Tự chủ quốc phòng
Theo kênh France 24, việc Mỹ “quay lưng” với Ukraine sau cuộc gặp nảy lửa giữa Tổng thống Donald Trump và người đồng cấp Ukraine Zelensky đã khiến các nhà lãnh đạo của EU phải đặt câu hỏi về độ tin cậy của Washington với tư cách là đối tác an ninh của khối trong tương lai.
Ngày 4-3 vừa qua, Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen đã công bố kế hoạch dự kiến giải ngân lên đến 800 tỷ EUR cho các quốc gia thành viên EU nhằm tăng cường năng lực quốc phòng. Theo báo Le Figaro, an ninh của châu Âu lâu nay vẫn được bảo đảm nhờ vào năng lực răn đe hạt nhân “được mở rộng” mà Mỹ cung cấp. Trong bối cảnh chính quyền Tổng thống Donald Trump muốn giảm thiểu mối liên hệ xuyên Đại Tây Dương, châu Âu nhiều nguy cơ phải tự bảo đảm an ninh.
Hiện châu Âu có hơn 2 triệu binh sĩ và sở hữu nhiều loại vũ khí tân tiến. Tuy nhiên, quân đội các nước thành viên NATO chỉ là một “tập hợp” lực lượng với hơn 17 loại xe tăng và 20 loại chiến đấu cơ khác nhau. Nền quốc phòng châu Âu giống như một bức tranh ghép đa màu và mỗi nước gắn liền lợi ích riêng. Báo Le Figaro nhận định lục địa già khó có thể tự chủ quốc phòng do có ít nhất 5 lỗ hổng hoặc thiếu hụt về năng lực quân sự: năng lực răn đe hạt nhân; vai trò chỉ huy (hiện tại vị trí này trong NATO do một tướng Mỹ đảm nhiệm); hậu cần; năng lực tình báo và năng lực tên lửa. Trong tình cảnh này, để có thể tự chủ chiến lược, các nước châu Âu sẽ phải khẩn cấp lấp đầy những lỗ hổng nói trên.
Cân nhắc gửi quân đến Ukraine
Theo thống kê của EU, kể từ khi nổ ra cuộc xung đột tại Ukraine, khối này và các quốc gia thành viên đã viện trợ gần 135 tỷ EUR cho Ukraine, trong đó có 48,7 tỷ EUR hỗ trợ lực lượng vũ trang Ukraine. EU cũng áp dụng các lệnh trừng phạt chưa từng có với Nga với các lệnh trừng phạt mới nhất được thông qua hôm 24-2 nhằm vào các lĩnh vực quan trọng của nền kinh tế Nga như ngân hàng, năng lượng, công nghệ…
Một nội dung khác cũng đang được xem xét là việc triển khai lực lượng quân sự châu Âu đến Ukraine trong trường hợp đạt được thỏa thuận ngừng bắn hoặc hòa bình. Anh và Pháp đã tuyên bố sẵn sàng gửi quân. Một quan chức EU cấp cao xác nhận một số quốc gia thành viên đã bày tỏ thiện chí nhưng “hiện còn quá sớm để đi vào chi tiết”.
Trên thực tế, cả Mỹ, Nga, Ukraine và EU đều muốn chấm dứt mọi hành động thù nghịch nhưng mỗi bên lại có cách tiếp cận và lập trường về hòa bình khác nhau. Toàn vẹn lãnh thổ là vấn đề chủ đạo trong các cuộc đàm phán. Ukraine muốn lấy lại toàn bộ lãnh thổ bị Nga chiếm đóng và sáp nhập (gần 20% lãnh thổ). Theo báo Le Monde, Tổng thống Zelensky tỏ ra “mập mờ” hơn khi nhắc đến khả năng có thể từ bỏ một số vùng lãnh thổ bị chiếm đóng, nhưng đổi lại, Kiev phải được cam kết bảo đảm an ninh vững chắc. EU thì không chấp nhận một thỏa thuận hòa bình yếu thế cho Ukraine.
Le Monde cho rằng cách nhìn của Washington về hòa bình ít nhiều phù hợp với lập trường của Moscow: yêu cầu Kiev ngừng bắn nhanh chóng mà không có bảo đảm an ninh thực sự, loại châu Âu khỏi các cuộc đàm phán, không cho Ukraine gia nhập NATO, không triển khai quân Mỹ tại Ukraine và đình chỉ viện trợ của Mỹ.
