Hệ lụy khôn lường ở Afghanistan

Nước cờ tính sai

Theo CNN, sự sụp đổ nhanh chóng của lực lượng quốc gia và Chính phủ Afghanistan gây ra cú sốc với Tổng thống Mỹ Joe Biden và các thành viên nội các - những người chỉ tháng trước vẫn tin rằng sẽ mất vài tháng trước khi chính quyền Kabul sụp đổ, qua đó tạo ra một khoảng đệm trước khi quân Mỹ rời đi để tránh thấy được hậu quả của việc rút quân. Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken thừa nhận chiến thắng của Taliban ở Afghanistan diễn ra nhanh hơn những gì mà các quan chức Mỹ dự đoán. 

“Thực tế của vấn đề là chúng tôi thấy lực lượng đó không thể bảo vệ đất nước. Và điều đó lại diễn ra nhanh hơn nhiều so với dự đoán”, Ngoại trưởng Mỹ A.Blinken nói trong cuộc phỏng vấn với CNN. Ông A.Blinken cho biết Washington chưa yêu cầu Taliban bất cứ điều gì và nhấn mạnh ưu tiên hàng đầu hiện tại là di tản người Mỹ khỏi Afghanistan một cách an toàn.

Lực lượng Mỹ hiện phụ trách an ninh tại sân bay Kabul để đảm bảo việc di tản nhân viên ngoại giao và công dân các nước được diễn ra thông suốt, an toàn. Trên trang Twitter, Đại sứ quán Mỹ tại Kabul kêu gọi công dân Mỹ và người Afghanistan không tới sân bay Kabul vào lúc này. Đại sứ quán Mỹ cũng cho biết tất cả nhân viên của họ đã được đưa đến sân bay an toàn, và trong lúc chờ được đưa về nước, những người này được bố trí ở nơi hoàn toàn tách biệt với những người không được phép di tản.  

Tương lai bất định

Sân bay Kabul ngày 16-8 rơi vào cảnh hỗn loạn khi hàng ngàn người Afghanistan đổ xô vào đường băng, cố lao lên các máy bay. Lực lượng Mỹ chịu trách nhiệm đảm bảo an ninh cho sân bay buộc phải bắn chỉ thiên nhiều lần để cảnh cáo đám đông đã mất kiểm soát. Hãng tin Reuters dẫn lời các nhân chứng cho biết đã có các thi thể được chuyển ra xe, không rõ thiệt mạng do trúng đạn hay bị giẫm đạp bởi đám đông chen lấn. Do tình hình hỗn loạn, giới chức sân bay buộc phải hủy các chuyến bay thương mại còn lại. 

Ngay sau khi Tổng thống Afghanistan Asraf Ghani rời khỏi đất nước, lực lượng Taliban tuyên bố kết thúc cuộc xung đột. Trong tuyên bố phát đi rạng sáng 16-8 (giờ Việt Nam), người phát ngôn văn phòng chính trị của Taliban, ông Mohammad Naeem, khẳng định phong trào này không muốn tồn tại trong tình trạng bị cô lập và hy vọng thiết lập các mối quan hệ với cộng đồng quốc tế. Tuy nhiên, trong một thông điệp khác, thủ lĩnh tối cao Taliban Hibatullah Akhundzada tuyên bố Taliban đang trên đà thiết lập một “hệ thống Hồi giáo thuần túy” ở Afghanistan, nơi phụ nữ và các nhóm thiểu số không được hưởng các quyền. Từ những phát ngôn của thủ lĩnh Akhundzada và các chiến dịch quân sự có thể thấy Taliban rõ ràng muốn đặt toàn bộ Afghanistan dưới sự cai trị của phong trào Hồi giáo cực đoan này. 

Điều này làm gần 40 triệu người Afghanistan lo ngại sẽ một lần nữa phải chịu một trong những hình thức khắc nghiệt nhất của chủ nghĩa toàn trị tôn giáo. Nhiều người lo ngại Taliban sẽ áp đặt chế độ Hồi giáo hà khắc, đảo ngược 2 thập niên tiến bộ của phụ nữ và các nhóm thiểu số ở Afghanistan. Một hệ lụy nữa được nhắc tới là nguy cơ truyền bá các tư tưởng thánh chiến bạo lực, cực đoan. Khi Kabul thất thủ, mục tiêu hàng đầu của Taliban là thiết lập một vương quốc Hồi giáo ở Afghanistan. Giới chuyên gia nhận định vương quốc Hồi giáo này có thể trở thành trung tâm truyền bá tư tưởng thánh chiến bạo lực, dẫn đến gia tăng hoạt động tuyển mộ vào các nhóm cực đoan như Al-Qaeda và cuộc thánh chiến này có lẽ sẽ không chỉ giới hạn trong biên giới địa lý của Afghanistan. Có rất nhiều nhóm khủng bố hoạt động trong khu vực, tại Uzbekistan, Tajikistan, Pakistan, Ấn Độ, Iran…, từng ẩn náu ở Afghanistan hoặc được một số nhóm bên trong Afghanistan hậu thuẫn. Mạng lưới khủng bố quốc tế Al-Qaeda, IS và các nhóm khủng bố lớn toàn cầu đều đang lợi dụng Afghanistan như một nơi trú ẩn an toàn.