Hai nhà văn với tác phẩm xuất sắc về Điện Biên Phủ

Trong Chiến dịch Điện Biên Phủ lịch sử, có rất nhiều văn nghệ sĩ đã trực tiếp tham gia nơi tuyến đầu, nhất là những nhà văn quân đội. Từ những tư liệu thực tế, họ đã có những sáng tác mang đậm hơi thở của chiến trường, phản ánh hình ảnh hào hùng, khốc liệt của cuộc chiến, sự can trường, hy sinh của các chiến sĩ ta nơi chiến trường. Trong số những tác giả đó, nổi bật là nhà văn Hữu Mai và nhà văn Hồ Phương.

Dấu ấn Cao điểm cuối cùng

Trong Chiến dịch Điện Biên Phủ, nhà văn Hữu Mai (7-5-1926 - 17-6-2007) là phóng viên chiến trường của báo Quân Tiên Phong, đồng thời là cán bộ của Phòng Chính trị Đại đoàn 308, đơn vị chủ lực chiến đấu tại Điện Biên Phủ. Vị trí này đã mang đến cho nhà văn cơ hội trực tiếp đi cùng những đơn vị chiến đấu, tham gia nhiều trận chiến, sống và chiến đấu cùng các chiến sĩ trên từng tấc chiến hào, từng mét trận địa. Ông cũng là người được chứng kiến giờ phút lịch sử khi các chiến sĩ ta phất cao lá cờ “Quyết chiến quyết thắng” trên nóc hầm De Castries.

CN5 a2.jpg
Nhà văn Hữu Mai

Từ những tư liệu thực tế đã thu nhận được, nhà văn Hữu Mai đã viết nên tiểu thuyết lừng danh Cao điểm cuối cùng (NXB Văn học xuất bản lần đầu năm 1960). Tiểu thuyết tập trung miêu tả cuộc chiến đấu oanh liệt của quân đội ta đánh chiếm Đồi A1, góp phần giành chiến thắng cuối cùng ở Điện Biên Phủ.

Nhớ về kỷ niệm khi viết tiểu thuyết Cao điểm cuối cùng, nhà văn Hữu Mai từng tâm sự: Khi bắt tay vào viết, tôi muốn bám sát sự thật, một sự thật vượt lên trên mọi điều tưởng tượng. Tôi tìm gặp lại các đồng đội cũ, cán bộ, chiến sĩ Đại đoàn 308, 316, vốn là những người từng sống chết với các điểm cao A1, C1. Có những người sau khi cuộc chiến kết thúc đã ở lại Điện Biên để xây dựng lại vùng đất này. Từ những chất liệu thực tế, tôi nhào nặn lại, tạo nên một câu chuyện, tìm một bố cục, một cách diễn đạt phù hợp với một nền tảng là sự thật lịch sử phải được tôn trọng nghiêm ngặt đến từng chi tiết. Tuy nhiên, đây là một tiểu thuyết nên một số nhân vật dù được xây dựng dựa trên các nguyên mẫu có thật nhưng tôi vẫn phải tạo cho nhân vật một số phận rất khác với số phận thực của họ trong cuộc đời, dĩ nhiên vẫn giữ đúng tính cách của nó.

Năm 1960, tiểu thuyết ra mắt bạn đọc đã gây một dấu ấn sâu đậm. Cao điểm cuối cùng có từ các chiến sĩ đến đồng chí tổng tư lệnh với tư cách là những nhân vật văn học. Không những thế, cuốn sách còn đề cập cả những sự khốc liệt, mất mát trong chiến tranh, điều mà nhiều tác phẩm trước đó hay né tránh. Và điều đặc biệt nhất là lần đầu tiên có một tác phẩm văn học cách mạng đề cập tới những mặt tiêu cực trong chiến tranh với hình ảnh một cán bộ tiểu đoàn đã bỏ chạy trong giờ phút khó khăn nhất của cuộc chiến đấu trên đồi A1. Đại tướng Hoàng Văn Thái, Tham mưu trưởng Chiến dịch Điện Biên Phủ, từng nhận xét: “Tính chân thực đặc biệt của bối cảnh lịch sử, sự việc diễn biến và các nhân vật được xây dựng nên trong cuốn tiểu thuyết đã làm cho nó trở nên hấp dẫn, lôi cuốn người đọc, đồng thời tạo ra cho Cao điểm cuối cùng trong một chừng mực nào đó giá trị một sử liệu”.

