Tuy nhiên, mức hỗ trợ trồng rừng hiện nay là quá thấp, chỉ đủ mua cây giống, phân bón nên khi cây chết, bà con không có kinh phí tái đầu tư, dẫn đến chưa mặn mà. Để khuyến khích, cần nâng mức hỗ trợ trồng rừng. Khi đó, rừng trồng sẽ được chăm sóc, phát triển tốt, dân được hưởng quả ngọt từ thành quả họ bỏ ra.
Rừng trồng bị chết
Tu Mơ Rông là huyện nghèo của tỉnh Kon Tum với đa số là người đồng bào dân tộc, đời sống còn nhiều khó khăn. Đây là vùng đất có diện tích đất lâm nghiệp và rừng lớn, thuận lợi cho phát triển trồng cây dược liệu dưới tán rừng. Trong những năm qua, huyện Tu Mơ Rông đã đẩy mạnh trồng rừng tập trung, bao gồm 2 loại: chủ rừng trồng và rừng trồng của các hộ gia đình. Đối với rừng do hộ gia đình trồng, huyện khuyến khích người dân tham gia vì xác định rừng ngoài mang lại lợi ích về môi trường thì nếu phát triển đúng cách, trồng đúng loại cây, người dân sẽ hưởng lợi nhiều mặt. Thực tế là người dân tham gia trồng rừng sẽ được hỗ trợ tối đa 10 triệu đồng thông qua cây giống, phân bón. Đến khi thành rừng, người dân sẽ được hưởng tiền dịch vụ môi trường rừng trên diện tích này cùng với sản phẩm từ rừng trồng.
Học sinh ở huyện Tu Mơ Rông chăm sóc rừng trồng chống sạt lở ở trường Ông Nguyễn Văn Tiến - cán bộ Tài chính Kế toán xã Đắk Hà, phụ trách thôn Tu Mơ Rông cho biết, trên diện tích 26 hộ dân thôn Tu Mơ Rông trồng rừng này, ông thường xuyên băng đồi kiểm tra và bắt đầu phát hiện cây sơn tra bị chết dần. Ông cũng đã hướng dẫn dân các biện pháp chăm sóc nhưng các cây sơn tra vẫn tiếp tục chết. Sự việc được ông báo lên xã.
Người dân trồng rừng Bên cạnh đó, trên địa bàn huyện, ngoài sơn tra và thông, tới đây, huyện vận động nhân dân liên kết triển khai trồng loại cây màng tang (tiêu rừng). Đây là cây tự nhiên đa mục tiêu có giá trị cao. Nếu không trồng và khoanh nuôi tái sinh thì loại cây này sẽ bị tận diệt, trong khi nhiều hợp tác xã và các công ty đã đặt nhà máy và cam kết bao tiêu cho dân, nên không lo tắc đầu ra.
“Việc cây trồng rừng bị chết ở một số nơi là điều không mong muốn vì nhiều lý do như bị gia súc phá hoại; người dân dùng thuốc diệt cỏ; bị mối ăn; thời tiết khắc nghiệt, không có nước tưới… Từ lúc phát hiện cây trồng rừng bị chết, địa phương đã hướng dẫn bà con thay đổi cách chăm sóc để khống chế tỷ lệ cây chết, đồng thời kêu gọi các doanh nghiệp hỗ trợ cây giống. Phía Công ty Cổ phần Sâm Ngọc Linh Kon Tum đã đồng hành, hỗ trợ huyện 1 triệu cây thông. Khi mùa mưa đến, huyện sẽ cấp phát trồng dặm trên diện tích chết. Các cây giống trồng rừng khác như sơn tra thì hiện huyện vẫn chưa có nguồn để hỗ trợ cho dân. Vì thế, huyện sẽ tiếp tục kêu gọi hỗ trợ”, ông Mạnh nói.
