Khai thác cát trên sông Kôn (thị xã An Nhơn, Bình Định): Dân lo sạt lở, mất an toàn

Từ phản ánh của người dân, PV Báo SGGP vừa có cuộc ghi nhận thực tế hoạt động khai thác cát tại bến sông Kôn, phía thượng nguồn cầu Trường Thi, thuộc địa phận 2 phường Nhơn Hòa, Bình Định (thị xã An Nhơn). Ngay giữa sông, DN khai thác cát đã mở 1 con đường lớn  để phục vụ hoạt động khai thác cát. Mặt sông, dòng chảy bị các phương tiện múc cát làm xáo trộn, khiến nguồn nước về hạ du trở nên đục ngầu. Hầu hết các xe tải vào chở cát đều có dấu hiệu quá tải, cát rơi vãi khắp các tuyến đường, gây ô nhiễm, bụi bặm. 

Người dân ở phường Bình Định phản ánh, hoạt động khai thác cát trên sông Kôn diễn ra suốt 7 năm qua. Máy móc, xe tải hoạt động cả ngày lẫn đêm, bất kể mưa nắng. Trong khi đó, bờ sông phía Bắc thuộc phường Bình Định bị sạt lở ăn sâu vào ruộng đất của dân. Phía bờ Nam, chính quyền mới xây kè nhưng đang bị các mỏ cát kề sát bên đe dọa. “Ở đây, người dân không chỉ lo lắng về sạt lở mà còn mất an toàn khi xe tải chở cát chạy liên tục rầm rộ ngày đêm”, ông H. (ngụ phường Nhơn Hòa) phản ánh.  

Các xe tải, máy múc mở đường múc cát giữa sông Kôn khiến nước sông ngầu đục, 
ảnh hưởng nguồn nước hạ du. Ảnh: NGỌC OAI 

Từ năm 2017 đến năm 2020, UBND tỉnh Bình Định cấp phép cho Doanh nghiệp tư nhân thương mại Minh Trực và Công ty TNHH Xây dựng tổng hợp Minh Hiếu (Công ty Minh Hiếu) lập 2 mỏ cát với tổng diện tích 3,4ha sát nhau, khai thác lòng sông Kôn. Theo Sở NN-PTNT, khu vực cấp mỏ cát cho 2 DN này nằm trong lòng thủy lợi đập Thạnh Hòa. Tuy nhiên, vào mùa khô hàng năm, đập Thạnh Hòa đóng cửa, tích nước phục vụ sản xuất nông nghiệp, lấy nước sinh hoạt cho hàng ngàn hộ dân hạ du, nên không được phép khai thác cát làm xáo trộn, ô nhiễm nguồn nước mặt, ảnh hưởng đến chất lượng nguồn nước phục vụ người dân hạ du. Từ đó, tỉnh Bình Định “đặc cách” cho Công ty Minh Hiếu khai thác cát vào mùa mưa lũ, thời gian đập Thạnh Hòa xả nước đón lũ, từ 15-9 đến 15-12 hàng năm. Điều này khiến người dân địa phương rất lo ngại vì sông Kôn mùa lũ rất “hung hãn”, nếu cho phép DN khai thác cát nữa thì nguy cơ bờ sông, ruộng đất người dân bị sạt lở nghiêm trọng hơn. 

Nhiều ý kiến chuyên gia cho rằng, việc cấp phép hoạt động cho 2 mỏ cát nói trên là rất bất cập, chưa phù hợp, không khoa học. Qua đó, nhiều ý kiến đề nghị chính quyền cần nghiên cứu lại, điều chỉnh quy hoạch, dừng việc khai thác cát ở khu vực sông trên để đảm bảo an toàn hệ thống phòng lũ ven sông, an toàn nguồn nước hồ Thạnh Hòa phục vụ người dân…

Ông Trương Bá Vinh, Trưởng Phòng Tài nguyên - Khoáng sản (Sở TN-MT Bình Định) cũng nhìn nhận, quy hoạch mỏ cát ở vị trí trên được tỉnh thực hiện từ năm 1997. Theo yêu cầu ngành nông nghiệp hiện nay không còn phù hợp vì khoảng cách đê điều và các công trình phòng chống lũ... Hiện, đơn vị đang phối hợp xin ý kiến của Sở NN-PTNT Bình Định để có hướng dẫn các DN khai thác phù hợp, hài hòa tự nhiên nhằm giảm thiểu tối đa tác động của thiên tai, mưa lũ.