Sau đó, đúng là nhiều nhà sử học nước ngoài đã viện dẫn những chi tiết trong Cao điểm cuối cùng để minh họa cho những công trình nghiên cứu về Điện Biên Phủ. Nhà sử học người Pháp Georges Boudarel trong cuốn Giáp đã lấy trọn một chương trong tiểu thuyết để giới thiệu với bạn đọc hình ảnh của Đại tướng Võ Nguyên Giáp trong chiến dịch. Còn nhà sử học Mỹ Bernard Fall đã lấy nhiều chi tiết trong tác phẩm để đưa vào cuốn ký sự lịch sử rất nổi tiếng của mình Cuộc bao vây Điện Biên Phủ (The siege of Dien Bien Phu).

Lá cờ chuẩn đỏ thắm của Hồ Phương

Cùng tham gia Chiến dịch Điện Biên Phủ trong đội hình Đại đoàn 308, sau này cùng công tác tại Tạp chí Văn nghệ quân đội với nhà văn Hữu Mai là nhà văn, Thiếu tướng Hồ Phương (15-4-1930 - 2-1-2024). Nhà văn Hồ Phương nguyên là người chiến sĩ quyết tử 60 ngày đêm khói lửa bảo vệ từng tấc đất thiêng liêng của Thủ đô Hà Nội. Sau này, nhà văn - chiến sĩ Hồ Phương đã đi trong đội hình Đại đoàn 308 Quân Tiên Phong, trực tiếp tham gia nhiều chiến dịch lớn trong suốt 9 năm kháng chiến, từ Chiến dịch Biên giới đến Chiến dịch Điện Biên Phủ.

CN5 a.jpg
Nhà văn Hồ Phương

Từ những chất liệu hiện thực mà ông có được, Hồ Phương đã viết nên tác phẩm Vài mẩu chuyện về Điện Biên Phủ, ra mắt bạn đọc lần đầu năm 1956. Rồi đến truyện dài Lá cờ chuẩn đỏ thắm, ra mắt năm 1957. Và một điều đặc biệt, ông là một trong những nhà văn đầu tiên có tác phẩm về Điện Biên và cũng là người mà đến tận 40 năm sau, năm 1994 lại một lần nữa ông viết về chiến thắng lịch sử này với tiểu thuyết Cánh đồng phía Tây. Theo ông, 40 năm giúp ông có một độ lùi thời gian để phản ánh về Chiến dịch Điện Biên Phủ một cách bao quát hơn, tầm vóc hơn, và cũng chân thực hơn.

Dù vậy, trong số các tác phẩm của nhà văn Hồ Phương thì Lá cờ chuẩn đỏ thắm để lại nhiều dấu ấn nhất, nhất là với bạn đọc nhỏ tuổi. Thậm chí, tác phẩm này còn nằm trong ký ức tuổi thơ của nhiều thế hệ thiếu nhi miền Bắc sau này. Tác phẩm được thể hiện đầy lôi cuốn, như những thước phim quý, tái hiện sự chiến đấu, hy sinh của những chiến sĩ trong chiến dịch. Ngay sau khi sách ra đời, đáp ứng tình cảm của đông đảo công chúng, Xưởng phim truyện Việt Nam đã xây dựng thành bộ phim truyện Lá cờ chuẩn đầy sức hấp dẫn người xem...

