Lan tỏa những cánh chim đầu đàn

Biểu tượng của buôn, làng

Tại xã Ka Đô, huyện Đơn Dương, mỗi lần nhắc đến ông Ma Ren, người dân trong thôn không khỏi nghĩ về hình ảnh của một lão nông đi đầu trong việc xây dựng mô hình vườn, ao, chuồng khép kín. Từ năm 2017, ông Ma Ren cũng chính là người tiên phong đưa cây trồng vào nhà lưới để phát huy giá trị sản xuất và định hướng bà con làm theo. Đến nay, trong thôn Ka Đô Cũ, xã Ka Đô, nhờ vào mô hình chuyển đổi kinh tế theo hướng hiện đại mà bà con đã có đời sống ổn định, kinh tế khấm khá. Cũng từ đây, tình trạng phá rừng làm nương rẫy không còn xuất hiện.

Không những vậy, với vai trò trưởng ban công tác mặt trận của thôn, ông Ma Ren nhận thức rõ vai trò, ý thức trách nhiệm của mình, luôn đi đầu trong tất cả lĩnh vực. Ông đã sẵn sàng hiến tặng hơn 400m2 đất, hỗ trợ làm đường bê tông hóa, tạo điều kiện cho các hộ dân vận chuyển hàng hóa, thuận tiện đi lại. Ông Ma Ren cho biết: Trong thời điểm “tấc đất, tấc vàng” như hiện nay, việc vận động người dân tham gia hiến đất làm đường, xây dựng các tuyến đường bê tông liên thôn không phải dễ. Sau khi mình làm trước, bà con cũng thấy cái lợi chung nên cùng nhau hiến đất. Con đường ra các khu sản xuất quanh thôn giờ đã sạch sẽ, khang trang hơn trước nhiều.

Có dịp trở lại thôn Đa Cao 2, xã Đạ Tông, huyện Đam Rông (Lâm Đồng), chúng tôi gặp ông Liêng Hót Ha Chong (93 tuổi), người hơn 40 năm gắn bó với cương vị già làng. Từng đó thời gian, ông Ha Chong đã chứng kiến nhiều đổi thay trên vùng quê mình. Các công trình phúc lợi được đầu tư xây dựng, hệ thống trường học, trạm y tế, đường giao thông nông thôn, kênh mương được xây dựng khang trang. Thế hệ con cháu được học chữ, theo đuổi kiến thức là điều ông tâm huyết nhất. “Ngày trước, tỷ lệ con em theo học còn ít, mình phải tuyên truyền để các gia đình cho các cháu đi học. Học để biết cái chữ cho sau này đỡ khổ, lâu dần bà con ủng hộ”, ông Ha Chong phấn khởi.

Cách nhà ông Ha Chong vài nương lúa, ông Đa Cát Tư cũng được cộng đồng xem là người uy tín bởi nhiều đóng góp trong việc gìn giữ giá trị văn hóa của người M’Nông. Với mong muốn lưu truyền cho thế hệ mai sau, già làng Đa Cát Tư đã ghi chép lại hơn 5.000 bài hát, câu vè, dân ca như: Ye Yăng Kon Tàng, Pan Yô Bồng Kon Chong… Trong mỗi lúc sinh hoạt cộng đồng, ông Đa Cát Tư thường sáng tác thêm nhiều tác phẩm để cùng luyện tập với bà con.

Còn tại vùng đất khô cằn phía Nam của tỉnh Lâm Đồng, bà Ka Hiên (xã Phước Lộc, huyện Đạ Huoai) hơn 20 năm qua là người tiên phong chuyển đổi từ trồng cà phê sang điều và sau đó trồng xen canh cây sầu riêng. Đến năm 2018, gia đình bà đã mạnh dạn cưa hết toàn bộ điều, để lộ ra 6ha cây sầu riêng với khoảng 700 gốc lực lưỡng, doanh thu hàng trăm triệu đồng mỗi năm. Người phụ nữ dân tộc Mạ này giờ đây được rất nhiều người mến mộ, tin tưởng, bởi phẩm chất năng động, sáng tạo, dám nghĩ dám làm. Đến nay, những thành quả của bà đã lan tỏa trong đồng bào DTTS, nhiều hộ đã học tập, làm theo và có thu nhập trên 200 triệu đồng mỗi năm. Chị Ka Diệp (thôn Phước Dũng, xã Phước Lộc, huyện Đạ Huoai) chia sẻ: “Bà Ka Hiên là tấm gương sáng được nhân dân, tập thể giao phó trọng trách là người uy tín của buôn làng. Bà Hiên đã thay đổi nhận thức của chúng tôi về phát triển kinh tế, không trông chờ ỷ lại vào nhà nước”.

