Tiềm năng lớn
Ngày 25-11 vừa qua, Công ty TNHH Thường Nhật đã chính thức đưa vào phục vụ tuyến buýt đường sông đầu tiên trên địa bàn TPHCM với tuyến số 1 Bạch Đằng - Linh Đông, có thể xem như cột mốc đánh dấu thêm sự ra đời của loại hình giao thông vận tải công cộng, trên cơ sở khai thác thế mạnh tiềm năng của đường thủy nội địa TPHCM.
Các tuyến đường thủy nội địa trên địa bàn thành phố cùng với các tuyến đường thủy nội địa Trung ương, tuyến hàng hải và hàng trăm cảng biển, cảng sông lớn, nhỏ đã và đang tạo thành mạng lưới vận tải đường thủy kết nối với vùng kinh tế trọng điểm phía Nam; nối kết giao thương vận tải và kinh tế quốc tế. Chính vì thế, việc quản lý, khai thác, vận hành và phát triển tốt mạng lưới đường thủy nội địa là vấn đề bức bách bởi sẽ góp phần không nhỏ vào sự phát triển kinh tế - xã hội của thành phố.
Việc đầu tư đúng hướng không những giúp tăng năng lực vận tải thủy trên các tuyến sông, mà còn góp phần hạ giá thành vận tải lưu thông hàng hóa trong khu vực. Thêm nữa, đường thủy phát triển sẽ góp phần giảm áp lực lên đường bộ hiện đang quá tải, đặc biệt cần thiết trong bối cảnh siết chặt quản lý tải trọng phương tiện trên đường bộ hiện nay, vốn dĩ là tác nhân khiến mật độ giao thông và chi phí vận tải trên đường bộ tăng cao.
Ưu thế của đường thủy nội địa còn ở chỗ việc đầu tư để phát huy tiềm năng vận tải trên các tuyến sông rất khả thi, trong khi diện tích đường bộ có giới hạn, không thể mở rộng mãi. Trên bình diện nào đó, tính ưu việt của giao thông vận tải thủy so với đường bộ rất đáng kể. Có thể kiểm chứng điều này thông qua khả năng vận chuyển của 1 sà lan hoặc 1 tàu trọng tải 300 tấn, tính ra tương đương với sức vận chuyển của 15 xe tải hạng nặng trên đường bộ. Qua đó, có thể thấy tiềm năng khai thác mạng lưới vận tải đường thủy nội địa của TPHCM rất lớn và một khi hoạt động giao thông vận tải đường thủy nội địa được quan tâm đầu tư đúng mức sẽ góp phần hạ giá thành vận chuyển, tạo sức cạnh tranh cho hàng hóa nội địa. Ngoài ra, hoạt động giao thông vận tải đường thủy nội địa còn có thêm nhiều lợi thế như vận chuyển hàng hóa với khối lượng lớn, hàng hóa siêu trường, siêu trọng và ít gây ô nhiễm môi trường.
Tạo liên kết, tăng phát triển
Nhận thức rõ những lợi ích tiềm tàng ấy nên trong quy hoạch mạng lưới đường thủy và cảng - bến trên địa bàn TPHCM giai đoạn đến năm 2020 có 5 tuyến vận tải thủy được chính quyền thành phố đánh giá cao, đó là các tuyến: rạch Đỉa - rạch Dơi - sông Phú Xuân, rạch Ông Lớn 2 - sông Phước Kiểng - rạch Mương Chuối, rạch Tôm - sông Mương Chuối, rạch Dơi - sông Kinh - sông Đồng Điền và tuyến rạch Dừa - sông Giồng - rạch Giồng - kênh Lộ. Các tuyến này đều có điều kiện thủy vận tốt do đặc điểm mặt sông rộng, độ sâu lớn, cho phép vận hành các phương tiện vận tải thủy nội địa cỡ trung bình, thậm chí phương tiện vận tải thủy nội địa cỡ lớn cũng có thể lưu thông tốt nếu được đầu tư nạo vét, chỉnh trị tốt.
Trong mắt của giới chuyên gia, qua việc hoạch định những dự án luồng tuyến giao thông thủy này, cho thấy có tầm nhìn xa bởi toàn bộ 5 luồng tuyến trên đều là những tuyến vận tải thủy trọng yếu, giữ vai trò nối kết với trục đường thủy quốc gia như tuyến rạch Ông Lớn - kênh Cây Khô - sông Cần Giuộc với tuyến hàng hải luồng tàu biển trên sông Soài Rạp. Chính từ những kết nối này, dẫn tới hệ quả tích cực khác khi trực tiếp giải tỏa hàng hóa xuất nhập khẩu tại khu cảng biển Hiệp Phước và Cát Lái.
