Doanh nghiệp chủ động điều tiết
Theo ông Nguyễn Quốc Toản, Cục trưởng Cục Chế biến và phát triển thị trường nông sản (Bộ NN-PTNT), từ năm 2019 đến nay, hoạt động xuất khẩu nông sản Việt Nam sang thị trường Trung Quốc có khó khăn hơn, trong đó có mặt hàng trái cây, rau củ.
Tại khu vực biên giới Việt Nam - Trung Quốc, phía Trung Quốc đã dựng rào dậu để ngăn chặn xuất khẩu qua đường tiểu ngạch, thậm chí còn dùng flycam để kiểm tra. Trong khi đó, nhiều mặt hàng rau củ quả của Việt Nam đưa sang Trung Quốc chưa thể theo con đường chính ngạch; vẫn chủ yếu theo đường tiểu ngạch khiến nông sản liên tục ách tắc, ùn ứ tại cửa khẩu biên giới.
Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công thương) cũng cho biết, theo chu kỳ, hoạt động xuất khẩu hàng hóa sang thị trường Trung Quốc qua các tỉnh biên giới phía Bắc vào thời điểm trước và sau Tết Nguyên đán hàng năm thường rất sôi động, trong đó có các mặt hàng nông sản, thực phẩm và trái cây.
Mặc dù đã có những nỗ lực giải quyết của các bộ ngành, địa phương, lực lượng chức năng tại chỗ, song tình trạng ùn ứ nông sản cục bộ tại cửa khẩu biên giới phía Bắc vào dịp cao điểm vẫn tái diễn. Vấn đề này không thể giải quyết căn cơ nếu không có những biện pháp mang tính đồng bộ và lâu dài, từ khâu tổ chức sản xuất, chế biến đóng gói đến khâu giao nhận, xuất khẩu; từ cơ quan quản lý nhà nước đến hiệp hội ngành hàng và doanh nghiệp.
Xe chở nông sản, trái cây, hàng hóa ùn tắc tại cửa khẩu Tân Thanh (Lạng Sơn). Ảnh: VĂN PHÚCVì vậy, Bộ Công thương vừa có thông báo về tình hình xuất khẩu nông sản, trái cây sang thị trường Trung Quốc vào dịp Tết Canh Tý năm 2020, đề nghị doanh nghiệp, nhà vườn, người dân chủ động theo dõi sát diễn biến thông quan để đảm bảo chất lượng hàng hóa và tiến độ xuất khẩu.
Trong đó, bộ này đề nghị các doanh nghiệp theo dõi sát diễn biến hoạt động xuất khẩu nông thủy sản nói chung và trái cây nói riêng qua các tỉnh biên giới phía Bắc như: Lạng Sơn, Lào Cai, Quảng Ninh, Cao Bằng… để chủ động kế hoạch sản xuất, đóng gói, đáp ứng đúng yêu cầu của nước nhập khẩu; kịp thời điều tiết tiến độ vận chuyển, giao nhận hàng hóa tại cửa khẩu biên giới khi có phát sinh hiện tượng bất thường, ùn ứ.
Cách tốt nhất, doanh nghiệp cần chủ động phân loại, lựa chọn chủng loại nông sản, trái cây và tổ chức đóng gói ngay tại nơi sản xuất, đáp ứng yêu cầu của đối tác nhập khẩu (về quy cách, chất lượng, nhãn mác, bao bì…) trước khi đưa lên khu vực biên giới; nghiêm túc thực hiện các quy định về truy xuất nguồn gốc, kê khai vùng trồng, cơ sở đóng gói… như đã thỏa thuận với nước nhập khẩu.
Đầu tư logistics và mở đường chính ngạch
Theo ông Trần Quốc Toản, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công thương), để nâng cao hiệu quả xuất khẩu, công tác phối hợp giữa các cấp, ngành là rất quan trọng, đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất nhằm điều tiết kịp thời, hạn chế tối đa tình trạng ùn ứ có thể xảy ra tại khu vực biên giới vào dịp cao điểm này, tránh gây thiệt hại cho doanh nghiệp và hộ nông dân.
Tại các vùng nuôi trồng trọng điểm cũng như các hiệp hội ngành hàng nông - thủy sản, cần thường xuyên rà soát công tác sản xuất, điều chỉnh canh tác thời vụ (diện tích, năng suất, sản lượng, chất lượng…) cho phù hợp, điều tiết nguồn cung nông sản hợp lý trong mùa vụ năm 2020.
Cục Xuất nhập khẩu đã trao đổi, làm việc với sở công thương các tỉnh biên giới phía Bắc để cập nhật, thông tin công khai về diễn biến thông quan, tình hình xuất nhập khẩu hàng hóa nông sản, thực phẩm, trái cây tại địa bàn, để các doanh nghiệp và hộ nông dân nắm bắt được trong thời điểm trước và sau Tết Nguyên đán năm 2020 (như tình hình điều tiết phương tiện, phân luồng giao thông, trao đổi với phía Trung Quốc để tăng thời gian làm việc, bố trí cơ sở vật chất và nhân lực trong việc cấp chứng nhận xuất xứ C/O ưu đãi nhằm tạo thuận lợi cho doanh nghiệp, có thể sắp xếp làm thêm giờ, kể cả ngày nghỉ trong trường hợp cần thiết…).
Bộ Công thương cũng đang phối hợp với Bộ Tài chính, Bộ GTVT tổ chức phân luồng ở khu vực biên giới, đẩy nhanh tiến độ xây dựng cơ sở hạ tầng logistics như kho lạnh ở Trà Lĩnh (Cao Bằng), khu trung chuyển ở Lạng Sơn, trung tâm logistics ở Bắc Giang; vận động cơ quan chức năng, chính quyền các địa phương của phía Trung Quốc (nhất là Quảng Tây, Vân Nam) mở thêm các cửa khẩu chỉ định nhập khẩu nông sản, trái cây tại khu vực biên giới.
Đến nay mới có 9 mặt hàng xuất chính ngạch sang Trung Quốc, mục tiêu trong năm 2020 là có thêm nhiều mặt hàng nữa. Trong tháng 5-2020, lãnh đạo Bộ NN-PTNT sẽ sang làm việc tại Trung Quốc để mở đường chính ngạch cho các sản phẩm như sầu riêng, chanh leo, khoai lang, thạch đen...
Về mặt lâu dài, để duy trì thị phần và mở rộng thị trường Trung Quốc, Bộ Công thương đề nghị các doanh nghiệp cần nâng cao nhận thức về tính đoàn kết, điều phối, hài hòa lợi ích để giải quyết tình trạng ép giá, ép cấp trong thương mại qua biên giới với doanh nghiệp Trung Quốc; thay đổi cơ bản tư duy tiếp cận thị trường, phương thức giao dịch, tổ chức sản xuất, xuất khẩu nông, thủy sản sang Trung Quốc; xây dựng kế hoạch, chiến lược kinh doanh lâu dài, bài bản với doanh nghiệp Trung Quốc; tăng cường phát triển thương hiệu, mẫu mã và bao bì, nâng cao trình độ nghiệp vụ thương mại, hiểu biết về ngôn ngữ nhằm đáp ứng đúng yêu cầu, thị hiếu của thị trường.
