Dành tình cảm và tâm huyết cho nghề làm báo, GS-TS Tạ Ngọc Tấn từ lâu đã nung nấu ý định và bắt tay vào việc viết về chân dung một số nhà báo cách mạng Việt Nam tiêu biểu, mà Chứng nhân lịch sử là tập sách đầu tiên hiện thực hóa ý tưởng này, trên cơ sở tổng hợp những nghiên cứu của GS-TS Tạ Ngọc Tấn từ những năm 1990 đến nay.
Bác Hồ - nhà báo Hồ Chí Minh, người khai sinh nền báo chí cách mạng Việt Nam, là chân dung nhà báo Việt Nam đầu tiên được giới thiệu trong tập sách này. Các nhà báo tiếp theo được sắp xếp theo ngày, tháng, năm sinh để thuận lợi cho bạn đọc theo dõi dòng chảy của lịch sử, lần lượt là các nhà báo: Huỳnh Thúc Kháng, Ngô Tất Tố, Nguyễn An Ninh, Trần Huy Liệu, Trường Chinh, Phan Thanh, Hải Triều, Võ Nguyên Giáp, Xuân Thủy, Huỳnh Tấn Phát, Quang Đạm, Dương Tử Giang, Lưu Quý Kỳ, Hoàng Tùng, Trần Lâm, Thép Mới, Trần Bạch Đằng.
Tác giả Tạ Ngọc Tấn chia sẻ: Trong quá trình nghiên cứu, giảng dạy và tham gia làm báo, tôi may mắn có điều kiện được tiếp xúc, đọc và tập hợp, lưu giữ nhiều tài liệu liên quan đến các nhà báo, từ các tài liệu nghiên cứu, các hồi ký, đến các bài báo, các tờ báo, tạp chí. Từ sự cảm phục tài năng, nhân cách, trân trọng những giá trị lịch sử, nghề nghiệp mà các nhà báo tiền bối để lại, một phần cũng vì công việc chuyên môn, nên từ đầu những năm 90 của thế kỷ trước, tôi đã bắt tay vào nghiên cứu và viết về chân dung một số nhà báo.
Tuy nhiên, tác giả cũng cho biết, trong tập 1, ông muốn dành để giới thiệu chân dung một số nhà báo cách mạng. Cái giới hạn “một số” ở đây chỉ phụ thuộc vào khả năng có hạn của cá nhân về việc tìm kiếm tư liệu và thời gian có được để dành cho công việc này. Dự định sắp tới tác giả sẽ tiếp tục công việc để xuất bản được những tập sách tiếp theo về lĩnh vực này.
