Đáp ứng đòi hỏi thực tiễn
Cuối tháng 3-2016, Bến Tre và các tỉnh miền Tây Nam bộ bị xâm hại mặn nghiêm trọng. Đồng chí Võ Thành Hạo, Bí thư Tỉnh ủy Bến Tre, đã “đặt hàng” ĐHQG TPHCM nghiên cứu các phương án hỗ trợ ứng phó hạn hán, xâm nhập mặn tại tỉnh nhà. Đồng chí Võ Thành Hạo nhấn mạnh: “Bến Tre đang bị tác động của hạn hán, xâm nhập mặn chưa từng thấy trong vòng 100 năm trở lại, gây ảnh hưởng đến đời sống bà con nông dân, thiệt hại lớn về kinh tế. Tỉnh Bến Tre rất cần sự hỗ trợ của những nhà khoa học đến từ ĐHQG TPHCM để giải quyết vấn nạn trên một cách bền vững”.
Các nhà khoa học ĐHQG TPHCM ngay sau đó hiến kế nhiều giải pháp chống hạn, mặn hiệu quả cho người dân ĐBSCL, trong đó có tỉnh Bến Tre. Sản phẩm túi chứa nước ngọt bằng PVC có dung tích 10 - 50m3 của Khoa Công nghệ Vật liệu - Trường ĐH Bách khoa TPHCM - được đánh giá cao và người dân sử dụng rộng rãi. Nông dân Nguyễn Văn Sách (xã Quới Điền, huyện Thạnh Phú, Bến Tre) cho biết: “Túi này rất tiện dụng, giá lại rẻ. Sản phẩm này giúp bà con nông dân chúng tôi có đủ nước ngọt xài những lúc bị khô hạn”.
Những đơn đặt hàng ở nông thôn luôn được ĐHQG TPHCM ưu tiên. Trong buổi sơ kết chương trình hợp tác giai đoạn 2013-2015 với tỉnh Lâm Đồng, ĐHQG TPHCM đã chuyển giao 11 đề tài nghiên cứu khoa học cho tỉnh. Trong đó có các dự án nổi bật như: Mô hình tiết kiệm năng lượng trong lĩnh vực chiếu sáng công cộng, Công nghệ sấy nông sản sử dụng năng lượng mặt trời, Ứng dụng công nghệ sinh học trong xử lý rác… Mỗi đề tài nghiên cứu chỉ tốn 100 - 400 triệu đồng nhưng đã làm thay đổi giá trị sản phẩm của địa phương. Như máy sấy cà phê dùng năng lượng Mặt trời của Trường ĐH Bách khoa chuyển giao cho huyện Đơn Dương đã giúp người dân và doanh nghiệp vừa giảm chi phí vừa tiết kiệm thời gian mà chất lượng cà phê cao hơn, giá bán tốt hơn.
Cuối năm 2015, ĐHQG TPHCM đã tích cực hỗ trợ “Xây dựng chiến lược, quy hoạch tổng thể và triển khai phát triển du lịch trên địa bàn tỉnh Đắk Nông đến năm 2025”. Theo đánh giá của đoàn khảo sát ĐHQG TPHCM, tiềm năng du lịch của Đắk Nông rất lớn. Đắk Nông được ưu đãi về khí hậu, địa hình, cảnh quan thiên nhiên và có cơ sở hạ tầng giao thông tương đối hoàn thiện. Hiện các chuyên gia của ĐHQG TPHCM đang nghiên cứu các giải pháp phát triển du lịch cho tỉnh này.
Nâng tầm hợp tác
Đối với TPHCM, mới đây PGS-TS Hồ Thanh Phong, Hiệu trưởng Trường ĐH Quốc tế, đã gửi Sở GTVT TPHCM kết quả nghiên cứu dự án “Triển khai thí điểm hệ thống quản lý giao thông thông minh” tại Trung tâm Quản lý đường hầm sông Sài Gòn. Dựa vào hình ảnh thực tế có tính chính xác 90%, các chuyên viên Trung tâm Quản lý Đường hầm sông Sài Gòn sẽ đánh giá tình trạng giao thông; từ đó, điều phối thời lượng đèn tín hiệu để điều tiết dòng xe, giảm ùn tắc. Dữ liệu này được cập nhật 5 phút/lần, giúp dự báo tình trạng giao thông qua các số liệu vận tốc, mật độ xe. Ngoài ra, các camera còn giúp ghi nhận biển số xe vi phạm luật giao thông.
Những dự án hợp tác của ĐHQG TPHCM không chỉ giới hạn trong việc đào tạo nguồn nhân lực mà còn phủ trên diện rộng như nghiên cứu sản xuất vi mạch, công nghệ sinh học; các giải pháp chống ùn tắc giao thông, chống ngập nước đô thị, cho tới các giải pháp cụ thể như bảo quản nông sản, phát triển du lịch... Nhờ đó, ĐHQG TPHCM ngày càng nhận được nhiều “đơn đặt hàng” của các địa phương. Ngoài chương trình “phủ sóng” khắp 13 tỉnh Tây Nam bộ, ĐHQG TPHCM còn tổ chức đoàn công tác đến các tỉnh Ninh Thuận, Quảng Ngãi, Quảng Nam để tiến tới hợp tác với cả khu vực Nam Trung bộ.
