Khai thác tiềm năng không gian dọc sông Đồng Nai: Xây dựng “hành lang xanh” dọc sông Sài Gòn

Hạn chế tiện ích, không gian dịch vụ công cộng

Sông Sài Gòn có chiều dài 256km, trong đó đoạn chảy qua địa phận TPHCM khoảng 80km. TPHCM chia sông Sài Gòn ra làm 2 vùng, gồm vùng thượng lưu từ hồ Dầu Tiếng đến cầu Phú Long (quận 12) và vùng trung - hạ lưu từ cầu Phú Long đến ngã ba mũi Đèn Đỏ (ngã ba sông Sài Gòn - sông Soài Rạp, quận 7).

Là một trong những phụ lưu của sông Đồng Nai, sông Sài Gòn được đánh giá có tiềm năng lớn góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, không gian đô thị của khu vực Đông Nam bộ nói chung và TPHCM nói riêng.

Tuy nhiên, thời gian qua, TPHCM vẫn chưa khai thác hết thế mạnh tự nhiên này. Cụ thể, hiện không gian hai bên bờ sông Sài Gòn chưa được thiết lập các hệ thống tiện ích, không gian dịch vụ công cộng và cảnh quan dọc bờ sông Sài Gòn còn hạn chế; việc quy hoạch hai bên bờ sông Sài Gòn còn manh mún, chưa đồng bộ. Một số khu vực có tiềm năng lớn dọc bờ sông như Khu đô thị mới Thủ Thiêm, khu Thảo Điền (TP Thủ Đức), bán đảo Thanh Đa (quận Bình Thạnh)… vẫn chưa hoàn chỉnh.

Theo Sở QH-KT TPHCM, từ nay đến năm 2025, dự kiến cải tạo, chỉnh trang hành lang sông Sài Gòn ở khu vực trung tâm thành phố gắn với các đề án phát triển kinh tế, dịch vụ. Giai đoạn tiếp theo, từ năm 2025-2045, triển khai các dự án đầu tư cơ sở hạ tầng xanh tích hợp với hoạt động du lịch và kinh tế, dịch vụ giải trí, đồng thời hoàn chỉnh pháp lý về quy hoạch tại khu vực dọc sông này. Trên thực tế, TPHCM đã, đang tiến hành đầu tư xây dựng nhiều dịch vụ dọc bờ sông Sài Gòn; việc UBND TP Thủ Đức vừa khai trương công viên là một ví dụ. Trước đó, giữa tháng 3-2022, TPHCM hoàn thành và đưa vào sử dụng công viên bến Bạch Đằng (quận 1) với quy mô chỉnh trang khoảng 1,6ha.

Điểm đến văn hóa, du lịch

Việc quy hoạch, khai thác không gian dọc sông Sài Gòn đang được lãnh đạo TPHCM quan tâm. Theo Tiến sĩ - kiến trúc sư Nguyễn Tuấn Anh, Trưởng phòng Quản lý quy hoạch chung (Sở QH-KT TPHCM), Đề án quy hoạch và quản lý hành lang sông Sài Gòn đã cơ bản hoàn chỉnh. Trong đó, quy hoạch sông Sài Gòn đặt ra mục tiêu gắn kết cộng đồng, kết nối vùng và hướng ra thế giới, để đến năm 2030 phát triển ven sông Sài Gòn thành điểm đến văn hóa của châu Á với mức tăng trưởng 8%-8,5%/năm.

Trong Đề án quy hoạch và quản lý hành lang sông Sài Gòn, dự kiến khu vực dọc trung tâm sẽ hình thành công viên, sân chơi trẻ em, đường đi bộ, góc thiền, không gian sinh hoạt cộng đồng..., nhằm tạo ra ốc đảo đô thị xanh cho người dân. Cùng với đó, khai thác lịch sử lâu đời của thành phố và văn hóa sông nước với những viện bảo tàng, các khu vực hoạt động nghệ thuật và điểm đến lịch sử; đẩy mạnh kinh doanh quán ăn đường phố và các hoạt động giải trí khác...

Ở khu vực Củ Chi, tận dụng lợi thế dòng sông để có thể đầu tư xây dựng trở thành điểm tập kết thuyền phà, di chuyển hàng hóa và phát triển vận tải đường thủy Ngoài ra, một chiến lược quy hoạch đô thị và cảnh quan tổng thể để biến sông Sài Gòn thành hành lang xanh và hành lang kết nối với các đô thị trong vùng cũng được đặt ra.

Đó là xem xét phát triển đô thị hoặc chiến lược tái phát triển đô thị quan trọng trùng với các điểm di sản ở khu vực sông Sài Gòn; phát triển nhiều khu dân cư cao cấp hướng sông để có điều kiện thu hút nguồn vốn xã hội hóa đầu tư... Không chỉ đề án nêu trên, trong vòng 20 năm qua, TPHCM đã quy hoạch nhiều hécta đất cho mục đích phát triển đô thị dọc hành lang sông Sài Gòn, trong đó có 930ha đã được quy hoạch hoàn chỉnh. Vấn đề cốt lõi hiện nay là phải có kế hoạch, chiến lược đầu tư cụ thể để hiện thực hóa các quy hoạch này.