Vẫn theo quy hoạch, cả 5 tuyến vận tải thủy nêu trên đều là tuyến cấp IV đường thủy nội địa, tức có thiết kế dành cho tàu tải trọng từ 51 - 100 tấn lưu thông. Theo Khu Quản lý đường thủy nội địa (thuộc Sở Giao thông Vận tải TPHCM), vai trò và chức năng của 5 tuyến vận tải thủy này nếu được đầu tư, cải tạo đạt cấp quy hoạch sẽ đáp ứng được 3 tiêu chí quan trọng, đó là hình thành khu vực tác nghiệp vận tải thủy với quy mô lớn, từ cảng đến cảng và từ cảng biển vào sâu trong thành phố. Tạo khả năng liên kết trực tiếp giữa cảng biển với khu vực đồng bằng sông Cửu Long, cảng biển với TPHCM vốn dĩ là địa chỉ sản xuất và tiêu thụ hàng hóa đầy tiềm năng của toàn khu vực kinh tế trọng điểm phía Nam. Cuối cùng, 5 hướng tuyến được chọn trên sẽ tạo thành hệ thống cầu nối liên kết các trục vận tải thủy quốc gia với đầu mối cảng biển số một trong khu vực, đồng thời là động lực thúc đẩy mạnh mẽ liên kết sông - biển và thúc đẩy vận tải thủy nội địa phát triển.
Ích lợi của 5 tuyến vận tải thủy trên nói riêng và mạng lưới các tuyến thủy kết nối nói chung là rất rõ ràng như tuyến rạch Dơi - sông Kinh là một ví dụ. Mặc dù chỉ là tuyến kết nối thủy nội địa cấp 4 với chiều dài 9km, nhưng đây là tuyến kết nối tắt giữa các cụm bến, cảng khu vực nội thành, cảng sông Phú Định với cảng biển Hiệp Phước thông qua tuyến sông Cần Giuộc. Chính nhờ tuyến thủy lộ đi tắt này mà cự ly vận chuyển hàng hóa của các phương tiện lưu thông từ khu vực nội thành đi khu vực cảng Hiệp Phước được rút ngắn vì không còn phải lưu thông đường vòng ra sông Nhà Bè, mũi Đèn Đỏ, sông Sài Gòn.
Tương tự, tuyến rạch Tôm (nhánh Phước Kiểng) là tuyến kết nối các cụm bến, cảng khu vực các quận 4, quận 7 với cảng biển Hiệp Phước thông qua tuyến rạch Đỉa, rạch Ông Lớn vốn dĩ có nhu cầu vận tải đường thủy rất lớn. Quan trọng hơn, đây còn là tuyến nối tắt để rút ngắn cự ly vận chuyển, không cần phải đi vòng ra luồng sông Nhà Bè và sông Sài Gòn.
Trong khi đó, tuyến rạch Chiếc - rạch Trau Trảu giữ vai trò kết nối tắt sông Sài Gòn với sông Đồng Nai. Một khi dự án khai thông tuyến này hoàn thành, lợi ích kinh tế mang lại sẽ không đo đếm được bởi chức năng liên kết 2 khu vực cụm cảng Thủ Đức và Đồng Nai với cụm cảng biển Cát Lái. Tuyến rạch Giồng - sông Kinh Lộ cũng giữ vai trò kết nối khu cảng biển Hiệp Phước với khu vực nội thành và cảng sông Phú Định thông qua tuyến sông Cần Giuộc, đồng thời kết nối với khu vực đồng bằng sông Cửu Long qua ngõ sông Vàm Cỏ. Ngoài các tuyến trên, cụm cảng Hiệp Phước còn kết nối với các tỉnh Bình Dương, Đồng Nai, Bà Rịa - Vũng Tàu thông qua các luồng tuyến hàng hải như sông Sài Gòn, sông Đồng Nai và sông Soài Rạp.
Vấn đề cần làm tiếp theo của cấp có thẩm quyền là tăng cường đầu tư chỉnh trang, cải tạo, nạo vét các luồng tuyến thủy nội địa trên địa bàn thành phố, bao gồm nạo vét chỉnh trị luồng, thanh thải chướng ngại vật trên đường nước, gia cố chống xói lở bờ tại một số cung - chặng trên tuyến, bổ sung các biển báo hiệu thủy vận như báo hiệu kilômét, báo hiệu ngã ba, báo hiệu tránh vượt, biển báo tốc độ, chỉ dẫn neo đậu phương tiện…
Ngày 25-11 vừa qua, Công ty TNHH Thường Nhật đã chính thức đưa vào phục vụ tuyến buýt đường sông đầu tiên trên địa bàn TPHCM với tuyến số 1 Bạch Đằng - Linh Đông, có thể xem như cột mốc đánh dấu thêm sự ra đời của loại hình giao thông vận tải công cộng, trên cơ sở khai thác thế mạnh tiềm năng của đường thủy nội địa TPHCM.
