Không để tăng ca mắc Covid-19, gây quá tải hệ thống y tế

PGS-TS Trần Đắc Phu

Ca mắc tăng, miễn dịch cộng đồng giảm

PHÓNG VIÊN: Ông đánh giá thế nào về tình hình dịch Covid-19 hiện nay khi số ca mắc mới trong tháng 4 đã tăng gấp nhiều lần so với tháng 2 và 3?

PGS-TS TRẦN ĐẮC PHU: Theo đánh giá cấp độ dịch mới nhất của Bộ Y tế, cả nước đang ở cấp độ dịch 1- màu xanh an toàn. Cấp độ này không chỉ đánh giá trên số ca mắc mà còn dựa trên ca nặng, độ bao phủ vaccine và khả năng đảm bảo thu dung của hệ thống điều trị. Tuy nhiên, trước số ca mắc đang tăng cao cũng có thể coi là một làn sóng dịch mới và không nằm ngoài dự đoán. Trên thế giới cũng thường xuyên xuất hiện các làn sóng ca mắc Covid-19 như làn sóng dịch mới đang xảy ra tại một số nước và Tổ chức Y tế thế giới (WHO) vẫn chưa công bố hết tình trạng y tế công cộng khẩn cấp đáng quan ngại đối với dịch Covid-19. Vì thế người dân, các cơ quan chức năng và chính quyền các cấp không được phép chủ quan, lơ là mà cần chủ động thực hiện các biện pháp phòng chống dịch theo đúng khuyến cáo của Bộ Y tế.

Dịch Covid-19 làm tăng ca mắc và diễn biến phức tạp trở lại, phải chăng virus SARS-CoV-2 đã có thêm biến thể mới nguy hiểm hơn?

Qua giám sát cho thấy, Omicron vẫn là biến thể gây bệnh chủ yếu ở nước ta. Nó lây lan nhanh, phần nào có sự lẫn trốn miễn dịch nhưng chủ yếu gây bệnh nhẹ, không gây triệu chứng tăng nặng. Đến thời điểm này, biến thể phụ Omicron của SARS-CoV-2 đã xuất hiện được 16 tháng với hơn 500 biến thể phụ khác nhau. Biến thể này đang lưu hành hầu hết các nơi trên thế giới và đang chiếm ưu thế. Sở dĩ số ca mắc Covid-19 tăng cao trở lại do sau một thời gian tiêm vaccine, miễn dịch giảm. Cùng với đó, miễn dịch của người đã mắc cũng giảm nên họ tiếp tục có nguy cơ mắc lại.

Ngoài ra trong bối cảnh bình thường và mở cửa, việc đi lại, giao lưu, du lịch của người dân cũng tăng cao, tạo điều kiện thuận lợi cho virus gây Covid-19 lây lan. Đặc biệt cần lưu ý sau khi tình hình dịch Covid-19 được kiểm soát tốt và độ bao phủ vaccine rất cao, nhiều người đã có tâm lý chủ quan, lơ là với việc thực hiện các biện pháp phòng chống dịch.

Nguy cơ Covid-19 đến đâu đáp ứng đến đó

Dịch Covid-19 vẫn tiềm ẩn nhiều nguy cơ, chúng ta cần làm gì để phòng chống dịch hiệu quả nhưng vẫn đảm bảo phát triển kinh tế - xã hội, thưa ông?

Bản thân virus chưa mất đi mà vẫn tồn tại, lây lan trong cộng đồng nên trong bối cảnh các quốc gia mở cửa để phát triển kinh tế và nhu cầu giao lưu, đi lại giữa các vùng, các quốc gia ngày càng tăng, cùng với đó là các sự kiện tập trung đông người dẫn đến nguy cơ dịch lây lan, gia tăng ca mắc cũng là điều dễ hiểu. Do đó, ngành y tế phải giám sát chặt chẽ diễn biến tình hình dịch bệnh, đánh giá chính xác các nguy cơ để kịp thời có cảnh báo cho người dân và đưa ra các biện pháp phản ứng phù hợp, không để bị động, bất ngờ. Đặc biệt cần kiểm soát không để dịch bùng phát mạnh và không được để gây quá tải hệ thống y tế. Trong phòng chống dịch Covid-19 phải linh hoạt, thực hiện nguyên tắc nới lỏng nhưng không buông trôi, thả lỏng và vẫn kiểm soát dịch bệnh hiệu quả, nguy cơ đến đâu đáp ứng đến đó.

Nếu chúng ta đánh giá nguy cơ không đúng thì không kiểm soát được dịch bệnh nhưng nếu đánh giá nguy cơ cao quá, dẫn tới đáp ứng thái quá, gây tổn hại đến kinh tế, an sinh xã hội của người dân hoặc đầu tư cho chống dịch quá tốn kém trong khi còn rất nhiều dịch bệnh khác cũng đang phải phòng chống. Vì vậy, không nên quá lo lắng nhưng cũng đừng chủ quan lơ là. Điều quan trọng cần làm là bảo vệ nhóm đối tượng nguy cơ cao, dễ bị tổn thương trước Covid-19 như: người già, trẻ em, người suy giảm miễn dịch, người chưa tiêm vaccine Covid-19 và lực lượng y tế tuyến đầu.

Hiện nay, chúng ta mới tổ chức tiêm vaccine Covid-19 tới mũi thứ 4 nhưng trong bối cảnh dịch Covid-19 như hiện nay, có cần thiết tiêm mũi thứ 5, thưa ông?

Dù cả nước đã bao phủ rộng rãi vaccine Covid-19 nhưng tỷ lệ tiêm chủng không đồng đều, có địa phương tỷ lệ tiêm vẫn thấp, nhất là mũi 3 và 4. Thời gian qua, có nhiều người chưa tiêm vaccine mũi bổ sung (mũi 4), hoặc thời gian tiêm mũi 3 đã lâu nên miễn dịch kém đi. WHO đánh giá những người đã tiêm vaccine hoặc đã từng nhiễm bệnh thì hầu hết có miễn dịch. Chính yếu tố này làm các trường hợp khi mắc bệnh có biểu hiện nhẹ hơn, ít hoặc không có triệu chứng.

Theo khuyến nghị mới, cần tập trung ưu tiên tiêm chủng bảo vệ nhóm nguy cơ cao vì nếu miễn dịch của các đối tượng này giảm dễ dẫn đến tình trạng tăng số ca nặng, nhập viện và nguy cơ tử vong cao. Những đối tượng ưu tiên này cần tiêm mũi bổ sung và Bộ Y tế đang tập trung khuyến cáo tiêm để bảo vệ những đối tượng này.