Sáng 20-11, Quốc hội đã thông qua toàn văn dự án Luật Phòng, chống tham nhũng (sửa đổi) với 93,20% đại biểu Quốc hội tán thành.
Đáng chú ý, dự thảo luật đã rút quy định xử lý tài sản, thu nhập tăng thêm giải trình không hợp lý về nguồn gốc (hay gọi là tài sản bất minh). Đây là vấn đề còn nhiều ý kiến tranh luận.
Giải trình của Ủy ban Tư pháp cho hay, trong 2 phương án mà dự thảo đưa ra, nhiều ý kiến ĐBQH tán thành với phương án xử lý tài sản, thu nhập tăng thêm giải trình không hợp lý về nguồn gốc thông qua trình tự xem xét, giải quyết tại tòa án. Nhưng cũng có nhiều ý kiến tán thành với phương án xử lý thông qua thu thuế; nhiều ý kiến đề nghị giữ như quy định của pháp luật hiện hành. Theo đó, tài sản, thu nhập này sẽ bị xử lý khi cơ quan có thẩm quyền chứng minh được là do phạm tội, vi phạm pháp luật mà có.
Ý kiến các vị ĐBQH, các cơ quan hữu quan còn rất khác nhau và phân tán. Kết quả lấy phiếu thăm dò ý kiến các vị ĐBQH về nội dung này cho thấy, 209/456 ý kiến đại biểu, chiếm 43,09% tổng số ĐBQH tán thành phương án xem xét, giải quyết tại tòa án; 156/456 ý kiến đại biểu, chiếm 32,16% tổng số ĐBQH tán thành với phương án thu thuế; 40 ý kiến đại biểu đề nghị giữ như quy định của Luật PCTN hiện hành và 51 đại biểu không thể hiện chính kiến hoặc có ý kiến khác.
Tức không có phương án nào nhận được sự ủng hộ của quá 50% tổng số ĐBQH. Do chưa đạt được sự đồng thuận, thống nhất cao nên nội dung này được để lại tiếp tục nghiên cứu, tổng kết thực tiễn, khi đã đủ điều kiện chín muồi, phù hợp thực tiễn, bảo đảm tính khả thi thì mới nên quy định vào luật. Vấn đề này thực hiện như quy định của pháp luật hiện hành.
Đây là nội dung “nóng” tại buổi họp báo bế mạc kỳ họp Quốc hội trưa 20-11.
*Phóng viên: Bỏ điều luật về xử lý tài sản bất minh, vậy Luật Phòng, chống tham nhũng (sửa đổi) vừa được thông qua liệu có đủ khẳng định quyết tâm phòng, chống tham nhũng của Đảng, Nhà nước?
*Ông Nguyễn Mạnh Cường, Phó chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Quốc hội:
Luật được sửa đổi cơ bản, toàn diện, đã được Quốc hội biểu quyết thông qua với tỷ lệ tán thành cao.
Cụ thể, luật đã mở rộng phạm vi điều chỉnh PCTN sang khu vực tư; có các quy định liên quan đến quà tặng; có nội dung mới như kiểm soát xung đột lợi ích; quy tắc ứng xử của người có quyền hạn… Luật cũng đưa ra chế định kiểm soát tài sản, thu nhập, quy định chặt chẽ, cụ thể hơn trước. Đó là các quy định về cơ quan có trách nhiệm kiểm soát, xác minh, cơ sở xác minh tài sản, thu nhập.
Còn với việc xử lý tài sản bất minh, theo quy định hiện hành, tài sản, thu nhập không giải trình được nguồn gốc một cách hợp lý nếu bị phát hiện tài sản đó do phạm tội mà có thì sẽ bị điều tra, xử lý, sung công.
*Tổng thư ký Quốc hội Nguyễn Hạnh Phúc:
Như chúng ta thấy, các phương án xử lý tài sản bất minh khi đưa ra thăm dò ý kiến ĐBQH thì không có phương án nào đạt quá bán. Điều này cho thấy vấn đề này chưa chắn chắn, chưa chín. Nguyên tắc của chúng ta là cái gì chín muồi, chắc chắn thì mới đưa vào luật. Khi ý kiến ĐBQH còn băn khoăn như vậy thì nên có thêm thời gian nghiên cứu.