Đi đầu trong mọi hoạt động

Đối với các buôn làng vùng Trường Sơn - Tây Nguyên, già làng, người uy tín là trụ cột quan trọng trong quá trình xây dựng và phát triển của cộng đồng. Già làng nói - dân làng nghe, già làng hô - dân làng hưởng ứng, già làng làm - dân làng làm theo. Già làng là cây sồi cổ thụ, là chỗ dựa tinh thần cho cả cộng đồng. Họ vận động đồng bào các dân tộc chấp hành tốt chính sách, pháp luật của Nhà nước, tích cực xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc. Họ được coi là lực lượng quần chúng đặc biệt, là điểm tựa của bà con. Qua những bản làng, buôn thôn sâu thẳm, hình ảnh già làng, người uy tín luôn hiện hữu trong đời sống của cộng đồng đồng bào DTTS gốc Tây Nguyên. Tại Lâm Đồng, có trên 470 người uy tín trong cộng đồng hơn 338.000 người DTTS (chiếm 25,7% dân số toàn tỉnh).

Ông Dơ Woang Ya Gương, Phó Trưởng ban Dân tộc tỉnh Lâm Đồng, chia sẻ: Hàng năm, người uy tín tại địa phương được bồi dưỡng các chính sách pháp luật theo từng chuyên đề, từ đó phổ biến, tuyên truyền kinh nghiệm phát triển kinh tế - xã hội. Ban Dân tộc tỉnh cũng thường xuyên tổ chức thăm hỏi khi bản thân người uy tín, người thân của họ bị ốm đau, thể hiện sự quan tâm của Nhà nước đối với những đóng góp thầm lặng của người uy tín trong công cuộc phát triển chung của địa phương.

“Từ nhiều năm qua, người có uy tín trong đồng bào các DTTS trên địa bàn tỉnh luôn phát huy, khẳng định vai trò là lực lượng nòng cốt, là cầu nối quan trọng giữa cấp ủy, chính quyền với nhân dân; vận động đồng bào trong cộng đồng dân cư chấp hành chủ trương, đường lối của Đảng; chính sách, pháp luật của Nhà nước; tích cực xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc; là “điểm tựa” của đồng bào các DTTS ở thôn, buôn, khu phố nơi mình sinh sống. Bằng kinh nghiệm, uy tín của mình, họ đã tham gia hòa giải kịp thời những tranh chấp, mâu thuẫn tại cơ sở, không để xảy ra “điểm nóng”; tham gia quản lý, cảm hóa, giáo dục nhiều đối tượng vi phạm pháp luật, vận động nhân dân nâng cao ý thức phòng, chống tội phạm”, ông Nguyễn Ngọc Phúc, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lâm Đồng, khẳng định.

Theo UBND tỉnh Lâm Đồng, khoảng 10 năm trở lại đây, người có uy tín trong tỉnh tham gia hòa giải trên 1.800 cuộc mâu thuẫn, cảm hóa 648 đối tượng hòa nhập cộng đồng, vận động tham gia đấu tranh phòng, chống tội phạm 287 cuộc… Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lâm Đồng Nguyễn Ngọc Phúc cho biết thêm: “Mỗi cá nhân người có uy tín có mức độ đóng góp, ảnh hưởng khác nhau trong cộng đồng, nhưng ở họ đều có một điểm chung, đó là sự gương mẫu, tận tụy, nhiệt tình, lời nói có sức thuyết phục, nói đi đôi với làm, nên đã tạo dựng được niềm tin với cấp ủy, chính quyền và người dân địa phương. Dù ở vị trí nào, bất cứ nơi đâu, các vị cũng nỗ lực phát huy vai trò của mình, đóng góp tích cực vì mục tiêu chung phát triển toàn diện kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh vùng đồng bào DTTS”.