Thuận lợi và khó khăn đan xen
Với sự phục hồi của cả ba động lực chính của nền kinh tế gồm đầu tư, tiêu dùng và xuất khẩu, nền kinh tế bước vào năm 2025 với vị thế vững vàng hơn, tâm lý lạc quan hơn so với đầu năm 2024. Niềm tin của các nhà đầu tư và người tiêu dùng được củng cố, nguồn vốn FDI gia tăng mạnh mẽ, số lượng doanh nghiệp thành lập mới và quay trở lại hoạt động vẫn duy trì được những con số kỷ lục, sự phục hồi của ngành du lịch, phong độ ổn định của ngành nông nghiệp và sự tăng trưởng mạnh mẽ của ngành công nghiệp, đặc biệt là công nghiệp chế biến, chế tạo với sự yểm trợ của sự phục hồi của nhiều nền kinh tế lớn đã lấy lại đà tăng trưởng cho Việt Nam, đặt nền kinh tế ở xuất phát điểm tốt hơn, vị trí thuận lợi hơn để đạt mục tiêu tăng trưởng cao trong năm 2025.
Nhưng là một nền kinh tế phụ thuộc nhiều vào ngoại thương và đầu tư quốc tế, những diễn biến của nền kinh tế và chính trị thế giới cũng sẽ có những tác động không nhỏ đối với tăng trưởng kinh tế của Việt Nam. Mới đây, Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) đã công bố dự báo năm 2024 và 2025 với mức tăng trưởng toàn cầu chỉ đạt 3,2%, thấp hơn nhiều so với mức trung bình 3,8% trước đại dịch Covid-19.
Kinh tế toàn cầu chứng kiến tốc độ tăng trưởng chậm lại khi các nền kinh tế lớn: Mỹ, Trung Quốc, châu Âu và các khu vực khác đối mặt với vô vàn thách thức từ căng thẳng địa chính trị, thương mại gia tăng đến tình trạng suy thoái trong các ngành công nghiệp quan trọng.
Thêm vào đó, xung đột Nga - Ukraine hay chiến sự tại khu vực Trung Đông tiếp tục đẩy thị trường năng lượng châu Âu và thế giới vào tình trạng bất ổn. Các bất ổn địa chính trị vẫn tiếp diễn, chưa hạ nhiệt. Bên cạnh đó là các thách thức về an ninh phi truyền thống như an ninh mạng, an ninh năng lượng, an ninh lương thực. Những “cơn gió nghịch” này vẫn tiếp tục thách thức tốc độ tăng trưởng của kinh tế thế giới và có ảnh hưởng không nhỏ tới Việt Nam.
Bên cạnh đó, việc ông Donald Trump tái đắc cử Tổng thống Mỹ có thể đánh dấu một sự dịch chuyển quan trọng trong chính sách thương mại của Mỹ, với những tác động sâu rộng đến thương mại toàn cầu. Trong nhiệm kỳ trước, chính phủ của ông Donald Trump được biết đến với các biện pháp tập trung vào việc giảm thâm hụt thương mại và thúc đẩy các ngành công nghiệp trong nước thông qua một loạt biện pháp thuế quan về quy chế giám sát.
Trọng tâm cốt lõi trong chính sách thương mại của ông Donald Trump là thúc đẩy việc dịch chuyển sản xuất về nước, nhằm chấn hưng nền sản xuất trong nước và giảm sự phụ thuộc vào hoạt động sản xuất ở nước ngoài. Tất cả những điều này đều có thể tác động tới các nỗ lực nhằm đạt được mục tiêu tăng trưởng kinh tế của Việt Nam.
Trong bối cảnh đó, những bài học kinh nghiệm tốt trong điều hành kinh tế thời gian qua nên tiếp tục được duy trì và phát huy. Linh hoạt, chủ động vẫn là một trong những nguyên tắc cơ bản. Mặc dù nền kinh tế có những yếu tố thuận lợi hơn so với 1-2 năm trước đây nhưng đứng trước những thách thức từ nền kinh tế, chính trị toàn cầu, sẽ không có chỗ cho tâm lý chủ quan.
Những thách thức nền kinh tế đang gặp đòi hỏi chúng ta theo dõi chặt chẽ, nắm chắc diễn biến tình hình quốc tế, trong nước. Tăng cường phân tích dự báo, duy trì kỷ luật, kỷ cương trong chỉ đạo điều hành, chủ động, linh hoạt và phối hợp chặt chẽ, đồng bộ giữa các công cụ chính sách để thực hiện ưu tiên kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô. Song song đó, bảo đảm các cân đối lớn, củng cố và phát triển các loại thị trường vốn, thị trường bất động sản một cách an toàn, lành mạnh, hiệu quả và bền vững, nâng cao khả năng chống chịu và sức cạnh tranh của nền kinh tế.
Đặc biệt, nên thực hiện chính sách tiền tệ thận trọng, đồng bộ với chính sách tài khóa và các chính sách khác để kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, thúc đẩy phục hồi và phát triển sản xuất - kinh doanh. Chính sách tài khóa nên được điều chỉnh để đảm bảo hỗ trợ nền kinh tế, đồng thời tuân thủ kỷ luật ngân sách, cơ chế thị trường và đảm bảo các khoản chi cho đầu tư phát triển.