Cả hai nhà văn Hữu Mai và Hồ Phương đều vinh dự được trao tặng Giải thưởng Nhà nước và Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật. Những tác phẩm về Điện Biên Phủ của họ đều sống mãi với thời gian, và được nhiều bạn đọc trên thế giới biết đến như những tác phẩm văn học xuất sắc của nền văn học cách mạng Việt Nam.

Bình luận

Xin vui lòng gõ tiếng Việt có dấu

Tin cùng chuyên mục

Một cảnh trong The Wakey Show. Ảnh: NHK

The Wakey show - khơi dậy những rung cảm tốt đẹp

Bắt đầu từ ngày 31-3, The Wakey Show - chương trình giáo dục giải trí mới dành cho trẻ em của Đài NHK sẽ được phát sóng hàng ngày, vào lúc 7 giờ sáng, trên kênh NHK Educational TV của Đài Truyền hình NHK (Nhật Bản).

Lấp khoảng trống phim lịch sử

Lấp khoảng trống phim lịch sử

Ngày 4-4, dự án phim "Địa đạo: Mặt trời trong bóng tối" sẽ ra mắt khán giả. Không chỉ là tác phẩm chào mừng kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, bộ phim của đạo diễn Bùi Thạc Chuyên còn được kỳ vọng góp phần lấp khoảng trống trong dòng phim lịch sử, vốn khan hiếm nhiều năm qua.

Vĩnh biệt nhạc sĩ Lư Nhất Vũ: Tiếng cồng vượt thác của âm nhạc cách mạng miền Nam

Vĩnh biệt nhạc sĩ Lư Nhất Vũ: Tiếng cồng vượt thác của âm nhạc cách mạng miền Nam

Tháng 11-1969, tại Hà Nội, nhạc sĩ Lư Nhất Vũ đang dự Hội nghị lý luận “Bàn về tính dân tộc trong âm nhạc Việt Nam” do Bộ Văn hóa và Hội Nhạc sĩ Việt Nam tổ chức, thì nhận được tin: Ban Thống nhất Trung ương cho biết, Ban Tuyên huấn Trung ương Cục miền Nam đề nghị một số anh em nhạc sĩ chuẩn bị về chiến trường gấp.

Vui chơi với con, dạy con từ sớm để trẻ có cách ứng xử văn minh. Ảnh: XUÂN HẠ

Dạy trẻ cách ứng xử nơi công cộng

Tầm quan trọng của việc dạy dỗ con trẻ được ông bà xưa đúc kết: “Dạy con từ thuở còn thơ”. Trong giáo dưỡng, cách hành xử, giao tiếp mà cha mẹ thực hiện hàng ngày ảnh hưởng đến 90% sự hình thành, phát triển nhân cách của trẻ. Đặc biệt, phương thức giáo dục sẽ quyết định tính cách, hành vi của con trong suốt cuộc đời.

Các nghệ sĩ Hồng Ánh, Thanh Thủy và Đình Toàn trong vở kịch "Cái gì vui vẻ thì mình ưu tiên"

Vở kịch "Cái gì vui vẻ thì mình ưu tiên"

Vào các ngày 13, 24 và 30-4, Nhà hát Idecaf sáng đèn vở diễn Cái gì vui vẻ thì mình ưu tiên (kịch bản - đạo diễn: Tâm Anh). Vở kịch kể về cuộc sống của người dân ở một cù lao miền Tây sông nước.

Đỗ Minh Điền trình bày tại một hội thảo về khảo cổ học tổ chức ở TP Huế

Đỗ Minh Điền: Theo dấu thời gian về Cố đô Huế

Đang công tác ở Bảo tàng Lịch sử TP Huế, có lẽ vì vậy mà tình yêu dành cho lịch sử, dành cho vùng đất Cố đô Huế của Đỗ Minh Điền (ảnh, sinh năm 1990) thật sâu nặng. Anh vừa ra mắt ấn phẩm "Huế và triều Nguyễn, theo dấu thời gian" do NXB Tổng hợp TPHCM ấn hành.

