Kể từ năm 2015 cho đến nay, khi IS tìm cách mở rộng khu vực chiếm đóng ở Syria và Iraq thì hai nhóm đã rơi vào cuộc đối đầu để giành vị trí thống lĩnh phong trào thánh chiến Hồi giáo toàn cầu và tranh giành ảnh hưởng trong hoạt động tuyển mộ.
Theo Guardian, khi nhìn thấy sự suy tàn của IS trên mặt trận Trung Đông, al Qaeda đã không bỏ lỡ cơ hội tích cực tuyên truyền nhằm thu hút các chiến binh rời IS và đến gia nhập tổ chức này. Các cuộc tuyên truyền đã bắt đầu từ mùa hè năm ngoái tại Algeria.
Vào thời điểm đó, các kênh truyền thông thuộc al Qaeda tại Yemen loan tin về các chiến binh IS bất bình với hành vi của cấp trên, cảm thấy bị ngược đãi và đã gia nhập hàng ngũ của al Qaeda. Nhiều thành viên của IS tại Afghanistan cũng chuyển sang đầu quân cho al Qaeda.
IS vốn sống dựa vào nguồn tiền chúng kiếm được qua buôn bán dầu trái phép, đánh thuế và tống tiền tại những khu vực chúng kiểm soát ở Iraq và Syria trong khoảng thời gian từ 2014 đến năm 2017. Đến nay, ngày càng có nhiều dấu hiệu cho thấy nguồn thu của chúng bị ảnh hưởng nặng nề sau thất bại tại Iraq và Syria.
Khoản tiền thu nhập bị cạn kiệt cũng là lúc nhiều chiến binh IS có tư tưởng muốn rời hàng ngũ. Giới quan sát cho rằng, al Qaeda đã đánh vào tâm lý này để thuyết phục các tay súng gia nhập lực lượng của mình.
Thông tin trên xuất hiện trong thời điểm các quan chức an ninh phương Tây đang nghiên cứu về sự biến đổi của IS sau khi chúng bại trận và mối đe dọa xuất phát từ diễn biến này. Giới quan sát cho rằng sự thất thủ của IS khiến al Qaeda trở thành kẻ hưởng lợi chính là một kết cục xấu và là điều không thể lường trước trong cuộc chiến đẩy lùi IS. Điều này càng chứng minh rằng al Qaeda đang muốn củng cố lại tổ chức và có thể mở các cuộc tấn công gây bất ngờ.
Chỉ trong hai năm gần đây, đã có khá đông chỉ huy cấp vừa của IS đào ngũ sang al Qaeda, đảo ngược dòng chảy lực lượng từ Mặt trận al-Nursa, một nhánh của al Qaeda, sang tổ chức này khi IS còn đang lớn mạnh trong giai đoạn 2013 đến 2014. Ayman Al-Zawahiri, kế vị Bin Laden, đã nhiều lần bày tỏ mong muốn tổ chức của hắn mở một mạng lưới mới tại Iraq sau thất bại của IS.
Tên này cho rằng sự hỗn loạn về nhân đạo và chính trị hậu xung đột tại Iraq, cũng như hình ảnh của hắn, được coi là ôn hòa hơn nhiều so với IS, sẽ là lợi thế. Theo giới chuyên gia, nếu không có biện pháp chính trị hiệu quả và tin cậy tại Iraq và Syria, nhiều khả năng thế giới buộc phải chứng kiến một phiên bản mới của nhóm khủng bố al Qaeda thời hậu IS. Đó là chưa loại trừ khả năng IS có thể hồi sinh vì hệ tư tưởng thánh chiến vẫn sẽ tiếp tục kích động những kẻ khủng bố thực hiện các hành vi tàn bạo dưới cái mác Hồi giáo.
Các tổ chức al Qaeda và IS vốn không xa lạ với những phương cách mới để tiến hành mục tiêu thánh chiến và tiếp tục cuộc chiến của chúng. Câu chuyện từng xảy ra cách đây một thập niên, mạng lưới al-Qaeda ở Iraq đã bị Mỹ và đồng minh đánh cho tan tác nhưng sau đó biến tướng thành IS, mạnh hơn bao giờ hết khi gặp các điều kiện thuận lợi để mở rộng hoạt động.