Các tuyến đường thủy nội địa trên địa bàn thành phố cùng với các tuyến đường thủy nội địa Trung ương, tuyến hàng hải và hàng trăm cảng biển, cảng sông lớn, nhỏ đã và đang tạo thành mạng lưới vận tải đường thủy kết nối với vùng kinh tế trọng điểm phía Nam; nối kết giao thương vận tải và kinh tế quốc tế. Chính vì thế, việc quản lý, khai thác, vận hành và phát triển tốt mạng lưới đường thủy nội địa là vấn đề bức bách bởi sẽ góp phần không nhỏ vào sự phát triển kinh tế - xã hội của thành phố.
Việc đầu tư đúng hướng không những giúp tăng năng lực vận tải thủy trên các tuyến sông, mà còn góp phần hạ giá thành vận tải lưu thông hàng hóa trong khu vực. Thêm nữa, đường thủy phát triển sẽ góp phần giảm áp lực lên đường bộ hiện đang quá tải, đặc biệt cần thiết trong bối cảnh siết chặt quản lý tải trọng phương tiện trên đường bộ hiện nay, vốn dĩ là tác nhân khiến mật độ giao thông và chi phí vận tải trên đường bộ tăng cao.
Ưu thế của đường thủy nội địa còn ở chỗ việc đầu tư để phát huy tiềm năng vận tải trên các tuyến sông rất khả thi, trong khi diện tích đường bộ có giới hạn, không thể mở rộng mãi. Trên bình diện nào đó, tính ưu việt của giao thông vận tải thủy so với đường bộ rất đáng kể. Có thể kiểm chứng điều này thông qua khả năng vận chuyển của 1 sà lan hoặc 1 tàu trọng tải 300 tấn, tính ra tương đương với sức vận chuyển của 15 xe tải hạng nặng trên đường bộ. Qua đó, có thể thấy tiềm năng khai thác mạng lưới vận tải đường thủy nội địa của TPHCM rất lớn và một khi hoạt động giao thông vận tải đường thủy nội địa được quan tâm đầu tư đúng mức sẽ góp phần hạ giá thành vận chuyển, tạo sức cạnh tranh cho hàng hóa nội địa. Ngoài ra, hoạt động giao thông vận tải đường thủy nội địa còn có thêm nhiều lợi thế như vận chuyển hàng hóa với khối lượng lớn, hàng hóa siêu trường, siêu trọng và ít gây ô nhiễm môi trường.
Tạo liên kết, tăng phát triển
Nhận thức rõ những lợi ích tiềm tàng ấy nên trong quy hoạch mạng lưới đường thủy và cảng - bến trên địa bàn TPHCM giai đoạn đến năm 2020 có 5 tuyến vận tải thủy được chính quyền thành phố đánh giá cao, đó là các tuyến: rạch Đỉa - rạch Dơi - sông Phú Xuân, rạch Ông Lớn 2 - sông Phước Kiểng - rạch Mương Chuối, rạch Tôm - sông Mương Chuối, rạch Dơi - sông Kinh - sông Đồng Điền và tuyến rạch Dừa - sông Giồng - rạch Giồng - kênh Lộ. Các tuyến này đều có điều kiện thủy vận tốt do đặc điểm mặt sông rộng, độ sâu lớn, cho phép vận hành các phương tiện vận tải thủy nội địa cỡ trung bình, thậm chí phương tiện vận tải thủy nội địa cỡ lớn cũng có thể lưu thông tốt nếu được đầu tư nạo vét, chỉnh trị tốt.
Trong mắt của giới chuyên gia, qua việc hoạch định những dự án luồng tuyến giao thông thủy này, cho thấy có tầm nhìn xa bởi toàn bộ 5 luồng tuyến trên đều là những tuyến vận tải thủy trọng yếu, giữ vai trò nối kết với trục đường thủy quốc gia như tuyến rạch Ông Lớn - kênh Cây Khô - sông Cần Giuộc với tuyến hàng hải luồng tàu biển trên sông Soài Rạp. Chính từ những kết nối này, dẫn tới hệ quả tích cực khác khi trực tiếp giải tỏa hàng hóa xuất nhập khẩu tại khu cảng biển Hiệp Phước và Cát Lái.
