Phát biểu tại hội thảo, ông Nguyễn Minh Vũ, Thứ trưởng Thường trực Bộ Ngoại giao đánh giá, Hồ sơ di cư Việt Nam 2023 có một số điểm nổi bật so với hai hồ sơ di cư từng được công bố vào năm 2011 và 2016, đó là lần này đã bổ sung việc phân tích các dòng di cư của người nước ngoài vào Việt Nam; các chính sách, pháp luật liên quan đến di cư của người nước ngoài.
Bên cạnh đó, Hồ sơ di cư 2023 cũng đã thu thập, phân tích được một hệ thống dữ liệu, thông tin về di cư quốc tế có nhiều phân tổ thống kê, đánh giá đầy đủ hơn về chính sách và thực tiễn bảo đảm quyền của phụ nữ trong quá trình di cư và cung cấp thông tin, kết quả việc triển khai “Thỏa thuận toàn cầu về di cư hợp pháp, an toàn và trật tự” của Việt Nam.
Thứ trưởng Nguyễn Minh Vũ khẳng định, Việt Nam mong muốn thúc đẩy hợp tác với các quốc gia cũng như các cơ quan của Liên hợp quốc, các tổ chức quốc tế nhằm tăng cường chia sẻ kinh nghiệm quản trị di cư, xây dựng, quản lý hệ thống dữ liệu di cư, đẩy mạnh các biện pháp thúc đẩy di cư hợp pháp an toàn và giảm thiểu tính dễ bị tổn thương đối với người di cư trong quá trình di cư.
Phát biểu tại hội thảo, bà Mitsue Pembroke, Quyền Trưởng đại diện Phái đoàn IOM cho rằng, Hồ sơ di cư Việt Nam 2023 giúp có cái nhìn đa chiều hơn về các khía cạnh khác nhau của di cư thông qua số liệu và quá trình phân tích dựa trên bằng chứng.
Hồ sơ Di cư Việt Nam 2023 được Cục Lãnh sự Bộ Ngoại giao chủ trì biên soạn với sự tham gia của các cơ quan trong khuôn khổ dự án “Hỗ trợ chính sách và chương trình dựa trên bằng chứng trong bối cảnh di cư xuyên biên giới ở Việt Nam” do Bộ Ngoại giao và IOM phối hợp thực hiện với tài trợ của Quỹ Phát triển IOM nhằm tổng hợp, phân tích các dòng di cư của công dân Việt Nam ra nước ngoài, dòng di cư của người nước ngoài vào Việt Nam và chính sách, pháp luật liên quan đến di cư trong giai đoạn từ 2017-2023.
Theo số liệu của Hồ sơ Di cư Việt Nam 2023, trong giai đoạn từ 2017-2023, di cư lao động tiếp tục là loại hình di cư chủ yếu của Việt Nam với gần 860.000 lao động đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng, tương đương với hơn 100.000 người được đưa đi hàng năm, tập trung nhiều nhất tại Nhật Bản, Đài Loan (Trung Quốc), Hàn Quốc.
Di cư du học cũng có mức tăng tương tự khi con số ước tính hiện đạt hơn 250.000 người, chủ yếu tại Hàn Quốc, Nhật Bản, Australia, Hoa Kỳ, Đài Loan (Trung Quốc), Canada, Trung Quốc, Anh và Đức. Tỷ lệ người Việt Nam di cư là nữ giới có chiều hướng tăng.
Dòng di cư của người nước ngoài vào Việt Nam cũng tương đối đa dạng, đáng kể nhất là di cư lao động với hơn 475.000 người nước ngoài được cấp phép lao động từ năm 2017 đến 2022.
Bên cạnh đó, các số liệu của Hồ sơ Di cư Việt Nam 2023 cũng chỉ ra một số thách thức như việc bảo đảm di cư an toàn, ngăn chặn tình trạng đưa người di cư trái phép, mua bán người qua biên giới.
Đáng chú ý, tình trạng “chảy máu chất xám” và các thách thức mới đặt ra do sự phát triển của trí tuệ nhân tạo bắt đầu thay thế nguồn nhân lực tay nghề thấp cũng là những vấn đề cần tiếp tục quan tâm. Hồ sơ di cư Việt Nam 2023 ước tính có từ 70-80% du học sinh Việt Nam đi học tự túc không về nước sau khi học xong, mà ở lại nước ngoài để làm việc với thu nhập cao hơn, chế độ đãi ngộ tốt hơn.
Do đó, báo cáo Hồ sơ di cư Việt Nam 2023 đã khuyến nghị Chính phủ Việt Nam cần có những giải pháp thực sự đồng bộ, đột phá để giảm thiểu tình trạng này, đồng thời biến thách thức thành cơ hội khi hiện nay đã hình thành quan niệm mới về “tính di động chất xám”, giúp người di cư vẫn có thể tham gia, đóng góp bằng các hình thức khác nhau mà không nhất thiết phải trở về đất nước.
