Học đi đôi với hành
Thực tế cho thấy, việc đổi mới chương trình giáo dục phổ thông đã biến sách giáo khoa (SGK) thành một công cụ hỗ trợ đắc lực, giúp giáo viên trở thành một người “định hướng” (mentor). Điều này không chỉ tạo sự hứng khởi cho học sinh trong giờ học mà còn góp phần giảm tải áp lực của chương trình học cho cả thầy và trò.
Một minh chứng cụ thể là từ trang 33 – 38, SGK Công nghệ 5 (bộ sách Chân trời sáng tạo), bài học “Sử dụng tủ lạnh” với các yêu cầu cần đạt bao gồm: trình bày được tác dụng của tủ lạnh trong gia đình; nhận biết được vị trí, vai trò các khoang khác nhau trong tủ lạnh; thực hiện được việc sắp xếp, bảo quản thực phẩm trong tủ lạnh đúng cách, an toàn; nhận ra được một số biểu hiện bất thường của tủ lạnh trong quá trình sử dụng.
Có thể thấy nội dung bài học này rất phù hợp với thực tiễn đời sống vì ở lứa tuổi lớp 5, học sinh được khuyến khích tham gia làm một số công việc nhà nhằm phụ giúp gia đình để ngày càng trưởng thành hơn. Hơn nữa, khi học sinh đọc hết 6 trang sách của bài học với nhiều hình ảnh minh hoạ và dẫn chứng cụ thể, bài học trở nên rất trực quan và dễ tiếp thu. Có thể thấy, giáo viên không còn giảng dạy theo lối truyền đạt kiến thức khô khan mà thay vào đó, họ đóng vai trò định hướng và gợi mở, giúp học sinh khám phá kiến thức thông qua các hoạt động và bài tập củng cố được tích hợp trong bài học.
Hỗ trợ giáo viên và học sinh
Mỗi bài học trong sách SGK Công nghệ 5 (bộ sách Chân trời sáng tạo) là một chủ đề tích hợp bao gồm nhiều hoạt động học có tính trải nghiệm cao (mở đầu, khám phá, thực hành, luyện tập, vận dụng). Từ một vấn đề thực tiễn được đặt ra ở mở đầu bài học, học sinh sẽ từng bước được giáo viên định hướng tham gia các hoạt động trải nghiệm, từ đó, rút ra được kiến thức cốt lõi của bài học và tìm ra cách giải quyết những vấn đề trong thực tiễn đời sống.
Ví dụ: Nội dung ở trang 35 của SGK Công nghệ 5 (bộ sách Chân trời sáng tạo) gợi ý cách sắp xếp, bảo quản thực phẩm trong tủ lạnh, đây là một kiến thức quan trọng và cần thiết cho học sinh. Với các công cụ hỗ trợ quá trình soạn giáo án hiện nay, giáo viên hoàn toàn có thể đưa ra một loạt các hình ảnh như trái cây, rau, củ, khay đá lạnh, thịt tươi sống, trứng,…; đồng thời cung cấp hình ảnh các ngăn của tủ lạnh như ngăn làm đá, ngăn bảo quản thực phẩm tươi sống, ngăn bảo quản trái cây,… và cho các học sinh sắp xếp hình ảnh thực phẩm vào ngăn tủ lạnh phù hợp.
Giáo viên có thể yêu cầu học sinh thuyết minh lí do vì sao lựa chọn cách sắp xếp như vậy. Sau đó, giáo viên chỉ cần chốt lại những lưu ý khi đặt thực phẩm vào tủ lạnh như: không để thực phẩm còn nóng vào tủ lạnh; thực phẩm tươi sống cần sơ chế và làm sạch trước khi để vào tủ lạnh; cần để thực phẩm tươi sống và thực phẩm chín ở các ngăn khác nhau;…
Những hình ảnh minh hoạ sinh động và nội dung kiến thức thực tế trong SGK Công nghệ 5 (bộ sách Chân trời sáng tạo) không chỉ rút ngắn thời gian giảng dạy và tiếp thu bài học mà còn giúp HS tập trung hơn vào việc ứng dụng kiến thức vào thực tiễn.
Điều tương tự có thể thấy trong các bài học khác của SGK Công nghệ 5 (bộ sách Chân trời sáng tạo) như “Bài 8: Mô hình máy phát điện gió” hay “Bài 9: Mô hình điện mặt trời”. Các bài học này có cấu trúc lí thuyết – thực tiễn – thực hành tương đối tối ưu, với các nguyên lý về điện gió và điện mặt trời được minh hoạ sinh động cùng các kiến thức cơ bản ngắn gọn, dễ hiểu, sau đó là các bài tập thực hành lắp ráp mô hình thực tế.
ThS. Lê Thị Việt, Hiệu trưởng Trường Tiểu học Nơ Trang Lơng, huyện Krông Pắc, tỉnh Đắk Lắk, phân tích: “Môn Công nghệ không chỉ cung cấp cho học sinh kiến thức và kỹ năng thông qua các hoạt động thực hành mà còn giúp học sinh phát triển sự tự tin và khả năng sáng tạo. Bởi lẽ, lứa tuổi tiểu học và mầm non là lứa tuổi khám phá thông qua các hành động, nếu học sinh có thể “làm ra sản phẩm” thì mức độ tự tin trong tâm trí và hành động sẽ được nâng cao. Tác động này không chỉ giới hạn trong môn Công nghệ mà còn có thể lan toả sang các môn học khác, chẳng hạn sự tự tin sẽ giúp học sinh khám phá ra những cách giải toán độc đáo hoặc có những ý tưởng để bài tập làm văn trở nên hấp dẫn, mới mẻ”.
