Trên cơ sở đánh giá kết quả thực hiện Nghị quyết 18-NQ/TW (ngày 25-10-2017) của Ban Chấp hành Trung ương khóa XII về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, Bộ Chính trị quyết định miễn toàn bộ học phí cho học sinh từ mầm non đến hết THPT công lập trên phạm vi cả nước từ năm học 2025-2026. Chính sách này nhận được sự đồng tình, ủng hộ lớn từ đội ngũ nhà giáo, đồng thời là niềm vui lớn đối với các gia đình có con trong độ tuổi đi học.
Giảm gánh nặng chi phí cho người dân
Sau khi Bộ Chính trị quyết định miễn học phí cho học sinh tất cả bậc học, mạng xã hội tràn ngập ý kiến bày tỏ sự đồng tình, xúc động, xem đây là tin vui lớn trong bối cảnh ngành GD-ĐT vừa hoàn thành lộ trình triển khai cuốn chiếu đầu tiên Chương trình Giáo dục phổ thông 2018. Cô Vũ Thị Thu Hương, giáo viên Trường THPT Minh Quang (huyện Ba Vì, TP Hà Nội), cho biết, hiện nay học sinh ở các địa bàn miền núi, vùng sâu, vùng xa đóng học phí thấp hơn so với học sinh khu vực nội thành. Tuy nhiên, do điều kiện kinh tế - xã hội ở các khu vực đặc thù còn khó khăn nên miễn học phí vẫn là tin vui lớn đối với nhiều gia đình.
Cùng quan điểm, thầy Nguyễn Bá Thắng, Hiệu trưởng Trường THCS Nam Phương Tiến A (huyện Chương Mỹ, TP Hà Nội), bày tỏ, quyết định của Bộ Chính trị về việc miễn học phí cho học sinh tất cả bậc học là chính sách an sinh xã hội đầy tính nhân văn, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục. Trong thực tế công tác, nhiều thầy cô giáo, cán bộ quản lý trường học phải sử dụng facebook cá nhân, vận động nhà hảo tâm hỗ trợ học phí, tiền đóng bảo hiểm y tế cho nhiều trường hợp học sinh có hoàn cảnh khó khăn. Vì vậy, đội ngũ thầy cô giáo luôn mong ước đất nước có đủ nguồn lực miễn học phí cho tất cả học sinh để việc học tập của các em không phải “đứt gánh giữa đường”.
Theo PGS-TS Tạ Hải Tùng, Hiệu trưởng Trường Công nghệ thông tin và Truyền thông, Đại học Bách khoa Hà Nội, quyết định miễn 100% học phí công lập cho học sinh mầm non và phổ thông cả nước là thành quả đầu tiên mang ý nghĩa dấu ấn quan trọng trong việc thực hiện tinh gọn bộ máy quản lý nhà nước. Một khi triển khai hiệu quả chính sách tiết kiệm, chống lãng phí, đất nước có thêm nhiều nguồn lực đẩy mạnh an sinh xã hội. Vì vậy, đội ngũ nhà giáo chúng tôi ủng hộ quyết tâm của Đảng và Nhà nước trong việc chăm lo đời sống cho nhân dân.
Ở góc độ cơ quan quản lý, Giám đốc Sở GD-ĐT TP Hà Nội Trần Thế Cương chia sẻ, quyết sách của Bộ Chính trị một lần nữa khẳng định chủ trương đầu tư cho giáo dục là quốc sách và luôn được ưu tiên hàng đầu, bảo đảm cơ hội học tập tốt nhất cho học sinh ở mọi địa bàn, độ tuổi, tạo nền móng vững chắc để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Cũng theo một lãnh đạo Sở GD-ĐT TPHCM, việc miễn học phí cho học sinh tất cả bậc học giúp những chính sách chăm lo cho giáo dục được thực hiện đồng đều giữa các địa bàn dân cư, đảm bảo điều kiện tối thiểu cho tất cả trẻ em trong độ tuổi đều được đến trường.
Lo ngại tăng các khoản “xã hội hóa”
Trong bối cảnh Thông tư 29 (ban hành ngày 30-12-2024) của Bộ GD-ĐT quy định về tăng cường quản lý dạy thêm, học thêm vừa có hiệu lực thi hành, quy định miễn học phí cho học sinh từ mầm non đến hết THPT giúp giảm tối đa gánh nặng tài chính so với trước đây cho gia đình người học. Tuy nhiên, nhiều phụ huynh e ngại, việc miễn học phí có làm gia tăng các khoản đóng góp khác trong trường học. Chị Bùi Minh Nguyệt (nhà ở quận Gò Vấp, TPHCM) nêu thực tế, hiện nay học phí của học sinh phổ thông chỉ chiếm tỷ lệ nhỏ trong các khoản đóng góp đầu năm học, trong khi các khoản đóng góp dưới danh nghĩa “tự nguyện”, “xã hội hóa” mới thật sự là gánh nặng đối với phụ huynh. Nhiều khoản mang tính chất "đến hẹn lại lên" năm nào người học cũng phải đóng góp như sửa chữa cơ sở vật chất, trang bị máy lạnh, máy tính cho phòng học…
Một số thầy cô cũng cho rằng, dù miễn học phí mang lại nhiều lợi ích cho người học nhưng sẽ gây khó khăn cho hoạt động của các trường học. Đơn cử, nhiều trường hiện nay đang sử dụng đội ngũ giáo viên hợp đồng, trích học phí để trả lương cho giáo viên hoặc phục vụ một số hoạt động khác. Do đó, hiệu trưởng một trường THPT tại TPHCM đề xuất, song song với chính sách miễn học phí, không cho phép thu tiền dạy thêm trong trường học, cơ quan quản lý nên nghiên cứu bãi bỏ Thông tư 16 của Bộ GD-ĐT quy định về tài trợ cho các cơ sở giáo dục thuộc hệ thống giáo dục quốc dân để chấm dứt tình trạng mượn danh nghĩa ban đại diện cha mẹ học sinh để thu các loại quỹ. Thay vào đó, Nhà nước triển khai thêm nhiều giải pháp đảm bảo nguồn thu và kinh phí hoạt động cho các trường học. Khi đó, giáo dục mới đảm bảo sự công bằng, bình đẳng, mọi trẻ em đến trường đều hạnh phúc, thầy cô giáo hạnh phúc, phụ huynh và xã hội hài lòng.
