Khôi phục và bảo vệ hệ sinh thái Vườn quốc gia Tràm Chim

Cần thiết bảo tồn đàn sếu

Theo UBND tỉnh Đồng Tháp, mục tiêu chung của đề án là phục hồi và phát triển đàn sếu đầu đỏ tại VQG Tràm Chim bằng biện pháp nuôi thả tự nhiên. Trong giai đoạn 2022-2032, nuôi thả 100 cá thể sếu với tối thiểu 50 cá thể sống sót. Đàn sếu đầu đỏ thả về môi trường có thể tự sinh sản, tồn tại ngoài tự nhiên và sinh sống quanh năm ở VQG Tràm Chim. Mục tiêu giai đoạn 2022-2028 sẽ tiếp nhận 30 cá thể sếu 6 tháng tuổi từ Thái Lan về nuôi, chăm sóc và thả về môi trường thiên nhiên. Cơ sở vật chất chuồng trại phục vụ việc nuôi, thả về thiên nhiên được hoàn chỉnh để phục vụ triển khai cho cả quy trình. Hệ sinh thái VQG Tràm Chim được phục hồi thông qua việc điều tiết nước hợp lý và áp dụng các biện pháp nghiên cứu phù hợp, nhằm phục vụ môi trường sinh sống của sếu đầu đỏ.

TS Trần Triết, Giám đốc Chương trình bảo tồn sếu Đông Nam Á, cho rằng, việc bảo tồn đàn sếu là việc làm ý nghĩa, đóng góp lớn về văn hóa không chỉ của tỉnh Đồng Tháp mà cả vùng ĐBSCL. Việc phục hồi đàn sếu cũng góp phần bảo tồn đa dạng sinh học, vì sếu là loài được ưu tiên bảo tồn của Việt Nam và thế giới. Theo TS Trần Triết, số lượng sếu trên thế giới đang bị suy giảm rất nhanh, tỉnh Đồng Tháp thực hiện bảo tồn, khôi phục loài này cũng là cách bảo vệ nguồn gen, thể hiện cam kết của Việt Nam trong thực hiện công ước đa dạng sinh học. “Việc bảo tồn không chỉ mang lại đàn sếu, mà quan trọng hơn là góp phần phục hồi và quản lý tốt hệ sinh thái của VQG Tràm Chim, vốn là một hệ sinh thái hình mẫu còn sót lại của vùng Đồng Tháp Mười”, TS Trần Triết cho hay.

Theo lộ trình của đề án, đến năm 2028 dự kiến có khoảng 200ha lúa sẽ chuyển sang mô hình sản xuất sinh thái, định hướng mô hình sản xuất nông nghiệp hữu cơ tại vùng lân cận thuộc huyện Tam Nông. Trong 5 năm đầu, có thể cho sếu sinh sản và sống tốt trong điều kiện trong và ngoài VQG Tràm Chim. Giai đoạn 2029-2032, tỉnh Đồng Tháp tiếp tục đàm phán với phía Thái Lan để tiếp nhận thêm 30 cá thể sếu từ 6 tháng tuổi, dự kiến nuôi sinh sản được khoảng 40 cá thể sếu từ đàn bố mẹ ban đầu. Cùng với đó, xây dựng biểu đồ phân bố sếu sinh sống bên trong và ngoài VQG Tràm Chim. Cán bộ kỹ thuật có thể tự chăm sóc sếu thành công và cho sinh sản, thả về thiên nhiên; tăng số hộ tham gia du lịch sinh thái (10 hộ) kết hợp ngắm đàn sếu và các hoạt động liên quan đến sinh thái ruộng, vườn.

Bí thư Tỉnh ủy Đồng Tháp Lê Quốc Phong yêu cầu VQG Tràm Chim khẩn trương hoàn thiện các thủ tục pháp lý liên quan đến việc tiếp nhận cá thể sếu đầu đỏ, đồng thời tham vấn ý kiến chuyên gia để có phương án cụ thể về vận chuyển, chăm sóc sếu tại VQG. Đặc biệt là cần hoàn thiện hạ tầng kỹ thuật, đảm bảo các điều kiện tổ chức lễ công bố đề án.

Xây dựng hệ sinh thái nông nghiệp hữu cơ

Là đơn vị giúp kết nối việc hợp tác chuyển giao sếu giữa UBND tỉnh Đồng Tháp với cơ quan chức năng Thái Lan, Phó Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Chăn nuôi C.P Việt Nam Lê Nhật Thùy chia sẻ: “Thái Lan mất 20 năm để học tập, nghiên cứu và 10 năm gần đây để phục hồi đàn sếu. Nhưng để bảo tồn sếu phải xây dựng hệ sinh thái nông nghiệp hữu cơ để tạo môi trường thuận lợi cho sếu phát triển. Trước mắt, sản xuất hữu cơ có thể không mang lại lợi nhuận cao cho nông dân như phương thức canh tác truyền thống, nhưng có nhiều giải pháp tăng thu nhập cho nông dân để họ sống được và cùng tham gia bảo tồn sếu”.

Theo ông Lưu Văn Tiến, Phó trưởng Phòng NN-PTNT huyện Tam Nông (tỉnh Đồng Tháp), địa phương đã vận động nông dân chuyển đổi phương thức canh tác lúa từ truyền thống sang hướng sinh thái nhằm giảm dư lượng thuốc bảo vệ thực vật để sếu không bị ảnh hưởng khi ra ruộng lúa sinh sản. Hiện một số nông dân ở vùng đệm VQG Tràm Chim đã chuyển đổi được 2 vụ, trong đó, vụ hè thu 2023 sản xuất được 37ha và tăng lên 112ha trong vụ thu đông. Thống kê cho thấy, vụ thu đông 2023, tỷ lệ sử dụng phân hữu cơ và thuốc sinh học tăng lên 50%. Từ bước đệm này, dự kiến tỷ lệ sẽ nâng lên 70% ở vụ tiếp theo và đến năm 2027, việc sản xuất lúa của nông dân vùng đệm sẽ đạt 100% dùng phân hữu cơ và thuốc sinh học. Theo đánh giá, bước đầu đã thiết lập được phương thức canh tác theo hướng sinh thái mang tính cộng đồng, khả thi và có khả năng nhân rộng với quy mô lớn, đồng thời nâng cao nhận thức cho người dân về lợi ích của việc dùng phân hữu cơ trong sản xuất, từng bước thay thế phân hóa học. Tới đây, Phòng NN-PTNT huyện Tam Nông sẽ định hướng xây dựng sản phẩm gạo sinh thái nhãn hiệu “Gạo sếu Tam Nông”. Đây cũng là cách thức quảng bá sản phẩm gạo sinh thái kết hợp bảo tồn sếu đầu đỏ để người tiêu dùng trong và ngoài nước biết đến.