Bình Dương hiện có khoảng một triệu công nhân, người lao động đang làm việc tại các khu công nghiệp (KCN) nhưng có một thực tế đáng lo ngại là lượng bữa ăn công nhân trong thời gian dài không được cải thiện đã ảnh hưởng không nhỏ đến sức khỏe, năng suất lao động, nhất là thời điểm cuối năm, khi đơn hàng nhiều, phải tăng ca liên tục.
Bình Dương hiện có trên 1.000 cơ sở có năng lực cung cấp trên 1.000 suất ăn/ ngày (chiếm 58,82%) và hàng ngàn cơ sở khác chế biến suất ăn nhỏ lẻ, với mức giá bán thấp nhất là 11.800 đồng, trung bình là 15.993 đồng/ suất ăn; sau khi trừ các chi phí thì giá trị thực của suất ăn chưa tới 11.000 đồng (tính theo mức giá trung bình). Điều đáng nói, trong vài năm qua, giá bán các suất ăn công nghiệp như trên hầu như không thay đổi, trong khi giá cả thị trường thực phẩm (rau quả, thịt cá, trứng...), giá nhân công, vận chuyển, gas... luôn tăng từng năm đã kéo theo chất lượng suất ăn đi xuống, giá trị dinh dưỡng không thể đảm bảo.
Khảo sát suất ăn tại công ty C.T, chuyên gia công hàng may mặc thuộc KCN Sóng Thần, thị xã (TX) Dĩ An, thành phần mỗi suất gồm có: cơm, trứng luộc, canh và món kho bao gồm thịt heo, đậu. Chị L.T.T (43 tuổi, thuộc khâu chuyền thành phẩm), làm tại công ty này hơn 10 năm và mỗi ngày ăn trưa, ăn chiều với suất ăn công nghiệp tại công ty. Tuy công việc phải làm luôn tay theo dây chuyền, rất mệt mỏi nhưng mỗi khi đến giờ ăn, chị chỉ cố gắng ăn cho qua bữa bởi suất ăn không đảm bảo, rất khó nuốt. Thức ăn nhiều khi nguội ngắt, canh lõng bõng nước, đặc biệt thịt thì toàn thấy mỡ... nên có không ít người phải bỏ bữa chờ hết giờ ra ngoài ăn. Tại công ty F.L (gia công các sản phẩm bàn ghế kim loại thuộc KCN Đồng An, TX Thuận An) chất lượng các suất ăn cũng tương tự. Từ 11 giờ 15 hàng ngày, công nhân tập trung tại nhà ăn và nhận phần cơm trưa với các món thịt heo (hoặc cá), trứng, canh. Đa số công nhân đều ăn do đã rất đói và mệt, riêng phần canh thì hầu hết là bỏ lại, không đụng đến mà nguyên nhân được biết là do “nhìn mất vệ sinh”.
Chỉ tính từ đầu năm 2018 đến nay đã có ít nhất 4 sự cố liên quan đến thức ăn công nghiệp (năm 2017 là 7 vụ), gần đây nhất là vụ nghi ngộ độc thực phẩm xảy ra tại công ty TNHH Panasonic IEO Solotion Việt Nam (KCN VSIP 2A, TX Tân Uyên, Bình Dương) ngày 24-8-2018 sau giờ ăn trưa, hiện vụ việc đang được cơ quan chức năng điều tra, chưa thể kết luận nguyên nhân.
Tại Bình Dương, lực lượng chủ lực trong kiểm tra, giám sát chất lượng suất ăn công nghiệp là Chi cục ATVSTP. Nhưng chi cục chỉ có 13 người nên mỗi năm cũng chỉ thực hiện kiểm tra được khoảng 50% số lượng các đơn vị. Trong 8 tháng đầu năm 2018, đơn vị này đã kiểm tra, lập biên bản 253 cơ sở (chiếm 63,25%), xử phạt hơn 920 triệu đồng với các hành vi: không gian chế biến thực phẩm không đảm bảo vệ sinh, sàn ứ đọng nước; nhân viên không mang bao tay và không được kiểm tra sức khỏe thường xuyên… Đặc biệt, Chi cục Chăn nuôi, Thú y và Thủy sản Bình Dương cũng tiến hành kiểm tra 128 mẫu thịt thì có tới gần 60% số mẫu test có vi khuẩn E.coli, Salmonella, vi khuẩn hiếu khí… các ngành chức năng cũng đã phối hợp tiêu hủy 359 kg thực phẩm các loại (mì sợi vàng, bún tươi, chả chay…).
Ông Nguyễn Văn Đạt, Chi cục trưởng Chi cục ATVSTP tỉnh Bình Dương cho biết, thời gian qua đơn vị đã tích cực vận động các doanh nghiệp tổ chức bữa ăn cho người lao động với mức giá tối thiểu là khoảng 22.000 đồng/suất ăn để đảm bảo chất lượng ATTP và đầy đủ năng lượng, dinh dưỡng cho công nhân. Ông Đạt phân tích thêm: “Nếu suất ăn có giá chỉ 14.000 đến 15.000 đồng thì bắt buộc các đơn vị chế biến phải mua nguyên liệu cận đát, các loại hàng trôi nổi mới đủ chi phí. Hiện tại trên thị trường, 1 kg đùi gà cận đát chỉ có giá 25.000 đồng, nhưng nếu mua hàng đảm bảo thì giá bán không dưới 60.000 đồng và đây là một trong những nguyên nhân chính gây nên tình trạng mất ATVSTP” .
Việc đảm bảo có 1 suất ăn an toàn không chỉ có sự kiểm tra, giám sát của ngành chức năng mà còn phụ thuộc phần lớn vào ý thức của các doanh nghiệp cung cấp suất ăn và chính các đơn vị sử dụng lao động. Thực tế cũng đã có một số doanh nghiệp rất coi trọng việc này khi đặt suất ăn với giá rất cao (từ 35.000 đồng đến 50.000 đồng) và thường xuyên kiểm tra chất lượng bữa ăn công nhân, sẵn sàng chấm dứt hợp đồng cung cấp thực phẩm nếu vi phạm như tại công ty TNHH Procter & Gamble Đông dương (KCN Vsip II; Công ty TNHH Baosteel Can Making Vn; Công ty TNHH Camso Vn (đều thuộc KCN Vsip II-A)…