NSND Thanh Lam

NSND Thanh Lam: Tiếng hát như tiếng lòng và cuộc đời

"Bản thân tôi đã đi qua những giai đoạn cuộc sống với nhiều thách thức, buộc mình mạnh mẽ, vượt qua những giới hạn. Tôi nghĩ, những trải nghiệm cuộc sống là điều cần phải xảy ra. Hạnh phúc là tôi được sống thật với tâm hồn mình, với âm nhạc. Những gì thể hiện là những điều thật nhất của tôi", NSND Thanh Lam (ảnh) chia sẻ sau khi ra mắt album mới "Cuốn phim".

Văn học thiếu nhi: Hứa hẹn một năm bội thu

Văn học thiếu nhi: Hứa hẹn một năm bội thu

Càng gần đến thời điểm kết thúc nhận tác phẩm tham dự Giải thưởng Văn học Kim Đồng lần thứ nhất, càng hé lộ nhiều bất ngờ về tác phẩm cũng như lực lượng tham dự. Sự vào cuộc của đông đảo tác giả trên khắp mọi miền đất nước đang hứa hẹn một “mùa vàng” bội thu của văn học thiếu nhi trong năm nay.

Quốc Đại truyền tải lòng tự hào dân tộc qua “Sắc màu Việt Nam”

Quốc Đại truyền tải lòng tự hào dân tộc qua “Sắc màu Việt Nam”

Tối 29-3, ca sĩ Quốc Đại chính thức ra mắt chương trình nghệ thuật chủ đề Sắc màu Việt Nam. Đây là dự án tâm huyết của Quốc Đại nhằm kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước (30-4-1975 - 30-4-2025); cũng là lời tri ân với TPHCM, nơi đã nuôi dưỡng giấc mơ âm nhạc của anh.

NSND Xuân Quan qua đời

NSND Xuân Quan qua đời

Sau 5 năm kiên cường chống chọi với căn bệnh ung thư vòm họng, NSND Xuân Quan đã trút hơi thở cuối cùng vào lúc 16 giờ 5 phút ngày 29-3 tại tư gia, hưởng thọ 64 tuổi.

Hành trình cinetour của phim tài liệu "Vượt sóng"

Hành trình cinetour của phim tài liệu "Vượt sóng"

Bộ phim tài liệu "Vượt sóng - Câu chuyện kể về thành phố 50 mùa hoa nở" không chỉ được trình chiếu trên sóng HTV mà còn là hành trình cinetour qua màn ảnh rộng để tiếp cận gần hơn với khán giả trẻ. 

Góp tấm lòng với văn chương phương Nam

Góp tấm lòng với văn chương phương Nam

Ngày 29-3, Khoa Văn học Trường ĐH KHXH và NV - ĐH Quốc gia TPHCM tổ chức giao lưu giới thiệu ấn phẩm "Góp lời cho văn chương phương Nam" (NXB Đà Nẵng). Ấn phẩm có sự tham gia của GS Võ Văn Nhơn trong vai trò chủ biên, cùng 13 tác giả khác.

Nhạc sĩ Lư Nhất Vũ qua đời

Nhạc sĩ Lư Nhất Vũ qua đời

Sau thời gian lâm trọng bệnh, dù được các y bác sĩ Bệnh viện Nhân dân 115 tận tình chữa trị, nhưng do tuổi cao sức yếu, nhạc sĩ Lư Nhất Vũ đã trút hơi thở cuối cùng vào lúc 9 giờ 30 phút ngày 29-3-2025, hưởng thọ 89 tuổi.

Những tư liệu quý về Đại thắng mùa Xuân năm 1975

Nhiều tư liệu quý về Đại thắng mùa Xuân năm 1975

Kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật giới thiệu hai cuốn sách giá trị về Đại thắng mùa Xuân năm 1975: “Thư vào Nam” của Tổng Bí thư Lê Duẩn và “Những biên bản cuối cùng tại Nhà Trắng: Phút sụp đổ của Việt Nam Cộng hòa”.