- Bà HUỲNH THỊ THU NGUYỆT, Hiệu trưởng Trường Tiểu học Lê Đình Chinh (phường Hòa Cường Nam, quận Hải Châu, TP Đà Nẵng):
Hạn chế thấp nhất tình trạng học sinh bỏ học
Năm học 2024-2025 là năm thứ 4 Đà Nẵng thực hiện miễn học phí cho học sinh các bậc học. Chính sách miễn học phí của Đà Nẵng xuất phát từ việc đánh giá tình hình kinh tế - xã hội địa phương còn nhiều khó khăn, người dân còn chịu ảnh hưởng của thiên tai, dịch bệnh. Việc miễn học phí giúp học sinh có thêm động lực đến trường mà không lo việc chi trả học phí. Quyết định miễn học phí cho học sinh từ mầm non đến hết THPT công lập trên phạm vi cả nước của Bộ Chính trị càng khẳng định ý nghĩa nhân văn của chủ trương này, hướng đến mục tiêu mọi đối tượng học sinh đều có cơ hội tham gia học tập, hạn chế thấp nhất tình trạng bỏ học. Khi được miễn học phí, các gia đình có thể lấy số tiền này để đóng thẻ bảo hiểm y tế cho con em.
- Thứ trưởng Bộ GD-ĐT HOÀNG MINH SƠN:
Tiếp tục đề xuất hỗ trợ học phí dân lập, tư thục
Quy định miễn học phí cho học sinh từ mầm non đến hết THPT công lập trên phạm vi cả nước bắt đầu thực hiện từ đầu năm học 2025-2026 (tháng 9-2025 trở đi). Hiện nay, Bộ Chính trị đã giao Đảng ủy Chính phủ chỉ đạo Bộ GD-ĐT, Bộ Tài chính, bộ ngành liên quan và các địa phương phối hợp cụ thể hóa và thực hiện nghiêm túc quyết định. Bộ GD-ĐT đang khẩn trương triển khai chủ trương của Bộ Chính trị, trước hết là xây dựng Nghị định của Chính phủ sửa đổi các Nghị định số 97/2023/NĐ-CP, Nghị định số 81/2021/NĐ-CP của Chính phủ quy định về cơ chế thu, quản lý học phí đối với cơ sở giáo dục thuộc hệ thống giáo dục quốc dân và chính sách miễn, giảm học phí, hỗ trợ chi phí học tập; giá dịch vụ trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo. Khi có nghị định, các địa phương sẽ triển khai thực hiện theo quy định.
Trước đó, đề xuất miễn toàn bộ học phí cho học sinh từ mầm non đến hết THPT công lập trên phạm vi cả nước của Bộ GD-ĐT dựa trên căn cứ là Nghị quyết số 29-NQ/TW (ngày 4-11-2013) của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI về “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế”. Thời điểm hiện tại, đã có 10 tỉnh thành ban hành nghị quyết của HĐND về miễn học phí cho học sinh mầm non, phổ thông trong năm học 2024-2025 gồm: Quảng Ninh, Hải Phòng, Vĩnh Phúc, Yên Bái, Quảng Nam, Khánh Hòa, Đà Nẵng, Bà Rịa-Vũng Tàu, Bình Dương và Long An.
Hiện nay, với 23,2 triệu học sinh trên cả nước (chưa bao gồm học viên các trung tâm giáo dục nghề nghiệp, giáo dục thường xuyên), theo tính toán, kinh phí ngân sách nhà nước phải chi trả khoảng 30.000 tỷ đồng để thực hiện chủ trương miễn học phí. Việc mở rộng đối tượng miễn học phí ảnh hưởng đến cân đối ngân sách nhà nước và có thể ảnh hưởng đến định hướng phân luồng học sinh sau THCS bởi lựa chọn giữa việc học lên THPT hay học nghề. Dù vậy, chính sách miễn học phí sẽ góp phần quan trọng vào việc nâng cao chất lượng giáo dục, đạt sự đồng thuận cao của xã hội, phù hợp với tính ưu việt của chế độ, chủ trương của Đảng và Nhà nước đối với giáo dục cũng như xu thế chung của các nước phát triển.
Bộ GD-ĐT tiếp tục đề xuất học sinh trường dân lập, tư thục được cấp bù học phí bằng mức học phí của trường công lập theo quy định của pháp luật; phần chênh lệch học phí giữa trường công lập và dân lập, tư thục sẽ do gia đình học sinh chi trả.
