Nơi gây ô nhiễm
Dự án nâng cấp và cải tạo hào xung quanh thành cổ Vinh có vốn đầu tư gần 140 tỉ đồng từ nguồn vay của Ngân hàng Thế giới (WB). Dự án triển khai từ đầu năm 2016 với các hạng mục nạo vét, xây dựng tường chắn dọc 2 bờ kênh, xây dựng tuyến cống bao, thu gom nước thải... Năm 2018 dự án hoàn thành và được UBND TP Vinh chuyển giao cho Công ty CP Quản lý và Phát triển hạ tầng đô thị Vinh vận hành. Đây là công trình nằm trong đề án quy hoạch đô thị TP Vinh theo hướng hiện đại, văn minh, với kỳ vọng tạo không gian xanh và xứng tầm với phương hướng phát triển chung của một trung tâm hành chính của tỉnh Nghệ An.
Tuy nhiên, sau khi đưa vào sử dụng, dự án này lại trở thành nỗi ám ảnh về ô nhiễm môi trường. Theo ghi nhận thực tế vào cuối tháng 2 đầu tháng 3-2020, nước trong kênh hào đen ngòm, nổi váng, chất bẩn và rác thải ứ đống, mùi hôi thối nồng nặc,... Người dân các khối 1,2,3,4,6B… (phường Cửa Nam) và một số khối của phường Đội Cung đang phải chịu sự “tra tấn” do mùi hôi tanh bốc lên từ kênh hào thành này.
Bà Nguyễn Thị Tâm, nhà ở gần chợ Đội Cung, sát hào thành, cho biết: “Nguồn nước hào thành ngày càng đen đặc, hôi thối bao trùm cả khu dân cư. Không kể ngày mưa hay ngày nắng, cả khối nhà này nào cũng phải đóng kín cửa để hạn chế mùi hôi”. Trước tình trạng ô nhiễm của hào thành Vinh, người dân đã nhiều lần phản ánh lên các đơn vị liên quan, nhưng mới chỉ nhận được lời hứa sẽ khơi thông dòng chảy của kênh để hạn chế ô nhiễm.
Chỗ lo bồi lấp
Dự án cải tạo, nâng cấp kênh Bắc là một hợp phần trong Dự án Phát triển các đô thị loại vừa tại Việt Nam - Tiểu dự án phát triển đô thị Vinh, do WB cho vay 98 triệu USD và nguồn vốn đối ứng hơn 30 triệu USD. Hợp phần cải tạo kênh Bắc được đầu tư với mục đích cải tạo kênh, cải thiện vệ sinh môi trường xứng tầm với đô thị loại 1 của TP Vinh. Cuối năm 2016 dự án hoàn thành.
Tuy nhiên, sau một thời gian sử dụng thì kênh Bắc đang đứng trước nỗi lo bị bồi lấp và gây ô nhiễm. Hiện nay, dưới lòng kênh và 2 bên bờ kè nhiều nơi cỏ cây đã phủ kín gây nguy cơ ách tắc dòng chảy. Điển hình nhất là đoạn kênh từ đường Nguyễn Phong Sắc nối xuống hồ điều hòa tại xã Hưng Hòa (TP Vinh). Nhiều điểm trên đoạn này bị bồi lấp nghiêm trọng, cỏ cây mọc um tùm, ngoài ra một số nơi thành điểm vứt rác, Kênh Bắc bị bồi lấp là một trong những nguyên nhân khiến TP Vinh bị ngập lụt lịch sử tháng 10-2019. Việc kênh bị bồi lấp, trong khi lại là tuyến đấu mối các cống nước thải nên gây ra tình trạng ô nhiễm.
Nói về tình trạng ô nhiễm ở hào thành cổ Vinh và kênh Bắc, ông Nguyễn Quốc Thắng, Trưởng phòng Quản lý Đô thị TP Vinh, cho biết: “Đây là vấn đề khó đối với TP Vinh. Thứ nhất, nguồn nước trong hào thành cổ Vinh và kênh Bắc không hoặc ít được luân chuyển. Một số tỉnh khác, kênh có nước luân chuyển vào ra nên sạch hơn. Đặc biệt vào mùa khô, kênh Bắc và hào thành cổ hầu như không có nước luân chuyển nên ô nhiễm là không thể tránh khỏi. Thứ hai, nước thải của người dân hiện vẫn chảy ra hào và kênh nên càng tăng thêm ô nhiễm. Thêm một cái khó nữa là các chất bồi lắng cực kỳ nhiều và ở đâu ra thì chưa thể giải thích nổi”.