Vẫn theo quy hoạch, cả 5 tuyến vận tải thủy nêu trên đều là tuyến cấp IV đường thủy nội địa, tức có thiết kế dành cho tàu tải trọng từ 51 - 100 tấn lưu thông. Theo Khu Quản lý đường thủy nội địa (thuộc Sở Giao thông Vận tải TPHCM), vai trò và chức năng của 5 tuyến vận tải thủy này nếu được đầu tư, cải tạo đạt cấp quy hoạch sẽ đáp ứng được 3 tiêu chí quan trọng, đó là hình thành khu vực tác nghiệp vận tải thủy với quy mô lớn, từ cảng đến cảng và từ cảng biển vào sâu trong thành phố. Tạo khả năng liên kết trực tiếp giữa cảng biển với khu vực đồng bằng sông Cửu Long, cảng biển với TPHCM vốn dĩ là địa chỉ sản xuất và tiêu thụ hàng hóa đầy tiềm năng của toàn khu vực kinh tế trọng điểm phía Nam. Cuối cùng, 5 hướng tuyến được chọn trên sẽ tạo thành hệ thống cầu nối liên kết các trục vận tải thủy quốc gia với đầu mối cảng biển số một trong khu vực, đồng thời là động lực thúc đẩy mạnh mẽ liên kết sông - biển và thúc đẩy vận tải thủy nội địa phát triển.
Ích lợi của 5 tuyến vận tải thủy trên nói riêng và mạng lưới các tuyến thủy kết nối nói chung là rất rõ ràng như tuyến rạch Dơi - sông Kinh là một ví dụ. Mặc dù chỉ là tuyến kết nối thủy nội địa cấp 4 với chiều dài 9km, nhưng đây là tuyến kết nối tắt giữa các cụm bến, cảng khu vực nội thành, cảng sông Phú Định với cảng biển Hiệp Phước thông qua tuyến sông Cần Giuộc. Chính nhờ tuyến thủy lộ đi tắt này mà cự ly vận chuyển hàng hóa của các phương tiện lưu thông từ khu vực nội thành đi khu vực cảng Hiệp Phước được rút ngắn vì không còn phải lưu thông đường vòng ra sông Nhà Bè, mũi Đèn Đỏ, sông Sài Gòn.
Tương tự, tuyến rạch Tôm (nhánh Phước Kiểng) là tuyến kết nối các cụm bến, cảng khu vực các quận 4, quận 7 với cảng biển Hiệp Phước thông qua tuyến rạch Đỉa, rạch Ông Lớn vốn dĩ có nhu cầu vận tải đường thủy rất lớn. Quan trọng hơn, đây còn là tuyến nối tắt để rút ngắn cự ly vận chuyển, không cần phải đi vòng ra luồng sông Nhà Bè và sông Sài Gòn.
Trong khi đó, tuyến rạch Chiếc - rạch Trau Trảu giữ vai trò kết nối tắt sông Sài Gòn với sông Đồng Nai. Một khi dự án khai thông tuyến này hoàn thành, lợi ích kinh tế mang lại sẽ không đo đếm được bởi chức năng liên kết 2 khu vực cụm cảng Thủ Đức và Đồng Nai với cụm cảng biển Cát Lái. Tuyến rạch Giồng - sông Kinh Lộ cũng giữ vai trò kết nối khu cảng biển Hiệp Phước với khu vực nội thành và cảng sông Phú Định thông qua tuyến sông Cần Giuộc, đồng thời kết nối với khu vực đồng bằng sông Cửu Long qua ngõ sông Vàm Cỏ. Ngoài các tuyến trên, cụm cảng Hiệp Phước còn kết nối với các tỉnh Bình Dương, Đồng Nai, Bà Rịa - Vũng Tàu thông qua các luồng tuyến hàng hải như sông Sài Gòn, sông Đồng Nai và sông Soài Rạp.
Vấn đề cần làm tiếp theo của cấp có thẩm quyền là tăng cường đầu tư chỉnh trang, cải tạo, nạo vét các luồng tuyến thủy nội địa trên địa bàn thành phố, bao gồm nạo vét chỉnh trị luồng, thanh thải chướng ngại vật trên đường nước, gia cố chống xói lở bờ tại một số cung - chặng trên tuyến, bổ sung các biển báo hiệu thủy vận như báo hiệu kilômét, báo hiệu ngã ba, báo hiệu tránh vượt, biển báo tốc độ, chỉ dẫn neo đậu phương tiện…
