Dù xu hướng không sử dụng tiền mặt trở nên rất phổ biến tại nhiều nước châu Á, trong đó chiếm tỷ lệ cao nhất là Hàn Quốc, lên tới mức 90%, tại Trung Quốc là 70%, riêng ở Nhật chiếm chưa tới 20%. Cứ 4 trong số 5 giao dịch tại Nhật vẫn được thực hiện bằng tiền mặt, dù quốc gia này được mệnh danh là đất nước của hàng loạt cải tiến hướng đến tương lai. Lý do nằm ở thói quen của người dân xứ Mặt trời mọc. Họ cảm thấy thoải mái hơn khi mang theo tiền mặt trong người vì Nhật vốn có rất ít tội phạm. Chính phủ Nhật hiện đang đặt mục tiêu đưa tỷ lệ thanh toán không tiền mặt lên mức 40% vào năm 2027, một động thái nằm trong chiến lược “xã hội 5.0” nhằm nâng cao sự phát triển kinh tế, xã hội của đất nước.
Ở kế hoạch áp thuế mới, người tiêu dùng sẽ được hoàn 2% giá trị hóa đơn mua hàng dưới hình thức điểm thưởng trong các giao dịch thông qua phương tiện phi tiền mặt như thẻ tín dụng hay thanh toán bằng mã QR hoặc tiền điện tử. Một số công ty tài chính của Nhật đã sẵn sàng cho xu hướng mới này. Từ tháng 3-2019, tập đoàn tài chính Mizuho đã cho ra mắt đồng tiền kỹ thuật số J-Coin. Theo ước tính của Mizuho, việc không sử dụng tiền mặt có thể giúp các ngân hàng Nhật tiết kiệm được 1.000 tỷ yen (9,4 tỷ USD) mỗi năm. Công ty Tàu hỏa East Japan Railway Co cùng hãng bán lẻ Seven & I Holding thì triển khai thẻ tín dụng trả trước tại các quầy thanh toán. Các công ty công nghệ như Rakuten, Yahoo Japan hay Line đang nóng lòng triển khai hệ thống thanh toán điện tử với hình thức khuyến mãi bằng điểm thưởng và giảm giá trong các giao dịch số.
Tuy nhiên, nếu nhìn vào mặt khác của vấn đề, theo giới chuyên gia kinh tế, dù Chính phủ Nhật Bản đang đặt nhiều kỳ vọng vào kế hoạch mới này, nhưng thói quen không dùng tiền mặt của người dân có thay đổi hay không vẫn là thách thức lớn. Thực tế hiện nay cho thấy, Nhật Bản đang dần trở thành xã hội “siêu già” với hơn 28% dân số từ 65 tuổi trở lên. Điều này cũng khiến việc thuyết phục người tiêu dùng ở đây thử các công nghệ mới trở nên khó khăn hơn. Đây là một trở ngại không nhỏ ở một đất nước chỉ có hơn 200.000 cây ATM và hầu hết các cửa hàng nhỏ chỉ chấp nhận tiền mặt để tránh phải chịu các chi phí giao dịch cao. Bên cạnh đó, nhiều người cũng lo ngại khi Seven & I Holdings bị tấn công mạng ngay sau khi bắt đầu vận hành hệ thống thanh toán mới sử dụng mã QR trong tháng 7.
Cuối tháng 8 năm nay, Mizuho tuyên bố phát hiện vụ tấn công vào hệ thống kiểm tra việc vận hành đồng J-Coin, gây ảnh hưởng tới dữ liệu của hàng ngàn khách hàng và các cửa hàng tham gia hệ thống thanh toán tiền kỹ thuật số.
Dù thừa nhận rằng tiền giấy và tiền xu sẽ sớm trở nên lỗi thời trong lúc Nhật Bản hướng tới “xã hội 5.0”, cũng không ít ý kiến cho rằng cần đặt yếu tố an ninh lên hàng đầu để thúc đẩy các hình thức thanh toán không tiền mặt, đặc biệt sau các vụ tấn công mạng gần đây.
