Tại phiên họp, Thứ trưởng Bộ KH-ĐT Đỗ Thành Trung cho biết, các cơ chế, chính sách được đề xuất gồm 5 nhóm. Trong đó, nhóm chính sách đề nghị Quốc hội cho phép áp dụng trong thời gian 5 năm quy định tại các điều 3, 4, 5, 6 gồm: tỷ lệ vốn nhà nước trong dự án PPP, giao thẩm quyền cho địa phương làm cơ quan chủ quản, sử dụng vốn ngân sách địa phương đầu tư các dự án quốc lộ, cao tốc đi qua các địa phương; về giao cho một địa phương làm cơ quan chủ quản thực hiện đầu tư các dự án giao thông đường bộ qua nhiều địa phương và sử dụng ngân sách của địa phương này hỗ trợ vốn cho địa phương khác; cơ chế đặc thù trong khai thác mỏ khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường.
Nhóm chính sách trình Quốc hội cho áp dụng 1 lần là cơ chế chính sách đặc thù áp dụng đối với các dự án sử dụng nguồn vốn tăng thu ngân sách Trung ương năm 2023.
Đối với Danh mục dự án thí điểm, để đảm bảo tính khả thi của Nghị quyết và tăng hiệu quả của chính sách thí điểm, đề nghị cho phép Bộ KH-ĐT được tiếp tục cập nhật, điều chỉnh, hoàn thiện danh mục các dự án theo đề nghị của Bộ GTVT và các địa phương đến trước thời điểm Quốc hội ban hành Nghị quyết thí điểm, Thứ trưởng Đỗ Thành Trung cho biết.
Đơn cử, theo quy định tại khoản 2, điều 69 của Luật Đầu tư theo phương thức PPP thì “tỷ lệ vốn Nhà nước tham gia dự án PPP theo quy định không quá 50% tổng mức đầu tư của dự án”. Tuy nhiên, Chính phủ đề xuất “Đối với các dự án giao thông đường bộ, tỷ lệ vốn Nhà nước tham gia dự án đầu tư theo phương thức đối tác công tư không bao gồm chi phí bồi thường, giải phóng mặt bằng, hỗ trợ, tái định cư”. Theo ý kiến của một số đại đại biểu thì đề xuất này là hợp lý, nếu không điều chỉnh sẽ khó hấp dẫn các nhà đầu tư, khó huy động vốn…
Liên quan đến danh mục các dự án đề nghị thí điểm về giao thẩm quyền cho địa phương làm cơ quan chủ quản, sử dụng vốn ngân sách địa phương đầu tư các dự án quốc lộ, cao tốc đi qua các địa phương, Thứ trưởng Đỗ Thành Trung cho hay có 35 dự án. Trong đó có 10 dự án đáp ứng nguyên tắc thí điểm, 25 dự án chưa đáp ứng nguyên tắc thí điểm, do một số dự án đã được cấp có thẩm quyền phân cấp, đang triển khai thực hiện; dự án khởi công trong giai đoạn 2026-2030, dự án chưa rõ nguồn vốn bố trí để thực hiện.
Theo Ủy viên chuyên trách Ủy ban Kinh tế, đại biểu Bùi Thị Quỳnh Thơ, nội dung này đã được Quốc hội cho phép áp dụng quy định tại khoản 3, điều 5 của Nghị quyết số 43/2022/QH15 ngày 11-1-2022 về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội. Nhưng, nếu đề xuất đến 35 dự án của 35 địa phương thì “trăm hoa đua nở”, trong khi nội dung thí điểm khác với quy định của nhiều luật hiện hành, đại biểu Bùi Thị Quỳnh Thơ băn khoăn.
Phó trưởng đoàn chuyên trách Đoàn đại biểu Quốc hội Ninh Bình, bà Trần Thị Hồng Thanh nhìn nhận, việc ban hành Nghị quyết rất cần thiết để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong thực tiễn xây dựng kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ, góp phần hoàn thành mục tiêu đến năm 2030 có khoảng 5.000 km cao tốc, cũng như thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.
Ghi nhận việc Bộ KH-ĐT thận trọng, khoa học, kỹ càng khi xác định rõ 4 nguyên tắc để lựa chọn các dự án đưa vào danh mục. Tuy nhiên, qua rà soát 110 dự án được Chính phủ đề xuất vẫn thấy có một số dự án chưa đáp ứng 4 nguyên tắc đã đưa ra.
Phát biểu kết luận nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh nêu rõ, các ý kiến tại phiên họp đều nhất trí trình Quốc hội ban hành nghị quyết. Một số ý kiến cho rằng cần đánh giá kỹ cả về tác động tích cực và hệ lụy có thể xảy ra, đồng thời cần tránh thái cực "đổ" hết hạn chế do các luật có liên quan.
“Riêng việc giao thẩm quyền cho địa phương làm cơ quan chủ quản, sử dụng vốn ngân sách địa phương đầu tư các dự án quốc lộ, cao tốc đi qua các địa phương, không phải địa phương nào cũng có năng lực thực hiện các dự án cao tốc nên cần cân nhắc, làm rõ”, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh lưu ý.