ĐHQG TPHCM và tỉnh Quảng Ngãi đã ký kết thỏa thuận hợp tác về đào tạo, nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ giai đoạn 2016-2020. Theo đó, ĐHQG TPHCM sẽ đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực cho Trường THPT Chuyên Lê Khiết, Trường ĐH Phạm Văn Đồng và các trường THPT khác trên địa bàn. Tại Quảng Nam, ĐHQG TPHCM cũng triển khai nhiều dự án hỗ trợ cho địa phương này về phát triển công nghiệp, nông nghiệp, du lịch…
Địa phương có hợp tác gần đây nhất với ĐHQG TPHCM là Ninh Thuận. ĐHQG TPHCM và tỉnh Ninh Thuận ký kết thỏa thuận hợp tác về nghiên cứu khoa học ứng dụng, chuyển giao công nghệ, bồi dưỡng nguồn nhân lực cho tỉnh giai đoạn 2017-2021.
Theo đó, ĐHQG TPHCM sẽ hỗ trợ tỉnh Ninh Thuận trong nghiên cứu ứng dụng, tư vấn về hoạch định chính sách, xây dựng đề án phát triển du lịch, xử lý môi trường sản xuất tôm giống, chuyển giao công nghệ đóng tàu khai thác thủy sản bằng vật liệu composite, nâng cao chất lượng tỏi Phan Rang, phát triển ngành trồng chuối, bảo quản nguồn nước tự nhiên phục vụ dân sinh và công nghiệp, nghiên cứu công nghệ phát triển năng lượng tái tạo...
Song song đó, ĐHQG TPHCM sẽ thực hiện các dự án chuẩn hóa đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức tỉnh Ninh Thuận bằng các chương trình đào tạo cử nhân, thạc sĩ, tiến sĩ; nâng cao nghiệp vụ, kỹ năng về ngoại ngữ, công nghệ thông tin cho đội ngũ giáo viên; hỗ trợ Trường THPT Chuyên Lê Quý Đôn phát triển về đội ngũ và nguồn tài nguyên giáo dục.
Năm 2012, ĐHQG TPHCM và UBND TPHCM đã thống nhất chương trình hợp tác toàn diện giai đoạn 2012-2015. ĐHQG TPHCM kề vai với TPHCM trong nhiều dự án khoa học - công nghệ (KH-CN) mũi nhọn như công nghệ vi mạch, công nghệ vật liệu, công nghệ sinh học. Thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, ĐHQG TPHCM xây dựng đề án “Chương trình khoa học và công nghệ phục vụ phát triển bền vững vùng ĐBSCL”. Đến tháng 6-2014, Bộ KH-CN ra quyết định thành lập Ban Chủ nhiệm chương trình KH-CN cấp quốc gia là “Chương trình KH-CN phục vụ phát triển bền vững vùng Tây Nam bộ” (Chương trình Tây Nam bộ) do ĐHQG TPHCM và Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam đồng chủ trì. Như vậy, cả vùng ĐBSCL đã được liên kết các dự án KH-CN về đầu mối chung, trong đó ĐHQG TPHCM giữ vai trò đầu tàu.
PGS-TS Huỳnh Thành Đạt, Giám đốc ĐHQG TPHCM, khẳng định tất cả dự án hợp tác với các tỉnh phải có đầu ra cụ thể, đóng góp sản phẩm cụ thể cho địa phương. ĐHQG TPHCM luôn xem việc hỗ trợ phục vụ cộng đồng là mục tiêu, trách nhiệm, sứ mạng của mình. Để có kết quả cao, ĐHQG TPHCM cam kết cùng bố trí kinh phí đối ứng thích hợp với kinh phí của các tỉnh để thực hiện các đề tài nghiên cứu.
Từ hội nghị thường niên lần đầu tiên tổ chức vào cuối năm 2008, ĐHQG TPHCM đã đề ra trách nhiệm phục vụ cộng đồng, hỗ trợ đào tạo nguồn nhân lực, nghiên cứu khoa học đóng góp cho sự phát triển kinh tế - xã hội của các địa phương. Sang năm 2009, ĐHQG TPHCM đã mở rộng hợp tác với hàng loạt địa phương như Cà Mau, Kiên Giang, An Giang, Vĩnh Long, Tiền Giang, Bến Tre, Đắk Nông, Lâm Đồng…
Là trung tâm đào tạo, nghiên cứu khoa học lớn nhất ở phía Nam, ĐHQG TPHCM xác định vùng trọng tâm hợp tác liên kết và phục vụ là ĐBSCL. Cụ thể, ĐHQG TPHCM chủ trì xây dựng “Mạng lưới các trường đại học khu vực ĐBSCL (MUN)”, đề xuất các chương trình bảo vệ môi trường sinh thái tại Vùng Dự trữ sinh quyển thế giới ở Cà Mau. Còn với Kiên Giang là dự án nghiên cứu kinh tế biển; Vĩnh Long có dự án nghiên cứu về công nghệ cao trong nông nghiệp; Tiền Giang có dự án xây dựng mô hình hợp tác xã kiểu mới…
Cũng từ năm 2009, ĐHQG TPHCM xác định nội dung chương trình hỗ trợ dành cho khu vực Tây Nguyên. Đó là chương trình phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, nhất là đối với cán bộ, sinh viên dân tộc thiểu số; nghiên cứu đánh giá tiềm năng đất đai, chế biến khoáng sản; các giải pháp về di dân, giữ gìn bản sắc văn hóa, phát triển du lịch…
Với TPHCM, ĐHQG TPHCM luôn đóng vai trò quan trọng trong phát triển khoa học kỹ thuật và phục vụ phát triển kinh tế thành phố. Mỗi năm, ĐHQG TPHCM thực hiện khoảng 20% đề tài, dự án do Sở KH-CN TPHCM quản lý.
