Ngày 2-7, dưới sự chủ trì của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, Chính phủ họp trực tuyến với tất cả các địa phương trên cả nước để bàn về tình hình kinh tế-xã hội 6 tháng đầu năm và giải pháp thực hiện 6 tháng cuối năm.
Khó có thể xảy ra khủng hoảng kinh tế theo chu kỳ 10 năm
Báo cáo của Bộ KH-ĐT cho thấy, qua 1/2 chặng đường của năm 2018, con tàu kinh tế đã đạt tốc độ đáng khích lệ. Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, tổng sản phẩm trong nước (GDP) 6 tháng đầu năm 2018 ước tính tăng 7,08% so với cùng kỳ năm trước, là mức tăng cao nhất của 6 tháng kể từ năm 2011.
Động lực chủ yếu đóng góp vào tăng trưởng chung là ngành công nghiệp chế biến, chế tạo, với mức tăng hơn 13%. Cầu tiêu dùng tiếp tục tăng khá và cán cân thương mại thặng dư cho thấy xu hướng cải thiện trong tăng trưởng vẫn được duy trì. Tổng vốn đầu tư toàn xã hội ước đạt trên 747.000 tỷ đồng, bằng 32,9% GDP và tăng 10,1% so với cùng kỳ, trong đó khu vực ngoài nhà nước chiếm tỷ trọng lớn nhất (41,3%) và có mức tăng cao nhất (17,5%), phản ánh sự đúng đắn và đi vào cuộc sống của chủ trương của Đảng về phát triển khu vực kinh tế tư nhân.
Tuy nhiên, nền kinh tế vẫn còn một số vấn đề cần được quan tâm. Mô hình tốc độ tăng GDP năm 2018 có xu hướng giảm dần, từ 7,45% của quý I (sau khi đánh giá lại) đã giảm xuống còn 6,79% của quý II và 7,08% của 6 tháng. Tuy vẫn ở mức khá, nhưng để đạt được mục tiêu kịch bản tăng trưởng đề ra 6,7% thì cần có sự nỗ lực, phấn đấu mạnh mẽ hơn nữa, cố gắng đạt khoảng 6,53% vào quý III và 6,36% vào quý IV. Một số tổ chức quốc tế vẫn dự báo tăng trưởng của Việt Nam năm 2018 ở mức khá, ví dụ Quỹ Tiền tệ Quốc tế dự báo đạt khoảng 6,6% và là mức tăng tốt nếu so sánh với các nước trong khu vực.
Bên cạnh đó, lạm phát vẫn trong tầm kiểm soát. Tuy nhiên, liên tiếp hai tháng 5 và 6, chỉ số CPI đã có sự tăng mạnh so với tháng trước đó, tháng 5 là 0,55%, tháng 6 là 0,61%. Đây là mức tăng cao, nếu tiếp diễn như vậy thì khả năng rất khó kiểm soát mục tiêu CPI bình quân cả năm dưới 4%. Giá dầu thế giới đã có xu hướng chững lại, giảm được sức ép lên giá cả, lạm phát trong nước và kích thích sản xuất nhưng dự kiến còn 2 đợt giá cả có thể tăng cao, là vào dịp bắt đầu năm học mới và tháng cuối năm.
Vẫn theo báo cáo của Bộ KH-ĐT, dự báo tình hình kinh tế, thương mại thế giới 6 tháng cuối năm tuy có dấu hiệu tăng chậm lại nhưng vẫn ở mức khá. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cảnh báo kinh tế thế giới sẽ không duy trì được đà tăng trưởng khá vào năm 2019 và có tác động rất lớn đối với các nước đang phát triển, nước có xuất khẩu lớn, trong đó có Việt Nam. Do vậy, Bộ KH-ĐT cho rằng, việc dự phòng trước các phương án, đối sách để duy trì ổn định kinh tế vĩ mô và mức tăng trưởng kinh tế hợp lý là rất cần thiết.
Thời gian qua, nhiều chuyên gia, nhà khoa học dự báo các nguy cơ xảy ra khủng hoảng 10 năm theo chu kỳ tăng trưởng của Việt Nam như các đợt khủng hoảng đã xảy ra 1997 - 1998, 2007 - 2008 và dự báo có thể xảy ra trong hai năm 2017 - 2018 là có cơ sở. Tuy vậy, theo Bộ trưởng Bộ KH-ĐT Nguyễn Chí Dũng, Việt Nam hiện nay khó có thể xảy ra chu kỳ khủng hoảng kinh tế 10 năm như nhiều cảnh báo. Bộ trưởng phân tích, các đợt khủng hoảng trên diễn ra chủ yếu là trong lĩnh vực tài chính, ngân hàng. Hiện tín dụng của ngân hàng tăng trưởng và kiểm soát tốt; thanh khoản của các ngân hàng thương mại tốt; thị trường chứng khoán ổn định, thị trường nhà đất và tín dụng cho bất động sản đã được kìm nén và giải quyết tốt... Các nguy cơ khách quan để phát sinh khủng hoảng đã được để ý, theo dõi và có thống kê cụ thể.
