Thị trường “ấm” dần
Từ đầu tháng 3-2023, Chính phủ đã ban hành Nghị định 08/2023 sửa đổi, bổ sung, ngưng hiệu lực thi hành một số điều tại các nghị định quy định về chào bán, giao dịch TPDN riêng lẻ tại thị trường trong nước và chào bán ra thị trường quốc tế. Nghị định này đã tháo gỡ ngay các vướng mắc của thị trường TPDN. Theo báo cáo thị trường trái phiếu quý 1-2023 của Hiệp hội Thị trường trái phiếu Việt Nam, hoạt động phát hành TPDN diễn ra khá thưa thớt trong 2 tháng đầu năm, nhưng qua tháng 3-2023 đã bắt đầu khởi sắc. Cụ thể, bất động sản là nhóm ngành chiếm phần lớn giá trị phát hành trong quý 1-2023, với 24.235 tỷ đồng, tương đương 92%. Có 7/8 số đợt phát hành của doanh nghiệp nhóm bất động sản có tài sản đảm bảo bằng bất động sản hoặc bảo lãnh từ ngân hàng.
Thị trường TPDN, đặc biệt là TPDN bất động sản, không chỉ “ấm” hơn sau khi Nghị định 08/2023 đi vào thực tiễn mà thanh khoản thị trường TPDN cũng được cải thiện. Không ít “ông lớn” bất động sản như: Công ty Hưng Thịnh, Novaland, Công ty cổ phần Tập đoàn Tiến Phước… cũng đã đàm phán giãn nợ thành công với trái chủ. Mặc dù vậy, các chuyên gia đánh giá, Nghị định 08/2023 chỉ tác động tích cực đến thị trường TPDN trong ngắn hạn. Việc đàm phán giãn nợ với trái chủ theo Nghị định 08/2023 cũng không thể một sớm một chiều giúp “rã đông” thị trường ngay được. Thực tế cũng cho thấy, qua 2 tuần đầu tháng 4-2023, thị trường TPDN yên ắng trở lại; thị trường không ghi nhận lô TPDN nào phát hành thành công.
Ngân hàng “giải cứu”
Trong bối cảnh áp lực về dòng tiền còn rất căng thẳng thì các doanh nghiệp bất động sản vẫn phải tiếp tục mua lại TPDN. Tính từ đầu năm đến nay, lượng TPDN phát hành mới thấp hơn lượng TPDN mà doanh nghiệp mua lại. Thống kê cho thấy, từ đầu năm đến nay, tổng khối lượng phát hành TPDN được ghi nhận đạt gần 29.000 tỷ đồng. Trong khi đó, tổng giá trị TPDN được các doanh nghiệp mua lại là hơn 38.000 tỷ đồng (tăng 64% so với cùng kỳ năm 2022). Đây là gánh nặng rất lớn đối với doanh nghiệp, chưa kể số trái phiếu đáo hạn những tháng cuối năm vẫn đang rất lớn. Theo ước tính của Công ty Xếp hạng tín nhiệm FiinRatings, thời điểm đáo hạn TPDN riêng lẻ sẽ rơi vào năm 2023 (157,97 ngàn tỷ đồng) và năm 2024 (341,27 ngàn tỷ đồng).
Theo thống kê từ Bộ Tài chính, trong quý 1-2023, khối lượng TPDN đã phát hành đạt 24.708 tỷ đồng, và hầu như bên mua là nhà đầu tư tổ chức, trong đó ngân hàng chiếm 77%. Như vậy, sức cầu của thị trường trái phiếu đang phụ thuộc lớn vào ngân hàng. Các ngân hàng thương mại (NHTM) có vai trò rất quan trọng trong việc tham gia xử lý TPDN sắp đáo hạn. Mới đây, để góp phần gia tăng thanh khoản, tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy phát triển thị trường TPDN, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã ban hành Thông tư 03/2023 ngưng hiệu lực thi hành khoản 11, điều 4, Thông tư 16/2021 quy định việc tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài mua, bán TPDN. Theo đó, từ ngày 24-4 đến hết ngày 31-12-2023, các NHTM được mua lại TPDN chưa niêm yết đã bán trong vòng 12 tháng.
Việc cơ quan quản lý cho phép các ngân hàng “giải cứu” TPDN được các chuyên gia nhận định sẽ phần nào làm tăng tính thanh khoản trên thị trường, nhất là khi các ngân hàng đang là trái chủ lớn nhất, ước tính chiếm khoảng 34% tổng dư nợ TPDN đang lưu hành. Việc các ngân hàng được tham gia sâu hơn trong việc mua bán lại TPDN cũng sẽ góp phần thúc đẩy thị trường bất động sản, vì đây là một trong những nhóm doanh nghiệp phát hành TPDN lớn nhất. Từ đó, các doanh nghiệp bất động sản có thể huy động vốn từ kênh trái phiếu thuận lợi hơn.
Theo chuyên gia phân tích của Công ty Chứng khoán VNDirect, thị trường TPDN sẽ được giải tỏa phần nào khi các NHTM được quyền mua TPDN có điều kiện kèm theo. Đây cũng là một cách để các ngân hàng đẩy tăng trưởng cho vay thông qua việc mua TPDN, trong bối cảnh tăng trưởng tín dụng quá thấp và thanh khoản tại ngân hàng đang dư thừa. Mặc dù vậy, nhiều chuyên gia đánh giá, cũng tùy khả năng mà các ngân hàng có thể rót tiền “giải cứu” TPDN vì hiện nay các ngân hàng ưu tiên việc quản trị rủi ro, cân bằng chất lượng tài sản hơn là mục tiêu tăng trưởng.
TS Cấn Văn Lực, thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính - tiền tệ quốc gia, cho biết, Thông tư 03/2023 mà NHNN vừa ban hành nhằm 2 mục đích chính. Thứ nhất, góp phần tháo gỡ khó khăn cho thị trường TPDN, nhất là trong bối cảnh các khoản nợ TPDN đáo hạn rơi vào quý 2 và quý 3-2023 tương đối nhiều. Thứ hai, sẽ làm tăng tính linh hoạt, chủ động cho các tổ chức tín dụng cho vay, đầu tư, xem xét mua lại TPDN. Nhìn chung, Thông tư 03/2023 sẽ góp phần khơi thông, tăng tính thanh khoản cho thị trường TPDN, tăng nguồn lực về vốn cho doanh nghiệp phục vụ hoạt động sản xuất kinh doanh, đầu tư, thúc đẩy phát triển thị trường TPDN trong tình hình khó khăn hiện nay theo chủ trương của Chính phủ, từ đó thúc đẩy tăng trưởng đến cuối năm và năm tới.