Dĩ bất biến ứng vạn biến
Điểm đáng chú ý nhất của nền kinh tế Việt Nam trong những năm qua là sự ổn định kinh tế vĩ mô và của các cân đối lớn của nền kinh tế. Sự ổn định kinh tế vĩ mô đã được coi là yếu tố bất biến để ứng phó với hàng vạn những đổi thay, diễn biến khó lường của nền kinh tế trong nước và kinh tế toàn cầu. Trong quá trình điều hành kinh tế, quan điểm xuyên suốt được duy trì một cách bền bỉ là không đánh đổi sự ổn định kinh tế vĩ mô cho tăng trưởng.
Cũng nhờ đó, lạm phát luôn được kiểm soát, bội chi ngân sách nằm trong mức Quốc hội cho phép, nợ công không dâng cao, cán cân thương mại, cán cân thanh toán luôn được duy trì trong trạng thái dương, tỷ giá hối đoái tương đối ổn định. Sự ổn định này đã củng cố niềm tin của các nhà đầu tư trong và ngoài nước, củng cố niềm tin của người tiêu dùng và nền tảng để duy trì vững chắc các động lực tăng trưởng như đầu tư và tiêu dùng.
Yếu tố bất biến quan trọng nữa là tinh thần không lùi bước trước khó khăn và luôn kiên trì đổi mới, tìm kiếm những động lực tăng trưởng mới và tinh thần luôn vượt lên chính mình vào những thời điểm khó khăn nhất và vào những lúc nền kinh tế cần tạo ra sự đột phá nhất.
Trong những năm qua, chính quyết tâm vượt lên chính mình và tinh thần luôn đổi mới đã giúp nền kinh tế nhanh chóng kiểm soát rồi sống chung và thích nghi với đại dịch Covid-19. Sự kiên định về chính sách mở cửa và tinh thần luôn vượt mọi khó khăn cũng được minh chứng qua việc Việt Nam sẵn sàng ký kết và đẩy nhanh đàm phán các hiệp định thương mại tự do ngay trong những năm thương mại và đầu tư toàn cầu suy giảm cho ảnh hưởng của đại dịch, hay do sự suy giảm của nền kinh tế toàn cầu và trong bối cảnh xu thế bảo hộ thương mại có dấu hiệu quay trở lại.
Tinh thần luôn đổi mới, tìm kiếm động lực tăng trưởng này đã giúp các nỗ lực cải cách môi trường kinh doanh, cải cách thủ tục hành chính, cải cách thể chế vẫn được ưu tiên thực hiện ngay cả trong những năm đại dịch hoành hành và được đẩy mạnh đặc biệt trong thời gian vừa qua khi nền kinh tế nỗ lực tạo những nền tảng có tính đột phá để bước vào thời kỳ phát triển mới.
Và cũng trong bối cảnh nền kinh tế phải đối diện với vô vàn khó khăn từ đại dịch, cũng là thời điểm Việt Nam đã đưa ra cam kết mạnh mẽ sẽ đạt mục tiêu phát thải ròng bằng không (net zero) vào năm 2050 và chính điều này đã tạo mục tiêu, định hướng và động lực cho quá trình chuyển dịch sang mô hình tăng trưởng xanh hơn.
Đó cũng là thời điểm nền kinh tế kiên quyết thực hiện tháo gỡ các điểm nghẽn về cơ sở hạ tầng với hàng trăm kilômét đường cao tốc được xây dựng, nhiều công trình cảng biển, sân bay, viễn thông, năng lượng được khởi công hay hoàn thành đưa vào sử dụng.
Đó cũng là thời điểm mà cả nền kinh tế đẩy mạnh các nỗ lực nhằm nắm bắt cơ hội đến từ sự chuyển dịch của chuỗi cung ứng toàn cầu, dấn thân vào các ngành nghề mới như trí tuệ nhân tạo, bán dẫn và tìm kiếm động lực tăng trưởng mới như kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn. Tinh thần không lùi bước trước khó khăn, không ngừng đổi mới rõ ràng là một yếu tố bất biến nữa để nền kinh tế tiếp tục vững tin đối diện với hàng vạn những thách thức đang và sẽ tiếp tục diễn ra trong chặng đường tăng trưởng thời gian tới.
Thời điểm này, trước tầm nhìn, hoài bão về xây dựng một vị thế mới của đất nước và đối diện với những thách thức của nền kinh tế toàn cầu và những hạn chế nội tại của nền kinh tế, chúng ta lại tiếp tục nỗ lực để vượt qua chính mình, vượt qua những hạn chế để chuyển đổi mô hình tăng trưởng, làm mới những động lực tăng trưởng cũ, phát huy những động lực tăng trưởng mới, nâng cao năng lực chống chịu của nền kinh tế.
Tăng trưởng kinh tế trong năm 2025 và giai đoạn tiếp theo sẽ không chỉ đơn thuần là các mục tiêu định lượng về tốc độ tăng trưởng, mà còn là các mục tiêu về chất lượng tăng trưởng, với các chiến lược và hành động quyết liệt để xây dựng một nền kinh tế thịnh vượng, hùng cường, độc lập, tự chủ với một vị trí vững chắc trên bản đồ kinh tế thế giới.
