Thể hiện những tác phẩm có đề tài lịch sử luôn là thách thức với người làm nghệ thuật, sáng tạo, nhất là thế hệ hậu bối. Họa sĩ Mai Duy Minh cho hay: “Là thế hệ sinh ra và lớn lên trong hòa bình, thống nhất đất nước, nhưng tôi luôn mong muốn, cố gắng hết sức có thể tìm kiếm một câu trả lời cho riêng cá nhân về cách mà các thế hệ người Việt Nam bền bỉ đi qua mọi gian khổ để bảo vệ độc lập dân tộc. Đó là lý do tôi tìm đến chủ đề này”.
Với bất kỳ một người sáng tạo nghệ thuật nào, 10 năm để hoàn thành một bức tranh, không chỉ là là một hành trình dài mà còn đòi hỏi nhiều công sức và tiền của. Mỗi năm, từ Hải Phòng, họa sĩ Mai Duy Minh cũng đi điền dã Điện Biên Phủ ít nhất 1 lần. Sơn và dầu là loại tốt nhất dành cho họa sĩ chuyên nghiệp, từ khi bắt đầu ý tưởng này, anh đã phải tìm cách mua được sơn nhãn hiệu Rembrandt từ Hà Lan và điều này không hề dễ. Về sau, việc nhập khẩu họa cụ ở Việt Nam dễ dàng hơn hơn, nên anh cũng đỡ vất vả hơn.
Họa sĩ Mai Duy Minh cho hay, anh dự tính ngay từ ban đầu thực hiện một bức vẽ lớn. Anh nói: “Cuối năm 2011, sau khi trưng bày bức tranh Miền đất hứa - bức sơn dầu có kích thước 200x540cm - được cho là lớn nhất của cá nhân một họa sĩ tại thời điểm đó, tôi đã nghĩ đến việc bắt tay vào việc sáng tác bức sơn dầu lớn tiếp theo. Sau nhiều ngày suy nghĩ, tôi đã lựa chọn chủ đề về cuộc chiến bảo vệ độc lập dân tộc, mà đỉnh cao là chiến thắng Điện Biên Phủ năm 1954 gây chấn động địa cầu làm cảm hứng sáng tác cho tác phẩm lớn tiếp theo”.
Là một họa sĩ theo đuổi phong cách hiện thực, song dường như Điện Biên Phủ trong tác phẩm của họa sĩ Mai Duy Minh lần này có nhiều khác biệt. Anh nói: “Tôi muốn sáng tạo một bức tranh Điện Biên Phủ trải qua nhiều lớp biến đổi, cả về bố cục, phối cảnh, màu sắc, nhân vật… Những biến đổi này được thể hiện ở các ký họa, phác thảo trưng bày trong triển lãm lần này”. May mắn là khi bắt tay vào thực hiện dự án lớn về một trận đánh lịch sử, anh đã tìm được nhiều hình ảnh và tài liệu cần thiết, giàu tính xác thực để lấy đó làm ý tưởng cho những phác thảo của mình.
Nói về hàng trăm ký họa được thực hiện trước khi hình thành nên tác phẩm, họa sĩ Mai Duy Minh cho hay, trong cả chục năm thực hiện tác phẩm, hàng trăm phác thảo đã được vẽ, trong đó, có nhiều phác thảo được vẽ kèm các dòng ghi chú ghi bên cạnh, để anh tự nhắc mình lưu ý trong quá trình chỉnh sửa phác thảo sau. Thậm chí, trong quá trình sáng tác, có những lúc cảm thấy bế tắc, anh cũng ghi cả những trăn trở của mình vào phác thảo như lời tự sự với bản thân…
