GS-TSKH Tô Ngọc Thanh, nguyên Chủ tịch Hội Văn nghệ dân gian Việt Nam: Phát triển văn hóa theo nhu cầu xã hội
Cơ hội phát triển văn hóa chưa nhiều, và thách thức mỗi ngày thêm nghiêm trọng. Cần nhớ rằng, văn hóa là một quá trình chọn lọc, kết tinh để thành những tinh hoa và hệ thống những tinh hoa ấy nói lên lịch sử sáng tạo của dân tộc. Đó chính là truyền thống văn hóa dân tộc, bản sắc văn hóa dân tộc. Vì văn hóa là một thành tố của xã hội, nên khi xã hội biến đổi, tất nhiên sẽ có những yếu tố không còn thích hợp nữa và mất đi. Nhưng không vì thế mà ta mải mê cải tiến, chỉnh lý, nâng cao các giá trị truyền thống. Phải phát triển văn hóa theo nhu cầu của xã hội hiện nay, nhưng mặt khác cũng phải chú ý giữ gìn các giá trị tinh hoa như nó đã có, thì chúng ta mới có truyền thống được. Văn hóa truyền thống sẽ phải khẳng định vị trí của mình trong đời sống hiện đại bằng giá trị văn hóa và nghệ thuật.
Tôi mong muốn từ Hội nghị Văn hóa toàn quốc lần này, Đảng và Nhà nước sẽ có những nhìn nhận, đánh giá và đưa ra giải pháp cụ thể đối với lĩnh vực văn hóa. Quan trọng nhất là phải có hành động cụ thể, thiết thực; từ bỏ cách làm chung chung, thiên về bề nổi.
PGS-TS Tạ Quang Đông, Thứ trưởng Bộ VH-TT-DL: Tăng sức đề kháng trước những cuộc “xâm lăng văn hóa”
Mặt trái của cơ chế thị trường, của “mở cửa” giao lưu đã và đang đặt ra những thách thức gay gắt. Nếu không chú trọng đúng mức đến văn hóa, trạng thái tinh thần của một xã hội có thể rơi vào tình trạng đáng lo ngại: lý tưởng, niềm tin vào lẽ công bằng xã hội bị giảm sút; luân thường đạo lý bị rạn vỡ; lối sống giản dị, đầy tình nghĩa nhân ái của dân tộc bị xói mòn; các tệ nạn xã hội (nghiện ma túy, cờ bạc, mại dâm…) có thể gia tăng; một số hủ tục cũ và mới (thói xa hoa, phô trương, lãng phí…) không được ngăn chặn hiệu quả, nạn mê tín dị đoan, bói toán, mua thần bán thánh lây lan như dịch bệnh… Tăng trưởng kinh tế nếu không đi liền với phát triển văn hóa có thể tiềm ẩn một hiểm họa khó lường, không phải chỉ từng năm mà hàng thập niên tiếp theo.
Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều, Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam: Gìn giữ nền nghệ thuật vì phẩm giá của con người
Có thể nói rằng, các văn nghệ sĩ là những người khám phá và kết tinh những vẻ đẹp của đời sống thường nhật, tạo dựng thành những vẻ đẹp văn hóa. Chúng ta đang nói về văn hóa của dân tộc và cần hiểu một cách sâu sắc rằng: văn hóa không phải là một giá trị bất động mà luôn chuyển động qua mọi thời đại để cộng vào nó những giá trị mới. Chính vì vậy, sứ mệnh của văn nghệ sĩ vô cùng quan trọng. Lực lượng này không những là những người lưu giữ, truyền bá những vẻ đẹp văn hóa truyền thống mà còn là những người làm ra những vẻ đẹp mới cho văn hóa dân tộc.
Song, nếu những trí thức, văn nghệ sĩ của đất nước không mang lòng tự trọng dân tộc thì họ sẽ chẳng viết được những gì có giá trị với con người. Và không có lòng tự trọng dân tộc thì văn nghệ sĩ khó tìm được lý do để tập hợp lại với nhau, tôn trọng cá tính sáng tạo của nhau và cùng nhau sáng tạo vì sự phát triển của dân tộc. Hơn bao giờ hết, các nhà văn nói riêng và văn nghệ sĩ nói chung phải đoàn kết lại trong mục đích cao cả nhất là vì con người. Một nền nghệ thuật không vì phẩm giá của con người thì là một nền “nghệ thuật của cái chết”.
PGS-TS Bùi Hoài Sơn, đại biểu Quốc hội: Chấn hưng văn hóa còn nhiều việc phải làm
Cần có hệ thống thể chế, luật pháp phù hợp trong bối cảnh xã hội ngày nay. Hệ thống luật pháp, thể chế về văn hóa của chúng ta đang trên con đường hoàn thiện. Văn hóa nghệ thuật không chỉ đơn thuần giải trí, hay liên quan đạo đức xã hội, hệ tư tưởng... Đã là sản phẩm văn hóa thì phải là các sản phẩm hàng hóa. Tất nhiên cần có lôgíc đặc biệt, đảm bảo sự điều tiết phát triển của đất nước.
Cùng với đó, cần đầu tư nhiều hơn cho nguồn lực. Nguồn lực tài chính, cơ sở vật chất và nguồn lực cho sự phát triển văn hóa, từ đó dẫn dắt văn hóa phát triển. Tập trung đầu tư cho công nghiệp văn hóa là việc quan trọng, đem lại lợi ích kinh tế cho đất nước, sức mạnh tổng hợp quốc gia, giúp ta có bản lĩnh văn hóa trong thế giới hội nhập toàn cầu. Khi chúng ta xác định được bản lĩnh của mình trong thế giới đó, chúng ta không sợ bị hòa tan.
NSƯT Trần Ly Ly, Giám đốc Nhà hát Nhạc vũ kịch Việt Nam: Nhà nước phải giữ vai trò kiến tạo trong văn hóa
Niềm tin của tôi về sự phát triển văn hóa nghệ thuật ở Việt Nam là lợi thế đi sau, tiếp thu nhiều kinh nghiệm để bứt phá. Thêm vào đó, lịch sử đất nước thời kỳ nào cũng có vô vàn câu chuyện bộc lộ tận cùng cảm xúc, nếu biết cách thể hiện, nhất định có thể lôi cuốn khán giả trong và ngoài nước. Kinh nghiệm ở các quốc gia, muốn tạo ra sức bật cho lĩnh vực văn hóa, chính quyền cần huy động cả xã hội chung tay. Chẳng hạn, chính sách giảm thuế cho các chương trình nghệ thuật. Doanh nghiệp nào đầu tư vào nghệ thuật sẽ được giảm thuế sâu. Khi có cơ chế, chính sách thông thoáng, cởi mở, sẽ kích thích tất cả nguồn lực đang ngủ yên thức dậy, lúc đó mới hình thành một nền công nghiệp văn hóa vận hành theo cơ chế thị trường, có sự điều tiết của Nhà nước.
