Giải thưởng Tạ Quang Bửu được Bộ KH-CN tổ chức hàng năm nhằm khích lệ và tôn vinh các nhà khoa học có thành tựu nổi bật trong nghiên cứu cơ bản thuộc các lĩnh vực tự nhiên và kỹ thuật, góp phần thúc đẩy KH-CN Việt Nam hội nhập và phát triển.
Các lĩnh vực của giải thưởng gồm: toán học, khoa học máy tính và thông tin, vật lý, hóa học, khoa học Trái đất và môi trường, khoa học sự sống - y sinh dược học, khoa học sự sống - sinh học nông nghiệp, cơ học. Năm 2017, giải thưởng tiếp nhận 30 hồ sơ đăng ký. Các hội đồng khoa học chuyên ngành đã đánh giá, đề cử 4 hồ sơ lên Hội đồng Giải thưởng Tạ Quang Bửu, từ đó lựa chọn ra 2 hồ sơ xuất sắc nhất để trao giải. Đó là PGS-TS Nguyễn Sum, ĐH Quy Nhơn, Bình Định (lĩnh vực toán học) và GS-TS Phan Thanh Sơn Nam, ĐH Bách khoa, ĐH Quốc gia TPHCM (lĩnh vực hóa học).
Công trình của PGS-TS Nguyễn Sum được giải là “Nguyễn Sum, 2015. On the Peterson hit problem, Advances in Mathematics, Vol. 274, 432-489”. Đây là công trình khoa học đặc biệt xuất sắc trong lĩnh vực tôpô đại số, giải quyết được một trường hợp đặc biệt (k=4) của giả thuyết “hit” do nhà toán học người Mỹ Frank Peterson đề xuất cách đây 30 năm… Trong khi đó, GS-TS Phan Thanh Sơn Nam là tác giả chính của công trình “Giao H. Dang, Thinh T. Dang, Dung T.Le, Thanh Truong, Nam T.S.Phan, 2014. Propargylamine synthesis via sequential methylation and C-H functionalization of N-methylanilines and terminal alkynes under metal-organic-framework Cu2(BDC)2(DABCO) catalysis, Journal of Catalysis, Vol. 319, 258-264”. Công trình này đã nghiên cứu ứng dụng vật liệu khung hữu cơ - kim loại (MOFs) làm chất xúc tác cho các ứng dụng tổng hợp các hợp chất hữu cơ họ propargylamine và đã phát hiện ra một chuyển hóa của N-methilaniline chưa từng được công bố. Đây cũng là công trình được thực hiện hoàn toàn ở Việt Nam, tác giả là người Việt và không có yếu tố nước ngoài…
Theo GS-TSKH Đinh Dũng, Phó Chủ tịch Hội đồng giải thưởng, năm 2017, lần đầu tiên Giải thưởng Tạ Quang Bửu được trao cho hai nhà khoa học ở các địa phương ngoài Hà Nội, trung tâm nghiên cứu khoa học lớn nhất của cả nước. Điều này cho thấy mọi nhà khoa học đều có cơ hội giành giải. Quan trọng hơn, các công trình đoạt giải được thực hiện hoàn toàn ở trong nước nhưng kết quả có tầm ảnh hưởng thế giới, được đăng tải nhiều trên các tạp chí lớn, uy tín. Điều đó cho thấy con đường nghiên cứu ở nước ta đã tiệm cận với thế giới.
Công trình của PGS-TS Nguyễn Sum được giải là “Nguyễn Sum, 2015. On the Peterson hit problem, Advances in Mathematics, Vol. 274, 432-489”. Đây là công trình khoa học đặc biệt xuất sắc trong lĩnh vực tôpô đại số, giải quyết được một trường hợp đặc biệt (k=4) của giả thuyết “hit” do nhà toán học người Mỹ Frank Peterson đề xuất cách đây 30 năm… Trong khi đó, GS-TS Phan Thanh Sơn Nam là tác giả chính của công trình “Giao H. Dang, Thinh T. Dang, Dung T.Le, Thanh Truong, Nam T.S.Phan, 2014. Propargylamine synthesis via sequential methylation and C-H functionalization of N-methylanilines and terminal alkynes under metal-organic-framework Cu2(BDC)2(DABCO) catalysis, Journal of Catalysis, Vol. 319, 258-264”. Công trình này đã nghiên cứu ứng dụng vật liệu khung hữu cơ - kim loại (MOFs) làm chất xúc tác cho các ứng dụng tổng hợp các hợp chất hữu cơ họ propargylamine và đã phát hiện ra một chuyển hóa của N-methilaniline chưa từng được công bố. Đây cũng là công trình được thực hiện hoàn toàn ở Việt Nam, tác giả là người Việt và không có yếu tố nước ngoài…
Theo GS-TSKH Đinh Dũng, Phó Chủ tịch Hội đồng giải thưởng, năm 2017, lần đầu tiên Giải thưởng Tạ Quang Bửu được trao cho hai nhà khoa học ở các địa phương ngoài Hà Nội, trung tâm nghiên cứu khoa học lớn nhất của cả nước. Điều này cho thấy mọi nhà khoa học đều có cơ hội giành giải. Quan trọng hơn, các công trình đoạt giải được thực hiện hoàn toàn ở trong nước nhưng kết quả có tầm ảnh hưởng thế giới, được đăng tải nhiều trên các tạp chí lớn, uy tín. Điều đó cho thấy con đường nghiên cứu ở nước ta đã tiệm cận với thế giới.
