Học phí đại học tiếp tục... leo thang

Nhiều trường điều chỉnh tăng học phí

Theo Nghị định 97, mức trần học phí áp dụng cho cơ sở giáo dục đại học (ĐH) công lập chưa tự đảm bảo chi thường xuyên (chưa tự chủ) năm học 2025-2026 sẽ có 7 mức, tương ứng với 7 khối ngành. Theo đó, năm nay, trường ĐH công lập chưa tự chủ được thu học phí tối đa từ 15,2-31,1 triệu đồng/năm (10 tháng). Mức thu này tăng thêm 1,7-3,5 triệu đồng/năm so với năm học 2024-2025, tùy khối ngành. Trong đó, khối ngành sức khỏe có mức tăng cao nhất, dao động từ 2,7-3,5 triệu đồng/năm; những khối ngành còn lại có mức tăng từ 1,7-2,1 triệu đồng/năm so với năm trước.

Trong khi đó, với các trường ĐH công lập tự chủ, mức học phí được xác định cao hơn. Cụ thể, trường tự chủ chi thường xuyên có mức học phí cao tối đa gấp 2 lần (dao động từ 30,4-62,2 triệu đồng/năm, tăng 3,4-7 triệu đồng/năm so với năm trước) và trường tự chủ chi đầu tư được thu học phí cao tối đa 2,5 lần (dao động từ 38-77,75 triệu đồng/năm, tăng 4,25-8,75 triệu đồng). Với hệ tăng cường tiếng Anh ở những trường tự chủ, học phí được thu cao gấp 2-3 lần so với hệ đại trà. Riêng với những chương trình đào tạo đạt chuẩn kiểm định (trong nước hoặc quốc tế), các trường tự xác định học phí.

Với các cơ sở đào tạo, hiện nay Trường ĐH Luật TPHCM có mức học phí cao nhất cả nước. Theo đề án học phí mà trường công bố, mức học phí năm nay của trường với các ngành của chương trình hệ đại trà dao động từ 39,75-47,17 triệu đồng/năm (tăng 4,5-5,34 triệu đồng so với năm trước). Còn với các ngành thuộc chương trình chất lượng cao, học phí dao động từ 79,5-199,7 triệu đồng/năm, tăng từ 9-18,2 triệu đồng so với năm ngoái. Đến năm học 2026-2027, học phí của trường ở các hệ đào tạo sẽ tiếp tục tăng lên và dao động từ 44,75-219,7 triệu đồng/năm.

Đại diện Trường ĐH Sài Gòn cũng thông tin, trường đã xây dựng đề án tự chủ và trình UBND TPHCM. Dự kiến, bắt đầu từ khóa tuyển sinh năm 2025, học phí nhiều ngành của trường sẽ tăng 1,5 lần so với khóa tuyển sinh năm 2024. Đa số các ngành đào tạo 4 năm của năm trước có học phí 65,8-70,1 triệu đồng/khóa học, chất lượng cao từ 109-114 triệu đồng/khóa học, thì sang năm 2025 học phí các ngành này dao động từ 92-129 triệu đồng/khóa học. Những ngành đào tạo 4,5 năm có học phí từ 87-147 triệu đồng/khóa học, thì năm 2025 dự kiến học phí từ 150-167 triệu đồng/khóa học.

Nhà trường cho biết, mức học phí mới chỉ áp dụng cho khóa tuyển sinh 2025, không ảnh hưởng đến các khóa trước đó... Riêng khối trường ĐH ngoài công lập vẫn tiếp tục tăng học phí với mức tăng dao động từ 10%-20% so với năm ngoái. Mức học phí của những cơ sở này thường dao động từ 20 đến gần 200 triệu đồng/năm, tùy từng ngành đào tạo.

Hỗ trợ người học

TS Phan Hồng Hải, Hiệu trưởng Trường ĐH Công nghiệp TPHCM, cho hay, năm học 2025-2026, học phí của trường sẽ được xây dựng dựa vào khung quy định của Nghị định 97 nhưng tăng không quá 5% so với năm học trước đó. Học phí của trường hiện đang thấp hơn nhiều so với mức trần tối đa theo quy định, đặc biệt là khối ngành công nghệ, kỹ thuật (theo Nghị định 97, năm học 2024-2025 thu tối đa 40 triệu đồng/năm).

Tuy nhiên, học phí các ngành thuộc chương trình đại trà của trường chỉ trên 30 triệu đồng/năm, thấp hơn gần 10 triệu đồng. Năm học tới, học phí nếu tăng tối đa 5% lên mức dưới 35 triệu đồng/năm thì vẫn thấp hơn nhiều so với mức học phí tối đa trường được phép thu là trên 46 triệu đồng/năm. Cùng với việc “cân đo đong đếm” trong điều chỉnh học phí, hàng năm Trường ĐH Công nghiệp TPHCM dành khoảng 40 tỷ đồng để hỗ trợ miễn, giảm học phí cho sinh viên thuộc diện chính sách, hỗ trợ sinh viên có hoàn cảnh khó khăn diện ngoài chính sách nhằm chia sẻ gánh nặng học phí với người học.

Theo PGS-TS Nguyễn Đình Tứ, Chánh văn phòng ĐH Quốc gia TPHCM, mô hình Quỹ phát triển ĐH Quốc gia TPHCM ra đời là sự nỗ lực nhằm tìm kiếm nguồn tài trợ để hỗ trợ người học trong bối cảnh học phí ngày càng tăng. Đến nay, quỹ đã được các mạnh thường quân, doanh nghiệp, tổ chức trao tặng hơn 400 tỷ đồng để trao học bổng, hỗ trợ sinh viên có hoàn cảnh khó khăn, sinh viên học giỏi, cho vay không lãi suất. Ngoài ra, các trường thành viên của ĐH Quốc gia TPHCM cũng đẩy mạnh hợp tác với các doanh nghiệp nhằm tìm kiếm nguồn tài chính để hỗ trợ người học.

Theo suốt quá trình thực thi tự chủ ĐH, PGS-TS Phan Thanh Bình, nguyên Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa Giáo dục Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội, nhìn nhận: Trước mắt, để giải bài toán tài chính giáo dục ĐH, cần nhìn nhận đúng tự chủ ĐH không hoàn toàn là tự chủ tài chính, không phải để ĐH công lập tự lo tài chính hoạt động mà cần trách nhiệm Nhà nước (cấp ngân sách cho đầu tư phát triển, học bổng, đặt hàng các ngành đào tạo mà xã hội có nhu cầu, khoa học cơ bản, tín dụng...).

Đối với cơ sở giáo dục ĐH, cần nhận thức rõ về tự chủ ĐH và xây dựng năng lực tự chủ, chương trình, chất lượng đào tạo gắn với tầm nhìn, chiến lược phát triển nhà trường; từ đó chi phí đào tạo, học phí được xác định một cách phù hợp. Đồng thời, các trường cần phát triển đa dạng nguồn thu, như nghiên cứu khoa học, chuyển giao công nghệ, dịch vụ, nhận hiến tặng… chứ không chỉ tập trung nguồn thu vào học phí. Do đó, cần có chính sách phát triển tín dụng ĐH một cách rộng rãi, hợp lý, khả thi, không chỉ tập trung chủ yếu vào tín dụng của Nhà nước.