Ngày 6-3, tại cuộc họp với các bên liên quan về tình hình triển khai dự án thu phí không dừng (ETC), Bộ trưởng Bộ GT-VT Nguyễn Văn Thể khẳng định, cuối năm 2019 sẽ hoàn thành thu phí tự động không dừng trên các tuyến quốc lộ, đồng thời sẽ có giải pháp mạnh đối với nhà đầu tư BOT, nhà cung cấp dịch vụ nếu không đáp ứng tiến độ.
Lúng túng giải bài toán lợi ích
Theo ông Nguyễn Văn Huyện, Tổng cục trưởng Tổng cục Đường bộ Việt Nam, đến thời điểm này, dự án ETC giai đoạn 1 đã cơ bản hoàn thành với tổng số 44 trạm, trong đó có 26 trạm trên quốc lộ 1 và đường Hồ Chí Minh đoạn qua Tây Nguyên; 18 trạm thuộc các tuyến quốc lộ và cao tốc khác. Tuy nhiên, hiện cả nước mới có khoảng 1 triệu xe đã dán thẻ sử dụng dịch vụ thu phí không dừng (Etag), số lượng xe sử dụng dịch vụ ETC chỉ chiếm khoảng 20%-30% lượng xe qua trạm, do đó, chưa phát huy được hiệu quả của dự án.
Đáng lưu ý, theo ông Nguyễn Danh Huy, Vụ trưởng Vụ Hợp tác công tư (Bộ GT-VT), hiện hầu hết xe công (xe biển xanh, biển đỏ), thậm chí cả xe công của Bộ GT-VT, cũng đều chưa dán thẻ Etag. Điều đó chứng tỏ dịch vụ ETC còn chưa được các cơ quan nhà nước gương mẫu, tiên phong thực hiện, trong khi các cơ quan quản lý lại đang ra sức thuyết phục người dân sử dụng.
Một trong những hậu quả của việc lượng xe sử dụng dịch vụ ETC còn ít là tại nhiều trạm thu phí có triển khai ETC, xe chưa dán thẻ Etag vẫn đi tràn vào làn dành riêng cho xe dán thẻ, có thời điểm gây ùn ứ làm mất đi tính ưu việt của thu phí không dừng là giao thông thông suốt. Bên cạnh đó, việc thu phí thủ công vẫn đang áp đảo khiến việc kiểm soát doanh thu thu phí vẫn chưa thể thực hiện được.
Ông Nguyễn Văn Huyện thừa nhận, lý do khiến việc triển khai ETC giai đoạn 1 chưa đạt hiệu quả là dự án đã bị triển khai quá lâu, với quá nhiều vướng mắc, phải vừa làm vừa tháo gỡ. Trong đó, việc đảm bảo hài hòa lợi ích của nhiều chủ thể như: nhà đầu tư BOT, nhà cung cấp dịch vụ ETC, ngân hàng, người sử dụng dịch vụ đường bộ là một bài toán khiến Bộ GT-VT, Tổng cục Đường bộ lúng túng. Trong khi đó, áp lực của xã hội đòi hỏi triển khai nhanh thu phí không dừng để minh bạch hóa doanh thu các dự án đường bộ vẫn ngày càng lớn.
Sẽ đẩy nhanh tiến độ
Bộ GT-VT cho biết, với dự án ETC giai đoạn 1, việc tổ chức lựa chọn nhà đầu tư đã thực hiện đúng quy định. Do chỉ có 1 nhà đầu tư tham gia nên đơn vị trúng thầu là liên danh Công ty cổ phần TASCO và VECT (công ty con của TASCO). Tuy nhiên, ở giai đoạn 2 của dự án (thực hiện với 33 trạm thu phí còn lại do Bộ GT-VT quản lý, dự kiến mở thầu quốc tế trong ngày 7-3) sẽ có nhiều nhà thầu tham gia, trong đó có các tập đoàn viễn thông lớn.
Theo Bộ trưởng Nguyễn Văn Thể, đây là các doanh nghiệp đã có sẵn hạ tầng công nghệ nên dự báo là việc triển khai sẽ nhanh hơn giai đoạn 1, hoàn toàn có thể đạt được mục tiêu hoàn thành trong năm 2019. Để đạt được tiến độ này, bộ trưởng khẳng định sẽ khẩn trương tháo gỡ vướng mắc và có chế tài mạnh các trường hợp vi phạm. Những nhà đầu tư trì hoãn không lắp đặt công nghệ phù hợp để thu phí ETC sẽ bị tạm dừng thu phí đến khi lắp đặt xong. Bộ GT-VT sẽ kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo chậm nhất 30-6, tất cả xe công trên cả nước phải dán thẻ. Bên cạnh đó, bộ sẽ sửa và trình sửa quy định hiện hành để sau 30-12, các phương tiện không dán thẻ Etag sẽ không được phép đi vào làn ETC mà buộc phải xếp hàng ở làn thu thủ công, không giới hạn độ dài dòng xe.
Bộ cũng sẽ ưu tiên thực hiện thu phí không dừng ở các cửa ngõ Hà Nội, TPHCM. Trong quý 2 sẽ thu phí không dừng tại cao tốc Pháp Vân - Cầu Giẽ sau khi kết nối được với Ninh Bình - Cầu Giẽ. Những tuyến còn lại như: Nội Bài - Lào Cai, Long Thành - Dầu Giây... sẽ thực hiện trong quý 3.
Đối với số trạm thu phí BOT trên các tuyến đường do địa phương quản lý, Bộ GT-VT cho biết, hiện có 14 địa phương có trạm thu phí, trong đó 4 địa phương đã triển khai việc chuẩn bị thu phí ETC, 2 địa phương đang triển khai, 8 địa phương còn lại đang nghiên cứu. Bộ GT-VT sẽ có công văn gửi cho các địa phương này để thúc tiến độ thực hiện cho đồng bộ, nếu chậm trễ phải chịu trách nhiệm trước Thủ tướng Chính phủ.
Để tạo điều kiện thuận lợi cho người dân sử dụng dịch vụ ETC, Bộ GT-VT cho biết đã làm việc với một số ngân hàng về việc sẽ kết nối liên thông tài khoản của lái xe với thẻ tín dụng.
Trả lời về việc hiện người dân muốn mua thẻ nhưng chưa thực sự thuận tiện do chưa có nhiều điểm cung cấp thẻ, Bộ trưởng GT-VT cho biết, sẽ đề nghị nhà cung cấp dịch vụ mở rộng các điểm dán thẻ, không chỉ tại tất cả trung tâm đăng kiểm, sở GT-VT, trạm thu phí mà có thể tại cửa hàng bán ô tô để dán thẻ ETC ngay cho khách.
