Một thời đáng nhớ
Theo tư liệu lịch sử, để chuẩn bị cho trận Tổng tấn công xuân Mậu Thân 1968, cuối năm 1967 lực lượng Biệt động xây dựng được các căn cứ xuất phát, bàn đạp, những điểm nút giao liên. Trong đó, 2 bàn đạp vững chắc gồm Thái Mỹ (huyện Củ Chi, Sài Gòn) và An Tịnh (huyện Trảng Bàng), là nơi gặp gỡ của Khu ủy, Bộ Chỉ huy Quân khu với các đầu mối biệt động trong nội thành và tập kết vũ khí để chuyển vào nội thành Sài Gòn.
Biệt động thành Sài Gòn - Gia Định có hơn 100 chiến sĩ, được chia thành 9 đội, mang số hiệu từ 1 đến 9 và tổ chức thành 3 cụm. Trong đó, Cụm 3, 4, 5 gồm các đội 3, 4, 5 có nhiệm vụ tấn công đồng loạt các mục tiêu gồm: Bộ Tư lệnh Hải quân ngụy, Đài Phát thanh Sài Gòn và Dinh Độc Lập vào đêm mùng 1 rạng sáng mùng 2 Tết Mậu Thân 1968.
Tại mục tiêu Bộ Tư lệnh hải quân, Đội biệt động 3, gồm 16 chiến sĩ, do đồng chí Nguyễn Văn Lém tức Bảy Lốp chỉ huy, tổ chức thành 2 mũi, đánh sập lô cốt đầu cầu, vượt qua cổng chính phát triển vào bên trong, phá sập nhà canh phòng của đại đội công vụ hải quân. Quân địch trong căn cứ và cả tàu đậu dưới sông bắn trả quyết liệt và tổ chức bao vây. Các chiến sĩ biệt động chiến đấu cực kỳ dũng cảm, đến 6 giờ sáng thì toàn đội hy sinh gần hết, chỉ còn 2 chiến sĩ vượt sông Sài Gòn thoát về căn cứ Thủ Đức.
Tại Đài phát thanh Sài Gòn, Đội 4 biệt động gồm 11 chiến sĩ trực tiếp tấn công mục tiêu, do đồng chí Năm Lộc, đội trưởng chỉ huy, xuất phát từ tiệm may Quốc Anh (số 65, Nguyễn Bỉnh Khiêm), là cơ sở có hầm bí mật giấu vũ khí trong gia đình đồng chí Trần Phú Cương (Năm Mộc). Đơn vị chia thành hai mũi. Mũi thứ nhất dùng thủ pháo phá cửa sắt tiến vào cổng chính (số 3, Phan Đình Phùng), chiếm khu vực phát sóng và một số vị trí. Mũi thứ hai bị địch chặn đánh không vào được bên trong. Địch huy động quân bao vây, dùng máy bay thả pháo sáng và xe thiết giáp tiến công. Cuộc chiến đấu không cân sức kéo dài đến 6 giờ sáng khi các chiến sĩ bắn hết đạn, dùng khối thuốc nổ 20kg phá hủy Đài, và 10 người đã anh dũng hy sinh.
Đối với mục tiêu Dinh Độc Lập, Đội biệt động 5 gồm 15 chiến sĩ, do đồng chí Trương Hoài Thanh chỉ huy, sau khi không đánh sập được cổng để phát triển vào bên trong, buộc phải triển khai đội hình chiến đấu trên đường Nguyễn Du. Đội đã bắn cháy 3 xe Jeep chở lính Mỹ và lính quân đội Sài Gòn. Sau đó, rút vào cố thủ, tiếp tục chiến đấu trong tòa nhà 56 Thủ Khoa Huân, rồi tòa nhà 108 Gia Long. Kết quả, địch chết và bị thương gần 100 tên (có một số lính Mỹ), 3 xe Jeep bị phá hủy. Đội biệt động hy sinh 8, bị thương 4, bị bắt 7 người. Đơn vị đã được tặng thưởng Huân chương Quân công hạng Ba và được tuyên dương Anh hùng lực lượng võ trang nhân dân (AHLLVTND) vào ngày 20-12-1969.
Khu di tích lịch sử
Năm 2016, Câu lạc bộ Truyền thống Kháng chiến (CLBTTKC) TPHCM đã xây dựng Khu Di tích Cụm 3, 4, 5 Biệt động thành Sài Gòn - Gia Định gồm: Nhà bia, giữa Nhà bia là tượng các chiến sĩ, trên có ghi chữ “Tổ quốc ghi công”. Bên phải tượng là bảng danh sách các liệt sĩ Đội 3, Đội 4, Đội 5 - AHLLVTND Biệt động thành Sài Gòn - Gia Định, bên trái tượng là danh sách cán bộ lãnh đạo chỉ huy lực lượng Biệt động thành Sài Gòn - Gia Định trong kháng chiến chống Mỹ. Phía trước Nhà bia là lư hương và cột cờ Tổ quốc. Phía sau là hầm chứa vũ khí bí mật của đồng chí Nguyễn Văn Tăng (Tư Tăng) - AHLLVTND, Chỉ huy trưởng Cụm 3, 4, 5. Nền sân và lối đi trong khu di tích được lát gạch sạch sẽ. Toàn bộ diện tích 300m2 đất xây dựng khu di tích này do vợ chồng bà Nguyễn Thị Bé hiến tặng.
Gia đình bà Nguyễn Thị Bé hiện đang ở sát bên khu di tích. Bà Bé kể: “Hồi đó các anh, các chú ở Sài Gòn lên ở tại nhà tôi, đào hầm, cất vũ khí để chuẩn bị đánh trận năm Mậu Thân 1968. Bản thân tôi lúc đó cũng tham gia làm chiến sĩ giao liên cho Đội 3 Biệt động thành. Năm 2009 vợ chồng tôi hiến cho chính quyền địa phương 300m2 đất mặt tiền để xây dựng di tích thờ phượng các cán bộ, chiến sĩ đã hy sinh và giáo dục truyền thống cách mạng cho con cháu đời sau”..
Bà Phan Thị Bạch Yến- Phó Chủ tịch UBND xã An Tịnh, cho biết thêm, hàng năm, cứ đến ngày 22 tháng 7 là ngày giỗ những Anh hùng Liệt sĩ Cụm 3, 4, 5 Biệt động thành Sài Gòn - Gia Định, chính quyền địa phương và CLBTTKC đều kết hợp tổ chức họp mặt truyền thống tại khu di tích này, nhằm ôn lại lịch sử hào hùng của cán bộ, chiến sĩ Cụm 3, 4, 5 Biệt động thành và giáo dục truyền thống cho các thế hệ đoàn viên thanh niên”.