Luật lần này cũng đã có quy định biện pháp mạnh hơn, đó là đối với cán bộ, đảng viên kê khai mà xác định thiếu trung thực thì sẽ bị xử lý kỷ luật về mặt Đảng, nhà nước. Ví dụ, khi anh ứng cử ĐBQH, đại biểu HĐND nếu bị phát hiện ra thì sẽ bị xoá tên. Như vậy là mạnh mẽ hơn quy định hiện hành. Chúng ta chờ điều kiện chín muồi để làm. Không phải là không quyết tâm làm.
Tôi xin khẳng định, nội dung này đã bàn nhiều, họp nhiều, nhưng chưa có phương án nào được ủng hộ, cho thấy vấn đề chưa chín, cần phải tiếp tục nghiên cứu.
* Ông Nguyễn Mạnh Cường: Giải trình của UBTVQH đã rất rõ, việc xử lý tài sản, thu nhập tăng thêm giải trình không hợp lý về nguồn gốc là vấn đề mới, lần đầu tiên chúng ta đặt vấn đề xử lý đối với loại tài sản, thu nhập này. Trong khi tài sản, thu nhập của người dân, cán bộ, công chức, viên chức được hình thành từ nhiều nguồn khác nhau, Nhà nước ta chưa kiểm soát được thu nhập của toàn xã hội và pháp luật chưa quy định đánh thuế đối với tài sản thì việc xác định tính hợp lý của nguồn gốc tài sản, thu nhập tăng thêm để đánh thuế hoặc thu hồi là vấn đề rất phức tạp.
Đây là vấn đề lớn, có liên quan đến quyền sở hữu tài sản - quyền cơ bản của công dân theo Hiến pháp nên cần được cân nhắc hết sức kỹ lưỡng. Tại tất cả các phiên thảo luận về nội dung này, ý kiến đều còn rất phân tán, cho thấy chưa có cơ sở, căn cứ để giải quyết vấn đề này. Đó là lý do mà chúng ta chưa đưa vào luật lần này.
* Như vậy là chúng ta không xử lý được tài sản bất minh?
* Ông Nguyễn Mạnh Cường: Lần này chưa bổ sung quy định về xử lý tài sản, thu nhập tăng thêm giải trình không hợp lý về nguồn gốc vào dự thảo Luật mà thực hiện như quy định của pháp luật hiện hành. Theo đó, nếu cơ quan có thẩm quyền chứng minh được tài sản do tham nhũng mà có thì tiến hành thu hồi hoặc tịch thu theo quy định của pháp luật tương ứng; nếu chứng minh được có dấu hiệu trốn thuế thì xử lý theo quy định của pháp luật về thuế.
Đồng thời, Điều 31 của dự thảo Luật đã bổ sung quy định về chuyển vụ việc có dấu hiệu vi phạm được phát hiện trong quá trình kiểm soát tài sản, thu nhập đến cơ quan có thẩm quyền giải quyết để tăng cường việc xử lý đối với loại tài sản, thu nhập này.
* Bao giờ tiếp tục xử lý vấn đề tài sản bất minh?
* Ông Nguyễn Mạnh Cường: Trong điều kiện hiện nay của Việt Nam thì chưa thuận lợi, khi nào có đủ điều kiện thì chúng ta sẽ tiếp tục xem xét vấn đề này.
Tôi cho rằng nội dung này cần phải bảo đảm khả thi, sửa luật lần này chưa xử lý vấn đề tài sản bất minh, cũng không phải chúng ta bất lực, mà trong điều kiện hiện nay chưa kiểm soát được tài sản, thu nhập của cán bộ, công chức, viên chức; thanh toán tiền mặt vẫn phổ biến. Do đó, cần thêm thời gian để nghiên cứu, xem xét.
