nước hiện nay khoảng 100 triệu người, nếu sắp xếp còn 2.000 xã, thì mỗi xã có khoảng 50.000 người. Theo PGS-TS Nguyễn Đình Tứ, Chánh Văn phòng Đại học Quốc gia TPHCM, cấp xã là nơi gần dân nhất, là nơi trực tiếp triển khai các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước vào cuộc sống.

Trong bối cảnh hệ thống hành chính nhà nước đang hướng đến sự tinh gọn, hiệu quả, việc cán bộ cấp xã phải đảm đương thêm nhiều nhiệm vụ là điều không thể tránh khỏi. Tuy nhiên, với khối lượng công việc ngày càng tăng, đòi hỏi cán bộ cấp xã phải có đủ năng lực, trình độ để hoàn thành tốt nhiệm vụ. Đồng thời, việc tinh gọn bộ máy cũng yêu cầu cán bộ phải có khả năng làm việc đa nhiệm, linh hoạt và hiệu quả.

Trong khi đó, ThS Đậu Ngọc Linh, Học viện Cán bộ TPHCM, phân tích, chủ trương của Trung ương là không tổ chức cấp huyện và giảm khoảng 70% số lượng cấp xã. Như vậy, sau sắp xếp, quy mô cấp xã sẽ tăng cả về diện tích, số lượng dân cư, số doanh nghiệp hay khối lượng công việc…

Trong bối cảnh mới, cấp xã cũng có những nhiệm vụ mới thì số lượng cán bộ, công chức như trước đây không đủ để giải quyết công việc của người dân. ThS Đậu Ngọc Linh cho rằng, cần căn cứ vào địa bàn, dân số, các vấn đề liên quan khác như số cơ sở sản xuất kinh doanh, doanh nghiệp trên địa bàn… để định hình số lượng cán bộ, công chức phù hợp.

Bên cạnh đó, người hoạt động không chuyên trách tại TPHCM và các đô thị lớn làm việc như công chức, với khối lượng công việc nhiều, trách nhiệm nặng nhưng không hưởng lương, chỉ hưởng phụ cấp. Trong khi đó, khi sắp xếp, vai trò công chức cấp xã rất lớn, nhiều chức danh không thể giao cho người hoạt động không chuyên trách thực hiện.

Một số chuyên gia cho rằng, cần nghiên cứu về chế độ làm việc, chính sách, tốt nhất là chuyển các chức danh không chuyên trách thành các chức danh công chức. Đó cũng là điều kiện để đặt ra yêu cầu cao hơn đối với cán bộ, công chức cấp xã.

“Công chức cấp xã phải có năng lực giống như cấp huyện, như vậy yêu cầu phải cao hơn, chế độ tốt hơn, không thể làm theo kiểu hợp đồng lao động mà nên theo biên chế”, ThS Đậu Ngọc Linh đề xuất.

Khắc phục tình trạng vừa thừa, vừa thiếu

Phân tích thêm về kết quả sắp xếp tổ chức bộ máy ở các địa phương thời gian qua, ThS Huỳnh Thị Hồng Nhiên, Trường Đại học Luật TPHCM, đánh giá, việc tinh giản biên chế không chỉ dừng lại ở cắt giảm số lượng mà còn gắn liền với nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức. Điều này nhằm đảm bảo bộ máy hành chính vận hành hiệu quả, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội.

Dẫn lại mục tiêu của Nghị quyết số 18-NQ/TW về tiếp tục tinh giản biên chế gắn với cơ cấu lại, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức…, ThS Huỳnh Thị Hồng Nhiên cho rằng, việc này nhằm khắc phục tình trạng vừa thừa, vừa thiếu cán bộ, nhất là ở cấp cơ sở. Để thực hiện mục tiêu này, cần đổi mới cơ chế tuyển dụng, bổ nhiệm cán bộ theo hướng cạnh tranh, minh bạch, thông qua các hình thức thi tuyển, xét tuyển dựa trên năng lực thực tế.

Bên cạnh đó, xây dựng tiêu chí đánh giá hiệu quả làm việc của cán bộ, công chức dựa trên kết quả đầu ra. Điều này giúp xác định rõ trách nhiệm cá nhân, tránh tình trạng làm việc hình thức, không hiệu quả. Ngoài ra, tinh giản biên chế cần đi đôi với chính sách đãi ngộ hợp lý để thu hút và giữ chân nhân tài.

ThS Đậu Ngọc Linh cũng phân tích, với chức năng và cơ chế, mô hình mới của cấp xã tới đây thì năng lực, kỹ năng của cán bộ, công chức cũng phải được cập nhật, thay đổi để phù hợp với bối cảnh. Đồng thời, phải chọn lựa, đào tạo cán bộ có năng lực ứng dụng được công nghệ số để nâng cao hiệu quả hoạt động của từng chức danh cũng như cho cơ quan, đơn vị.

Khi sắp xếp xong, bộ máy đã tinh gọn, yêu cầu nhiệm vụ, năng suất lao động cao hơn thì hoạt động liên quan đến đánh giá hiệu quả công việc phải thay đổi; cùng với đó là mức lương, chế độ chính sách cũng phải thay đổi để phù hợp với yêu cầu. Trước mắt, cần thiết phải xây dựng KPI cho từng vị trí việc làm, từ đó trả lương theo hiệu quả vị trí việc làm. Việc này sẽ tạo động lực cho cán bộ làm việc.

Còn theo PGS-TS Nguyễn Đình Tứ, để nâng cao năng lực cán bộ cấp xã, cần thực hiện đồng bộ các giải pháp, từ tuyển chọn người phù hợp, ngang tầm nhiệm vụ; đào tạo, bồi dưỡng cán bộ hiện hữu; điều động, luân chuyển cán bộ… Yếu tố then chốt để các giải pháp trên được thực hiện hiệu quả là cần có sự quan tâm, chỉ đạo sát sao của các cấp ủy Đảng, chính quyền; sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan, đơn vị liên quan.