Bộ trưởng Bộ KH-ĐT cho biết: Chính sách của Chính phủ đã đúng đắn, kịp thời ứng phó trước các nguy cơ và lường trước những yếu tố phát sinh khủng hoảng. Chính vì vậy, có thể tin tưởng rằng khó có thể xảy ra khủng hoảng kinh tế theo chu kỳ 10 năm như các dự báo.
Dù vậy, Bộ trưởng Bộ KH-ĐT đề nghị các bộ ngành, địa phương lưu ý các yếu tố có thể phát sinh khủng hoảng để không chủ quan với tình hình và nguy cơ như dự báo.
Về những khó khăn, thách thức trong lĩnh vực kinh tế, Thủ tướng điểm ra đầu tiên là sức ép lạm phát 6 tháng cuối năm khi mà CPI 6 tháng qua tăng mạnh, 0,61%, cao nhất trong 7 năm qua (chủ yếu là nhóm mặt hàng xăng dầu, ăn uống, giao thông, vật liệu xây dựng). Phải có giải pháp cụ thể để kiểm soát lạm phát năm nay không quá 4%. Thủ tướng nhắc lại chủ trương không tăng giá điện trong năm nay, giá dịch vụ y tế thì có đủ điều kiện mới tăng trên tinh thần giữ lạm phát không quá 4%.
Đề cập đến việc thời gian qua xảy ra nhiều vụ kỷ luật, nhiều vụ án, Thủ tướng nêu rõ: không phải vì thế mà chúng ta chùn bước trong phát triển, trong thực thi công vụ với tư cách là lãnh đạo của ngành, địa phương trong thực hiện các mục tiêu kinh tế-xã hội của đất nước.
“Anh nào chần chừ, không làm việc, không xông pha để làm ra sản phẩm, hoàn thành tốt nhiệm vụ là vấn đề đáng suy nghĩ”, Thủ tướng nêu rõ.
Về các khó khăn, thách thức hiện nay, trước tiên, Thủ tướng chỉ ra 3 vấn đề trong lĩnh vực xã hội: Thiên tai, vấn đề an ninh trật tự và các vấn đề bức xúc xã hội khác.
Theo đó, Thủ tướng cho rằng, chúng ta có đủ khả năng, đủ điều kiện để lập lại trật tự xã hội, bảo đảm cuộc sống bình yên của người dân, tạo môi trường đầu tư ổn định để đất nước phát triển đúng hướng. Đối với các vấn đề xã hội bức xúc, Thủ tướng cho biết, thời gian qua có nhiều đại biểu Quốc hội, nhiều ý kiến phản ảnh về tình trạng an toàn giao thông, lừa đảo, xâm hại trẻ em, bạo lực học đường, an toàn thực phẩm, vệ sinh trong trường học, bệnh viện, tham nhũng, lợi ích nhóm, đề bạt cán bộ…
“Chúng ta không để tình trạng xã hội bức xúc kéo dài, ảnh hưởng đến sự ổn định lâu dài của đất nước, niềm tin của nhân dân, đến thế hệ mai sau. Cần quan tâm đến lợi ích chính đáng của nhân dân. Đây là yêu cầu cần thiết đối với mọi cấp, mọi ngành”-Thủ tướng nói.
Thủ tướng cũng nêu vấn đề an ninh trật tự trong hai ngày 10 và 11-6 tại Bình Thuận vừa qua. Thủ tướng cho rằng, sự việc là bài học kinh nghiệm chung cho các địa phương khác trong việc giữ gìn cuộc sống bình yên của nhân dân. Thủ tướng khẳng định, Nhà nước có đủ khả năng, điều kiện giữ gìn, thiết lập trật tự xã hội, đảm bảo cuộc sống bình yên cho nhân dân, để đất nước phát triển đúng hướng.
"Chúng ta không được để kẻ xấu kích động nhân dân. Lực lượng chức năng cơ bản chủ động nhưng một số tỉnh còn chủ quan, điều này cần lưu ý để các tỉnh, thành thấy an ninh trật tự là việc quan trọng, là điều kiện tiên quyết để tạo môi trường đầu tư, phát triển kinh tế xã hội", Thủ tướng nói.
Thủ tướng nhấn mạnh phải đảm bảo kỷ cương phép nước, "dân chủ nhưng phải tập trung, dân chủ với số đông, với nhân dân nhưng phải kiên quyết xử lý kẻ xấu kích động".
