Do ảnh hưởng của dịch Covid-19 nên phương án tuyển sinh lớp 10 năm nay được thay đổi từ thi tuyển qua xét tuyển khiến nhiều học sinh dù có học lực giỏi suốt 4 năm liền ở bậc THCS vẫn trượt cả 3 nguyện vọng vào lớp 10 công lập. Nhiều trường hợp có điểm trung bình học tập năm lớp 9 khá cao nhưng vẫn không trúng tuyển cả hai nguyện vọng 1 và 2. Hầu hết học sinh đã được giáo viên chủ nhiệm tư vấn kỹ để chọn nguyện vọng vừa sức nhưng vẫn thiếu 0,5 - 2 điểm so với điểm chuẩn.
Lý giải tình trạng này, một cán bộ Sở GD-ĐT TPHCM cho biết, những năm trước đây, TPHCM tuyển sinh lớp 10 theo hình thức thi tuyển, tất cả học sinh cùng làm một đề thi do Sở GD-ĐT ra đề. Năm nay, do dịch bệnh diễn biến phức tạp nên phải chọn giải pháp tình thế là xét tuyển, vì vậy không thể làm hài lòng tất cả phụ huynh. Theo đó, điểm chuẩn xét tuyển lớp 10 cao hay thấp phụ thuộc vào kết quả đánh giá học sinh của các trường THCS trong khu vực, mặt bằng điểm số của học sinh lớp 9 khu vực nào cao thì điểm chuẩn vào các trường THPT khu vực đó sẽ cao và ngược lại. Do đó, không thể tránh khỏi trường hợp học sinh ở khu vực có điểm xét tuyển cao hơn đăng ký xét tuyển ở khu vực điểm chuẩn thấp hơn và ngược lại. Theo thống kê của Sở GD-ĐT TPHCM, năm học 2021-2022, toàn thành phố có 83.324 học sinh đăng ký tham gia tuyển sinh lớp 10 nhưng tổng chỉ tiêu tuyển sinh của các trường THPT công lập chỉ hơn 68.000 học sinh, đồng nghĩa hơn 15.000 học sinh trượt cả 3 nguyện vọng lớp 10 công lập.
Cần nhìn nhận rằng, việc học sinh tham gia tuyển sinh nhưng trượt cả 3 nguyện vọng lớp 10 công lập không chỉ mới xảy ra trong năm học này mà thực tế đã xảy ra sau mùa tuyển sinh ở các năm học trước. Nhiều năm trở lại đây, TPHCM đã và đang đẩy mạnh phân luồng học sinh sau tốt nghiệp THCS, tạo điều kiện đáp ứng thêm nguồn lao động có tay nghề phục vụ nhu cầu phát triển của xã hội. Năm nay, nếu trượt cả 3 nguyện vọng vào lớp 10 công lập, các em vẫn có cơ hội tiếp tục học tập tại 122 trường THPT tư thục, trung tâm giáo dục thường xuyên, phân hiệu các trường giáo dục thường xuyên và các trường trung cấp, cao đẳng với tổng chỉ tiêu tuyển sinh lên đến 45.000 học viên. Thời điểm hiện tại, nhằm chia sẻ khó khăn với phụ huynh, nhiều trường THPT dân lập và tư thục, trường cao đẳng và trung cấp nghề đã có các chương trình miễn giảm học phí với mức giảm 10-50%, học sinh được đăng ký thêm các khóa đào tạo nghề ngắn hạn hoặc tăng cường đào tạo chứng chỉ ngoại ngữ, tin học để đáp ứng yêu cầu tuyển dụng trong xã hội.
Như vậy, nếu không may bị loại khỏi cuộc đua vào lớp 10 công lập, người học còn rất nhiều hướng đi khác để tiếp tục việc học và định hướng nghề nghiệp trong tương lai. Đây là nút thắt tâm lý quan trọng không chỉ đối với học sinh mà cả phụ huynh để không cảm thấy hụt hẫng, thay vào đó có lựa chọn phù hợp với năng lực thực tế của bản thân.