Để dân thực sự gắn bó với trồng rừng
Tại huyện Tu Mơ Rông, ngoài rừng trồng tập trung năm 2021 do các hộ gia đình trồng nói trên, cũng có diện tích rừng trồng khác của Ban Quản lý rừng phòng hộ Tu Mơ Rông. Ông Nguyễn Thành Trung, Phó Ban phụ trách Ban Quản lý rừng phòng hộ Tu Mơ Rông cho biết, năm 2021, ban đã hợp đồng thuê nhà thầu trồng 50,4ha rừng thông tại xã Đắk Tờ Kan, huyện Tu Mơ Rông với đơn giá 67 triệu đồng/ ha rừng trồng được nghiệm thu thành rừng. Thông thường, sau 4 năm trồng, ngành chức năng sẽ nghiệm thu, nếu đạt tiêu chí thì công bố thành rừng. Trong đó, năm đầu tiên, ban thanh toán cho đơn vị được thuê 30 triệu đồng và sẽ thanh toán chi phí chăm sóc cho các năm tiếp theo. Đến khi hết chu kì kiến thiết và nghiệm thu thành rừng thì ban sẽ thanh toán toàn bộ cho đơn vị thi công.
Ông Trung cũng thừa nhận, đối với diện tích rừng trồng này, quá trình trồng cũng xuất hiện tình trạng cây giống bị chết. Ban đã yêu cầu đơn vị thi công trồng dặm. Hiện diện tích này đã phát triển tốt. Đánh giá về việc rừng trồng của ban phát triển tốt, ông Trung nói: “Trồng rừng trải qua thời gian dài, tốn nhiều công như tiền mua cây giống, phân bón, nhân công chăm sóc, phát dọn thực bì, cuốc hố, bón phân. Đến khi trồng lên thì trải qua thời gian dài để chăm sóc. Do đó, khi mức hộ hỗ trợ trồng rừng cao thì người ta có đủ điều kiện chăm sóc rừng trồng”.
Ông Võ Trung Mạnh, Chủ tịch UBND huyện Tu Mơ Rông cho biết thêm, mức hỗ trợ hiện nay đối với các hộ gia đình trồng rừng chỉ tối ta 10 triệu đồng/ha. Trong khi đó, đối với cây sơn tra, mật độ trồng của 1ha là 1.660 cây. Đối chiếu với đơn giá cây giống thì tiền hỗ trợ này chỉ đủ mua cây giống, phân bón. Nếu trồng lên mà chết thì dân sẽ không biết lấy gì để trồng dặm. Quá trình chăm sóc phải kéo dài nhiều năm. Trong thời gian đó, bà con phải tốn công chăm sóc, công phát dọn thực bì, làm công tác phòng cháy chữa cháy. Cũng chính vì mức hỗ trợ trồng rừng thấp, nên khi xảy ra rừng chết, nhiều hộ nản chí, không muốn trồng rừng.
“Trước mắt, để giúp dân trồng dặm, huyện sẽ kêu gọi các doanh nghiệp hỗ trợ cây giống. Tuy nhiên, đây chỉ là giải pháp để giải quyết vấn đề trước mắt. Vấn đề cốt lõi để giúp dân thực sự gắn bó với trồng rừng là nâng mức hỗ trợ trồng rừng vì mức hỗ trợ như hiện nay là quá thấp. Khi nâng mức hỗ trợ, người dân sẽ mặn mà trồng rừng, họ sẽ chuyên tâm chăm sóc. Vì lẽ đó, UBND huyện đã báo cáo thực trạng, cũng như những tồn tại, qua đó kiến nghị UBND tỉnh có ý kiến với cấp thẩm quyền nâng mức hỗ trợ trồng rừng cho người dân. Hiện người dân đang mong muốn kiến nghị sẽ được lắng nghe. Khi đó, bà con sẽ có đủ nguồn lực để chuyên tâm trồng rừng, giúp họ thực sự hưởng lợi từ những cánh rừng xanh tươi”, ông Mạnh nói thêm.
